Lögrétta - 01.01.1934, Blaðsíða 5

9
LÖGRJETTA
10
1 desember
Háttvirtu áheyrendur.
Reykjavíkurbúar og landsmen aðrir.
Hið fullvalda íslenska ííki var viðurkent
1918. Nú eru 15 ár liðin síðan. Spyrja mætti:
„Hvað er nú orðið okkar starfu, sum þau
ár, — til fullkomnunar fullveldinu? Því verð-
ur eigi svarað nú, hvorki með nje móti, en
drepa ber á nokkur atriði.
Enginn ímyndi sjer, að það sje nóg að heita;
enginn ímyndi sjer, að það sje nóg að þykj-
ast. Orðin verða að fá staðfesting í verkun-
UD3, fullveldið í framkvæmdinni.
Sambandslögin (frá 1918) — nýi sáttináli
— segja í 1. gr., að „ísland sje frjálst
og fullvalda ríki“, og fáninn — hinn ís-
lenski ríkisfáni — blaktir um land allt sem
tákn þess. En þótt svo sje, höfum vjer þó, til
dæmis, sett til borðs með oss, samkvæmt
sáttmálanum, framandi menn, þjóð í öðru
landi, þá er vjer sömdum við, Dani. Þröngt
mega sáttir sitja — meðan svo er, en all-
ir menn verða .þó að eiga sitt sæti, ef þeir
eiga að teljast sjálfstæðir, allir verða að hafa
frjálst ölnbogarúm fyrir útlending'um, ef þeir
vilja heita sjálfráðir í landi sínu. Þess vegna
er það einn af megin-ágöllum sáttmál-
ans, er 6. gr. hans ákveður, að Danir (þótt
sambandsþjóð sje) njóti sama rjettarog
vjer, landsins börn, til nær allra hagsmuna
hjer. Ákvæði þetta er bæði óheppilegt, til
álits út á við, og ekki síður gæti oss sjálf-
um orðið hált á því, ef menn hugsuðu sjer
og e f sú yrði raunin á, að sáttmálinn stæði
um ó r a t í m a, — sem enginn getur nú með
vissu sagt um, en um það stendur aflraunin
eftir 1940. Gatan, sem 18. gr. sáttmálans
hefur lagt til þess að losna við samninginn,
er ekki greið, en hitt er þó athugaverðara,
að enn er ekki farið að rækja undirbúning
að þessu, eða þá á neikvæðan hátt.
En þó að þessum ákvæðum verði ekki
þokað, meðan eigi er skilið að lögum, er þó
7. gr. í nýja sáttmála fullveldisvotturinn
glegstur, um leið og hún er sterkasta haftið.
Utanríkismálin — viðskiftamálin.
flutt af svólum Glþíngíshússsíns 1. des. 1955
Greinin segir (í upphafl), að Darimörk fari
með utanríkismál íslands, í umboði þess.
Það erum vjer, fullvaldir, að vísu, sem fel-
um þeim það, en vjer getum e k k i tekið það
af þeim, er oss sýnist. Trúnaðarmann getum
vjer haft í utanríkisstjórninni hjá þeim, einn-
ig þar í landi sjálfstæðan sendiherra, og hefur
það komið að góðu haldi; og samkv. 17. gr.
stjórnarskrárinnar (frá 1910) mega, engir
samningar, sem konungur (að nafni) gerir
við önnur ríki vor vegna, leggja kvaðir á
land vort nje breytingar gera á stjórnarhög-
um, nema með vilja Alþingis, sem einnig er
trygging. En eins og nú horfir við, er veiga-
mesta ákvæði 7. gr. sáttmálans það, að vjer
g e t u m, auk þess að ráða sjálfir, á nokkr-
um stöðura, skipun sendisveitar frá sjálfum
oss (ef engin væri þar fyrir af hálfu Dana),
— sett til ráðunauta, íslenska
menn, við sendisveit sambands-
þjóðarinnar hvar aem er. Vjer höfum
neytt hins rjettarins, er á befur þurft að halda,
að senda menn úr landi til samninga-
gerða um viðskiftamál vor (sem kalla má þau
einu utanríkismál, er verulega skifta þjóð
vora), — envjer höfum eigi nægilega
fylgtáeftir því, að vjer fengjum
inn og hjeldum mönnum frá oss
sjálfum, Islendingum, við sendi-
sveitir d a n s k - í sl e n s ka r ogræðis-
mannaembætti í öllum meiri hátt-
ar viðskiftalöndum vorum, eðaþar
sem bæði er nauðsynlegra við-
skifta von eða hagur gæti verið að
hafa voru trúnaðarmann, fulltrúa,
sem um leið gæti orðiðerindreki
vor víðar um!
Þetta er oss heimilt. Þessa ber að neyta.
Enda ætti að vera vorkunnarlaust að velja til
þeirra starfa menn vel hæfa, í sjón og reynd,
sem hvorttveggja hefur hina mestu þýðingu.
Athugum, íslendingar, að fullveldi vort,
hið raunverulega, sjálfstæði vort, er ú t á
við komið undir viðskiftunum, og inn á
við undir góðri stjórn, reyndar í smáu og