Óðinn - 01.07.1932, Blaðsíða 13

Ó Ð I N N
61
Jens Severin Lange
málarameistari.
Um aldamótin síðustu þótti nokkuð bera á
því um tíma, að hingað til lands væru sendir
ýmsir ungir menn frá frændþjóð vorri við
Eyrarsund, sem ekki þættu líklegir til frama í
sínu eigin landi. En þó lslendingar hafi þannig
fengið ýmsa misjafna menn frá Dönum á þeim
öldum, sem þjóðirnar hafa verið saman, þá er
hitt engu síður víst, að þaðan hafa komið ýmsir
ágætismenn, sem íslandi hefur verið styrkur og
hjálp að. Einn þessara manna var Jens Lange
málarameistari.
Lange var fæddur í Randers á Jótlandi 6. nóv.
1872 og þannig nýlega orðinn 59 ára, er hann
ljetst 10. nóv. f. á.
Lange var óvenju fjölhæfur gáfumaður, sem
varð að hafa stærri sjóndeildarhring en heima-
landið gat veitt honum, og þess vegna lagði hann
sem útlærður málari í ferðalag um Evrópu, til
þess að kynnast öðrum þjóðum. Dvaldi hann í
Póllandi, víða í Þýskalandi, Sviss, Frakklandi
og Englandi og ef til vill viðar, og vann fyrir
sjer um leið. Kunni hann handiðn sína til hlítar,
svo sem best verður á kosið, og var auk þess
einn þeirra manna, sem með gáfum sínum, trú-
mensku og vinnudugnaði alstaðar vann sjer hylli
og aldrei þurfti að óttast að sitja auðum höndum.
Á þessum árum voru mikil andleg umbrot
með honum og hann teygaði andleg verðmæti
hinna stóru menningarlanda. Þó hann altaf ynni
fyrir sjer, þá gaf hann sjer nægan tíma til að
lesa og skoða söfn. Er líklega leitun á lærðum
manni, hvað þá ólærðum, sem var eins vel eða
betur að sjer í málaralist og byggingarlist í Evrópu
en hann var. í Danmörku þekti hann öll söfn
til hlítar og hafði grandskoðað allar merkar bygg-
ingar bæði á herrasetrum og í bæjum.
Hingað til lands kom Lange sumarið 1895 og
var fyrst á Seyðisfirði um tíma. Ferðaðist hann
landveg þaðan um haustið norður um landið
til Reykjavíkur, og hvað sem valdið hefur, þá
skildi hann aldrei við landið aftur til æviloka.
Settist hann að hjer í Reykjavík og var hjer,
sem alstaðar annarsstaðar, aufúsugestur. Var hjer
þá fátt eða ekki lærðra málara. Hafa vafalaust
margir þeirra, sem nú stunda hjer málarastarf,
lært hjá honum. Þessu starfi sínu varð hann þó
að hætta löngu fyrir aldur fram, þvi er hann
var um hálffertugt fór að bera á þeim sjúkdómi,
sem þjáði hann til æviloka, þrátt fyrir 4 stóra
og hættulega holskurði, og mjög snemma neyddi
hann til þess að leggja niður alla erviða vinnu.
Meðan heilsan var þolanleg gaf Lange sig all-
mikið að veiðiskap, bæði á stöng og með byssu,
og hafði ferðast ótrúlega víða. Ekki að eins var
hann þaulkunnugur hjer i nágrenni Reykjavíkur,
heldur hafði hann farið víða um óbygðir lands-
ins, ekki síður en
sveitir, og kyntist
þannig rækilega
bæði landi og þjóð.
Hafði hann miklar
mætur á hvoru-
tveggja, en eink-
um hafði hann
mætur á bók-
mentum þjóðar-
innar. — Eins og
jeg áður hef minst
á, var Lange mjög
bókhneigður og
fræðimaður mik-
ill, og varð smám
saman manna
fróðastur ííslensk-
um bókmentum. Hann kynti sjer eigi aðeins hinar
prentuðu bókmentir, heldur einnig hinar óprent-
uðu, sem lágu á skjalasafninu. Þannig hafði
hann lesið og ritað upp sögu sjera Jóns Stein-
grímssonar löngu áður en hún var gefin út og
hafði miklar mætur á henni.
Þó Lange aldrei temdi sjer að tala islensku,
líklega af því að hann var orðinn of gamall, er
hann kom hingað og örvænti því um, að ná
tungutaki málsins svo honum líkaði, þá skildi
hann islensku til fulls og las hana sem sitt
móðurmál; var líka um tíma hjá H. Iír. Frið-
rikssyni yfirkennara til þess að læra undirstöðu-
atriði málsins.
Lange málari fylgdist vel með í öllum mál-
um þjóðarinnar, sem á dagskrá voru, bæði inn
á við og út á við, þó hann ljeti aldrei neitt
opinberlega til sin taka, og fáir menn kyntust jafn
mörgum og hann, og mátti víst svo heita, að
hann hefði nokkur persónuleg kynni af ílestum
málsmetandi mönnum, sem honum voru sam-
Jens Severiu Lange.