Lögrétta - 01.01.1934, Blaðsíða 11

21
LÖGRJETTA
22
út að sandinum. I myrkri um' kvöldið snýr
bóndi til baka, hann sjer ljósið og stefnir
á það, en þrátt fyrir alt lendir hann í sjó
og æ dýpra og dýpra. Þegar vatnið náði
uppí vagninn, batt hann bæði sig, konuna
og bömin föst við vagninn og hjelt áfram,
];ví hann stóð í þeirri meiningu að hjer væri
aðeins um gru'nnan ál að ræða. En alt var
árangurslaust, Daginn eftir fannst vagn-
inn með líkunum fjórum, sem öll voru bund-
in við hann.
Þetta er aðeins eitt dæmi af ýkja mörg-
um, og hef jeg sjálfur komist í kynni við
þær hættur, sem hjer verða á vegi manns,
eitt sinn er við gengum eftir svokölluðum
Súderoogsandi suður til björgunarvita, sem
liggur syðst á sandinum. Þessi björgunar-
viti er heljar mikið bákn, 15 metra hár,
allur úr timbri og er ætlaður nauðstöddum
skipbrotsmönnum, sem ekki komast til
lands. En þarna á sandinum hafa tugir
skipa strandað, hið síðasta 1923, og standa
nokkur þeirra enn upp úr sandinum, sem
hefur hlotið nafnið: skipagrafreiturinn. Á
heimleiðinni urðum við seint fyrir og þurft-
um að hraða okkur heim til eyjarinnar
vegna flóðs, en það var hálfs annars tíma
gangur. Til þess að stytta sjer leið tóku
fjórir strákar sig út úr hópnum og stefndu
beint á eyna. í fyrstunni var þeim ekki
veitt eftirtekt, en loks er þeirra var sakn-
að voru þeir komnir alllangt austur á bóg-
inn og var jeg óðara sendur eftir þeim
með skipun um að snúa beint til vesturs
annars lentu þeir í djúpum, óvæðum álum.
Strákamir sneru að vísu strax til vesturs
en þó ekki nægilega til þess að losna við
lengsta og dýpsta álinn. Að krækja fyrir
liann var þegar orðið of seint, flóðið streymdi
óðfluga upp álinn, eins og straumþung á og
bugurinn var of mikill til þess að hægt væri
að krækja fyrir hann. Við vorum staddir
í lífshættu, sem ekki varð komist úr nema
með því að synda, en jeg og einn strákanna
vorum syndir, hinir ekki. Varð jeg því að
selflytja strákana þrjá yfir álinn; er það
í eina skiftið sem jeg hefi synt með mann
og hefði mjer ábyggilega ekki tekist það
ef strákamir hefðu ekki verið litlir og ljett-
ir. En þrautalaust gekk það heldur ekki því
einn strákanna spriklaði og öskraði af
hræðslu, svo að jeg átti erfitt með að halda
okkur uppi. En sem dæmi um það hve ört
fellur að, má geta þess, að með síðasta
strákinn synti jeg 30—40 metrum lengra
en með þann fyrsta.
Þegar gengið er eftir þessum söndum,
sem er afar skemtilegt í björtu og góðu
veðri, því þá gljáir sandurinn svo að hægt
er að spegla sig í honum, fer maður venju-
lega úr sokkum og skóm1 og gengur ber-
fættur. Þó er þetta ekki altaf lystganga,
því lendi máður í skeljaklasa, sem ekki er
sjaldgæft og stundum óhjákvæmilegt, er
skemtunin venjulega búin. Þá er ekkert ör-
uggara en það að sjá fætuma fossandi í
blóði með ótal rispum, stungum5 og sárum.
Eftir slíkar gönguferðir höfðum við oft nóg
að gera að binda um fótasár strákanna.
Jarðfræðirannsóknir hafa leitt 1 ljós, að
fvrir þúsundum ára hafa verið frumskógar
á landinu, sem! sökk og þá sennilega náð
til allra eyjanna. Þess vegna grafa eyja-
skeggjar eftir mó til eldsneytis, eða gerðu
að minsta kosti áður fyr; var hann afar
kvistóttur og hitaði ágætlega, en vegna upp-
gufu saltsins er hann talinn óhollur og á-
litið, að hann valdi brjóst- og lungnasjúk-
dómum. Áður fyr unnu og eyjaskeggjar salt
úr sandinum og seldu til Norðurlanda. Er
ekki ómögulegt að Islendingar hafi gegnum
einokunarverslunina dönsku fengið salt úr
Norðursjónum. Nú er þessi saltvinsla að
mestu eða öllu leyti hætt — hún borgar sig
ekki.
í þessum sandbreiðum hefuh fundist ara-
grúi gamalla fomminja, sem| sanna okkur
eyðilegg-ingarstarfsemi hafsins og sýna okk-
ur orustuvöll aldanna betur en nokkuð ann-
að. Hjer finnast ýmsir aldagamlir húsmunir,
vopn, legsteinar, beinagrindur og hauskúp-
ur, gamlar kirkjurústir og byggingaleifar,
turnar og það sem allra merkilegast er: að
það sjást enn þann dag í dag mörg hundr-
uð ára gömul plógför, sem sanna að hjer
hefur á umliðnum öldum verið um! akuryrkju
að ræða. Ennfremur sjást bæði manna- og
hestaför í sandinum, sem hafa geymst
þar mörg hundruð ár.
Eyjamar sjálfar eru flestar aðeins örfá