Lögrétta - 01.01.1934, Blaðsíða 10

19
L ÖGRJETTA
20
andi land horfið. Á þriðju eyjunni lifðu
fyrir aldamótin síðustu þrjár fjölskyldur
en nú er þar aðeins ein, og horfur eru á, að
eftir fáein ár sökkvi þessi eyja alveg, án
þess að nokkrar leifar sjáist. Álitið er að
50 eyjar hafi algjörlega sokkið. Á einni
eyjunni hafa 530 hektarar lands eyðilagst á
8 árum. Þannig mætti lengi telja, og þetta
rnyndi boða algjöra eyðileggingu eyjanna ef
ekkert yrði aðhafst.
Fyrir nokkrum árum var hafin hjer vemd-
arstarfsemi og það fyrir milligöngu bóka-
varðar frá Frankfurt a. M., dr. Eugen Trae-
ger að nafni. Það var að vísu maður sem
mátti sín einskis, hvorki hjá eyjaskeggjum
eða stjómarvöldunum, en hann var djarf-
luiga hugsjónamaður, og nú þegar má með
sanni segja, að hann hafi veríð bjargvættur
eyjanna,
Hann kom til eyjanna eir.s og hver annar
gestur á skemtiferð. Fn hann sá hina óhjá-
kvæmilegu eyðileggingu þeirra og frá þeim
degi barðist hann fyrir því með eldlegum
móð að eyjunum' yrði bjargað. Þegar dr.
Traeger dó árið 1901 var prússneska þingið
búið að veita 1 miljón og 300 þúsund marka
styrk til hleðslugarða, bæði umhverfis eyj-
arnar og eins milli eyjanna og meginlands-
ins. Þessir hleðslugarðar valda því fyrst og
fremst að sjórinn nær ekki að brjóta eyj-
arnar niður, og í öðru lagi er hjer um nýja
landvinninga að ræða, því að umhverfis
hleðslugarðana rís nýtt land upp úr sjón-
um. Það hækkar ár frá ári og verður síðar
meir að frjósömu nytjalandi. Þannig verð-
ur þess ekki ýkja langt að bíða að næstu
eyjamar verði innlimaðar meginlandinu
og að þar sem áður var grængolandi sjór
verði síðar gróðursælt akurlendi.
En enda þótt frá aldamótum hafi verið
unnið viðstöðulaust að viðhaldi eynna í
smærri eða stærri stíl, þá er þessari risaá-
ætlun þó tiltölulega mjög stutt á veg komið
og glötun sumra smærri eyjanna, eins og
t. d. Hallig Súderoog eða Norderoog, virð-
ist óhjákvæmileg. Þær verða briminu að
bráð, þessu löðrandi, freyðandi brimi, sem
skellur dag og nótt upp að grasbökkum
eyjanna, sem nagar og grefur án afláts og
sem brýtur sjer æ lengri og breiðari braut
inn í land eyjabúans.
Að vísu er hjer frá náttúrunnar hendi
ekki einungis um eyðileggingu að ræða, því
stundum skýtur eyjum skyndilega upp úr
sjónurh, sem geta eftir nokkur ár orðið
bjyggilegar. Sömuleiðis teygjast strendur
meginlandsins stöðugt lengra út til hafs;
en til þess að flýta fyrir uppþomun þess-
ara nýju landvinninga eru hlaðnir flóðgarð-
ar út í sjóinn og þannig hefur tekist að
vinna allmikið land. Gamalt máltæki segir:
,,Guð skapaði sjóinn, en við ströndina“,
enda mega strandbúarnir vera stoltir af
þessu sköpunarverki sínu. Þeir hafa unnið
til þess.
Ef maður hugsar til þessa merkilega
lands, eða rjettara sagt til þessara merki-
legu eylanda í Norðursjónum, sem ýmist
birtast eða hverfa, rísa upp úr hafinu eða
sökkva í það aftur, þá finnur maður best
sannleikann í því, að ekkert sje óbrigðult
nema hverfleikinn einn, hann er það eina,
seml hægt er að treysta á. Og íbúar eyj-
anna hafa orðið þess átakanlega varir gegn
um aldirnar, að þeir bygðu ekki á bjargi,
heldur á hverfulleikanum og það í sinni öm-
urlegustu mynd.
Um fjöru er hægt að fara gangandi milli
sumra eyjanna því þá koma víðáttumikil
sandflæmi og leirbleytur í ljós, sem annars
fellur yfir um' flóð. Þessir sandar geta
verið hættulegir fyrir ókunnuga og jafnvel
fyrir kunnuga, einkum í myrkri eða þoku
og það bæði vegna leirpytta í sandinum og
eins vegna djúpra ála, sem liggja gegn um
sandinn og sem1 aðeins eru væðir á vissurri
vöðum. Þessir álar og leirsíki eru oft ör-
lagarík fyrir ferðalanga og er til fjöldi
sagna sem segja frá einstökum mönnum
eða jafnvel heilum fjölskyldum, sem lagt
hafa út á sandana en aldrei komið fram,
eða að líkin hafa rekið einhverstaðar á land
iöngu seinna. Þannig segir ein sagan að
eigandi eyjarinnar Súdfall hafi farið, ásamt
konu sinni og tveim börnum, til næstu eyj-
ar. En af því að hann bjóst við að koma
seint til baka, sagði hann vinnumanni sín-
um að kveikja ljós og láta í glugga er vissi