Eimreiðin - 01.09.1896, Síða 2

IÓ2
sem þjóðfjelagið er svo smávaxið, að hver þekkir annan, þar er
jafnan hætt við, að það ráði miklu í dómum um einstaka menn
og framkomu þeirra, hvort menn bera til þeirra hlýjan hug eða
hafa ýmugust á þeim. Að lokum má telja einstrengingslega og
misskilda þjóðernistilfinning, sem hjá sumum mönnum er farin að
fá á sig hinn megnasta kínverskublæ, er í ýmsum málum dregur
glýju eða jafnvel ský á augu manna, svo þeir verða stundum hálf-
blindir, og eru svo að streitast við að hlaða gorgeirsmár kringum
landið, til þess að varna öllum átlendum áhrifum, en »bara ef
lásin íslenzk er, er þeim bitið sómi«. Þetta öfugstreymi í þjóð-
ernistilfinningunni er hinn mesti þröskuldur í vegi fyrir sannri
gagnrýni, því ekkert er eins hættulegt fyrir hana og það, ef til-
finningin ber skynsemina ofurliði.
En blaðamennirnir íslenzku eiga líka við ramman reip að draga,
þegar þeir eru að gagnrýna gjörðir embættismannanna eða annara
forkólfa þjóðfjelagsins. Þó maður skyldi halda, að einmitt þeir
menn, er hafa það hlutverk með höndum, að beitast fyrir í alþjóðar-
málum, hefðu töluvert rýmri sjóndeildarhiing en flestir aðrir, sýn-
ir þó reynslan, að flestir þeirra eru svo herfilega nærsýnir, að þeir
stökkva upp á nef sjer og skoða það sem persónulega móðgun
við sig, ef eitthvað er fundið að gjörðum þeirra í opinberum mál-
um. Það er sama hvort það er amtmaður, sýslumaður, bæjarfógeti
eða alþingisforseti, allir rjáka þeir undir eins í málaferli, ef eitt-
hvað er fundið að framkomu þeirra í opinberum málum, og reyna
þannig að bæla niður alla verulega gagnrýni. Þeim virðist ekki
vera það ljóst, að þeir menn, sem hafa opinber störf á hendi, eru
skyldir að þola gagnrýni. Þeir munu ná segja sem svo, að þá
verði líka gagnrýnin að vera sanngjörn og benda jafnt á gott sem
illt. Það er ná að vísu rjett; en þó ber þess að geta, að það er
ofboð eðlilegt, að blöðin einkum bendi á það, sem þeim þykir
ábótavant, en láti hitt fremur liggja í þagnargildi. Það er miklu
minni þörf á, að geta um það, sem er eins og allir vildu helzt
kjósa, heldur en hitt, sem aflaga fer, nema hið góða sje svo fram-
árskarandi, að það geti orðið öðrum til eptirdæmis, og þá mun
það sjaldan látið liggja í láginni. Það fer líkt með þetta eins og
veðrið í kunningjabrjefunum. Sje alls ekkert minnzt á það í
brjefunum, þá er óhætt að treysta því, að það hafi verið allgott,
því það er æfinlega tekið fram, ef það hefur verið illt, og eins
ef það hefur verið framárskarandi gott.