Lögrétta - 01.01.1934, Blaðsíða 24

47
LÖGRJETTA
48
22 ára starf.
Háskólinn var stofnaður með því að sam-
eina deildimar þrjár, er fyrir voru, presta-
skóla, læknaskóla og lagaskóla, en bætt var
við einni deild, heimspekisdeild, og skyldi
þar kenna íslenska söjru, bókmentir og
tungu og ennfremur almenna heimspeki.
Kennarar voru skipaðir í öllum deildum og
kensla hófst síðar um haustið. Nú eru liðin
22 ár síðan og hefur lítil breyting orðið á
þessum tíma, nema maður hefur komið í
manns stað. Eitt kennaraembætti hefur
verið stofnað í íslenskum fræðum og tvö í
læknisfræði, en tvö önnur kennaraembætti,
er stofnuð höfðu verið, voru síðan aftur
afnumin. Má af þessu sjá, að litlar hafa
breytingar orðið á kennaraliði skólans
þennan nærri aldarfjórðung, er hann hefur
starfað. Það er vert að staldra snöggvast
við og líta aftur í tímann þessi 22 ár, sem
háskólinn hefur starfað. Tala stúdenta var
fyrsta árið, 1911—12, 45 (af þeim voru 5
í guðfræðisdeild, 17 í lagadeild og 23 í
læknadeild, en enginn í heimspekisdeild). í
ár, 1933—34, eru innritaðir 161 stúdent, af
þeim! eru 15 í guðfræðisdeild, 66 í lækna-
deild, 54 í lagadeild og 26 í heimspekisdeild.
Síðan háskólinn var stofnaður hafa 659
stúdentar verið skrásettir í háskólanum,
það jafngildir nálega 30 stúdentum á ári,
en þessi meðaltala er miklu hærri síðari
árin, vegna þess, að fyrstu árin var tala
stúdenta miklu lægri. Á þessum 22 árum
hafa verið útskrifaðir 92 guðfræðingar, 121
læknir, 100 lögfræðingar og 11 meistarar í
íslenskum fræðum. Auk þess hafa nokkrir
rr.enn tekið doktorspróf. Mikill meiri hluti
presta, lækna og lögfræðinga í landinu hafa
fengið mentun sína við háskóla íslands og
verður ekki annað sjeð en að þeir hafi
reynst fullkomlega hlutgengir. Háskólinn á
ekki eingöngu að vera embættaskóli, er býr
embættismenn landsins undir störf þeirra,
heldur einnig vísindaleg rannsóknastofnun
og vísindaleg fræðslustofnun. Kennarar
hafa því margir sint vísindalegum störfum
og samið vísindarit, er hafa orðið þeim
sjálfum og stofnuninni til mikils sóma. Á
hverju ári birtist í Árbók háskólans vís-
indaleg ritgerð eftir einhvern háskólakenn-
aranna, ýmist á íslensku eða öðrum málum.
Jeg þarf ekki að minnast á nema örfáar
þeirra. Guðmundur Magnússon samdi rit
um yfirlit yfir sögu sullaveikinnar, Guðm.
Hannesson hefur samið tvær ritgerðir um
Skipulag bæja og um! Mannamælingar ís-
iendinga, Ágúst H. Bjarnason hefur samið
tvær ritgerðir, aðra um tilfinningalífið,
hina um heimsmynd vísindanna, Einar Árn-
órsson um meðferð opinberra mála, Guðm.
Finnbogason um land og þjóð, Sigurður
Nordal um Völuspá, Magnús Jónsson um
sögu Nýjatestamentisins og er hjer aðeins
minst á þær kunnustu.
En megnið af allri vísindastarfsemi í
landinu er á einn eða annan hátt tengt við
háskólann. Sumt af þessari vísindastarfsemi
virðist ekki í fljótu bragði sjeð hafa hag-
nýtt gildi, en um aðrar rannsóknir er
gagnið auðsætt. Svo er t. d. um bóluefni
Dungals próf. og rannsóknir hans á orma-
veiki í sauðfje, eða rannsóknir lækna á ýms-
um sjúkdómum. Gagn þjóðarinnar af þess-
ari starfsemi verður ekki m'etið til peninga.
En eitt er víst, að fullkomið rannsókna-
frelsi og fullkomið kenslufrelsi er nauðsyn-
legt til þess, að starf háskólans geti bless-
ast.
Frá háskólanum eiga að ganga hollir and-
legir straumar til hinna ungu mentamanna
og frá þeim út í allar æðar þjóðfjelagsins.
Þessir straum'ar hafa vekjandi áhrif á
þjóðernistilfinninguna, en það er einnig
markmið háskóla vors að vernda og glæða
þjóðernistilfinninguna og varðveita þann
arf, er forfeður vorir hafa oss í tje látið.
Háskóli vor á að vera í senn þjóðleg stofnun
og alþjóðleg, er veitir viðtöku öllu því
besta, er aðrar menningaþjóðir geta veitt
oss og vjer erum færir um' að taka við.
! I ■
Erfiðleikar.
Ef vjer nú nemum staðar og horfum til
baka og síðan fram á við, vaknar sú spurn-
ing: Höfum vjer gengið til góðs, götuna
fram eftir veg? Einn af háskólakennurun-
um, ólafur próf. Lárusson, svaraði þessari
spumingu fyrir 2 árum, er háskólinn var
20 ára. Hann benti á örðugleika háskólans:
m. a. 1) launakjör háskólakennara. 2) hús-