Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1889, Blaðsíða 91

243
og hefla af þeim vindinguna og ójöfnurnar, þangað til
þeir félli saman og yrði að einum samfestum líkama, og
hvað væri þá ekki unnið með þessu ? þér segið máské
að það mundi ekki fara alltént svona. Eg svara, og segi
það að vísu mundu að líkindum, en það væri þó gott, og
miklu betra enn ekki, að það yrði opt.
Hvað okkur tvo áhrærir í tílliti til þessa málefnis,
þá er það engan veginn ætlun mín að bera mig að koma
yður á mitt mál, því eg á víst að yðar meining sé betur
grundvölluð en svo, enda ætla eg, að hvorugum okkar
mundi verða stórt ágengt bréflega, en ef hamingjan væri
okkr, eða réttara sagt mér, svo góð, að við næðum að
tala munnlega, mundi án efa mikið gánga saman með
okkur. En þar þér hafið lagt fyrir mig nokkrar spurn-
ingar þessu efni viðvíkjandi — þótt þér líklega eigi hafið
gert það til þess eg skyldi svara þeim nema með sjálf-
um mér — leyfi eg mér að fara enn nokkrum orðum um
þetta efni, í því trausti að þér sýnið mér nú meira enn
almennilegt umburðarlyndi.
Eg leitast þá við að svara fyrst uppá yðar hável-
borinheita seinustu spurningu : »Er ei íhugunarvert, hvort
Provindsialstönd í constitutionel þýðingu geti staðið undir
einvaldsstjórn ?»
Hér þarf fyrst að ákveða hvað einvaldsstjórn sé og
þarnæst hvað »constitutionel» sé, svo að þaraf megi á-
lykta, hvort þessi tvö hugargrip geti samþýðst. Eg held
að einvaldsstjórnarinnar einkenni og aðaleðli sé, að kon-
ungur megi einn öllu ráða í landstjórnar efnum og sé
ekki skyldr að gera þjóðinni reikning fyrir sinni ráðs-
mensku, en þetta hugargrip útheimtir enganveginn, Jað
konungr ekki sé bundinn við neinar skyldr, eða við ann-
ara rétt í sínum gjörðum, því þá væri það týrannaskapr.
Hann er bundin við siðferðislögin, við skynsemdarlögin
og við borgaralégu lögin; það eina skilr hann og aðra,
að hann á engan jarðneskan dómara, er hafi rétt til að
snúa laganna boðum uppá hann. Guðdómrinn sjálfr er
16*