Óðinn - 01.07.1932, Blaðsíða 26

74
ÓÐINN
Um Einar Jónsson
fyrv. alþm. á Geldingalæk.
Fáeinir þættir úr samverusögu „Geldingalækjarbræðra".
Foreldrar okkar voru heiðurshjónin, óðals-
bóndi Jón Loflsson, Guðmundssonar og Val-
gerðar Sigurðardótlur frá Vatnsskarðshólum í
Mýrdal, sem fluttist að Selalæk og þaðan að
Geldingalæk, og Þuríður
Einarsdóttir (kona Jóns)
og bjó Einar faðir hennar
í Gunnarsholti, Guðmunds-
son hins ríka á Keldum,
en kona Einars var Vigdís
Jónsdóttir frá Kaldrananesi
í Mýrdal. — Við vorum því
að nokkru leyti Skaftfelskir
í bæði kyn.
Faðir okkar byrjaði bú-
skap á Geldingalæk eftir
föður sinn, og bjó þar við
sæmileg efni til fellis-árs-
ins 1882, að hann eins og aðrir þar um sveitir
misti mestallan bústofn sinn og beið þess
aldrei bætur síðan. Þar bjó hann og áfram til
jarðskjálfta-ársins 1896, eða öllu heldur til 1897,
því að þá kom annað hallæris-árið i hans bú-
skap, og treystist hann þá ekki lengur að eiga
við nýtt skuldabrask, enda var móðir okkar þá
dáin. t*á vorum við hjá föður okkar, Einar
24 ára, og jeg 19 ára.
Þannig var um jarðskjálftann á Rangárvöllum
að flestir bæir gereyddust að ofanverðu í sveit-
inni (Rangárvallasveit), en ýms hús hjengu uppi
að neðanverðu í sveitinni og þar á meðal á
Geldingalæk; þar hjekk að eins baðstofan uppi,
en öll önnur hús hrundu, og var þvl einungis
gert við bæinn það allra minsta yfir veturinn.
Þá um vorið eftir byrjuðum við bræður, Einar
og íe8> búskap á jörðinni og höfðum fyrir bú-
slýru unga systur okkar, Ingibjörgu; var það
við næsta lítil efni, því að þá um vorið ljet
faðir okkar gera upp búið, og var okkur bræðr-
um ánafnað í kaup fyrir vinnumensku á heim-
ilinu: Einari alls 120 kr. og mjer 60 kr. Einnig
fengum við lítiIsháttar móðurarf, sem við tókum
í lausafje, þar til áttum við nokkrar ær, Einar
7 og jeg 4, sinn hestinn hvor og einn fola í
sameiningu. Með þetta áttum við að reisa bú
og reisa öll hús af rústum. Við vorum báðir
ótrauðir og rjeðumst í að panta okkur efnivið
í ibúðarhús, sem við reistum þá um vorið;
stendur það enn í dag og er þó hálfs fjórða
tugar vetra, og lítur út fyrir að geta staðið annan
eins tíma framvegis. — Búskapnum höguðum við
þannig, að við hjeldum 1 vinnumann, 2 vinnu-
konur og 1 dreng, og báðir unnum við að öll-
um verkum, Einar afbrigða duglegur og jeg í
meðallagi. Við skiftum með okkur verkum, jeg
stundaði búið einvörðungu heima fyrir, en Einar
innvann út á við, við sjóróðra og barnakenslu
á vetrum, og var með köflum sýsluskrifari hjá
Páli Briem og Magnúsi Torfasyni, og þannig
bjuggum við fjelagsbúi í 6 ár; varð útkoman
sú í lokin, að við áttum öll hús á jörðinni og
laglegt bú að öllu leyti skuldlaust.
í æsku vorum við bræður mjög ólíkir. Einar
var bókhneigður og aflaði sjer töluverðrar sjálfs-
mentunar, og naut einnig tilsagnar i dönsku,
ensku og reikningi hjá góðum kennara, Nikulási
Þórðarsyni, mági sjera Eggerts á Breiðabólsstað,
sem varð honum síðar drjúgt veganesti á lifs-
leiðinni. Jeg var aftur á móti óbókhneigður og
Ijet mjög reka á reiðanum í þeim sökum. Hins
vegar áttum við það sameiginlegt, að við vor-
um báðir mjög söngelskir og iðkuðum það
allmikið; lærði jeg undirstöðuatriði í orgelspili
hjá hinum ágæta kennara Jóni Pálssyni á Eyr-
arbakka (siðar bankagjaldkera í Rvík), og á því
ári kyntist jeg snillingnum Sigfúsi Einarssyni,
sem þá var líka að byrja á þeirri braut og hvatti
mig mjög til að verða sjer samferða, — en þá
ljet hæst i eyrum mjer efnaleysi og máltækið
»fögur list mögur«, svo að úr því varð ekki,
eins og sýnt er. Ýmislegt höfðum við bræður
fleira sameiginlegt, á ytra borði: Yið gengum
alla tíma eins klæddir og vorum nokkuð likir
að vallarsýn, og vakti það nokkra eflirtekt. —
En að skaplyndi vorum við ólikir. Einar var
ertinn í lund, en jeg mjög bráðlyndur, sem vildi
oft illa samrímast, meðan við vorum litt þrosk-
aðir, en aldrei orkaði það þvi, aðvið værum ekki
hjartanlega sannir bræður. Er við svo fórum
að þroskast og skilja betur, þá sáum við, að
þetta var óholt og óheppilegt, og gerðum með
okkur samning, sem við rufum aldrei, að leggja
þetta niður, enda hygg jeg, að ekki sje á hverju
Eirtar Jónsson.