Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1889, Blaðsíða 92

244
bundin við siðferðis- og vísdómslögin. En ef konungrinn
hefir skyldr að rækja í sínu embætti við undirsáta sína,
ef hann er til þess kóngur að efla þeirra velferð af öllu
megni, þá er hann og skyldr til að nota öll þau meðöl,
sem geta hjálpað honum til þess. Nú er það auðséð, að
eins og guð gæti ekki verið guð án alvitsku, eins getr
kóngrinn ekki verið kóngr án þess að þekkja sinna
undirsáta hag, og þau meðöl sem helst mega efla
hann og bæta, en þaraf leiðir aptur að hann er skyldr
til að leita allra bragða til að öðlast þessa þekkingu.
þar nú konúngur ennfremur ekki getr verið allstaðar
eða séð allt einn og allt réttast, svo hlýtr hann að hafa
þá menn, er lýsi fyrir honum hag þegna hans og ráð-
leggi honum það sem þykir [iltækilegast ; það er sjálf-
sagt að það stendur í konúngsias valdi, hvort hann vill
velja alla þessa menn sjálfur, eða hann vill leyfa þegn-
um sínum að velja nokkra af þeim, en hitt er líka víst,
að hann er skyldr til að gera hvörttveggja, ef hann fær
við það betri þekkingu enn áðr. Við hvörugt rírnar hans
einvaldsréttr á nokkurn hátt, hann leiðist aðeins þar við
til að brúka hann samkvæmt skynsemdarlögunum, því
þó að hinir útvöldu menn kynnu að gera það að verk-
um að konungr sjaldnar enn hann annars sjálfr vildi viki
frá skynsemdarlögunum, er það engin rírnun í hans ein-
valdsrétti. Kóngr gat gert hvað hann vildi, þeir neyddu
hann ekki, þó að þeirra siðferðislegi kraftr kunni að hafa
haft mikla verkun. Bn þegar konúngrinn gefr nokkuð
burt af sínum atkvæðisrótti til hinna útvöldu manna,
svoleiðis, að þeir geta ráðið mörgu þrátt fyrir hans þokk,
eða tekið fram fyrir hendrnar á honum þegar þeim líst,
t. d. með því ekki að gefa konungi nóga peninga, þá er
hans einvaldsréttr rírnaðr. Geti landþingisnefndir ekki
verið án þess aé hafa þennan síðasta eginlegleika, þá
geta þær eigi staðið undir einvaldsstjórn, eða samþýðst
hana; og geti Provindsialstöndin þá fyrst haft constitu-
tionel þýðingu, þá verðr svarið neitandi upp á spurningu
yðar. Oðlist landþinganefndirnar þarámóti enganvegin