Eimreiðin - 01.09.1896, Blaðsíða 74

234
Bókafregn.
C. KÚCHLER: GESCHICHTE DER ISLÁNDISCHEN DICHTUNG DER
NEUZEIT (1800—1900) I. Heft. Novellistik. Leipzig 1896.
Vjer íslendingar megum taka því með þökkum, þvi fleiri útlendingar sem
taka eptir bókmenntum vorum, lesa rit vor og breiða út í öðrum löndum þekk-
ingu á þeim. Einkum eldri menn og miðaldra menn muna vel, hvílíkan hauk í
horni ísland átti í Danmörku, þar sem var dr. C. Rosenberg; hann þreyttist aldrei
að rita um ísland og íslenzkar bókmenntir að fornu ognýju, og hann gerði það
af viti og hlýjum hug. Hefði honum enzt aldur tilað ljúka við hið ágæta verk
sitt, »Nordboernes Aandsliv«, hefði þar verið tekið fullt tillit til bókmennta
vorra til síðustu t:ma, svo að vjer hefðum mátt vera ánægðir með. Síðan hann
leið, hafa ekki verið meðal Dana margir, sem hafa gefið sig við . liinum nýrri
bókmenntum vorum, en nú er útlit til, að það fari að verða fleiri. þ>að er
auðvitað, að það er ekki svo margt eða mikið, sem vjer höfum upp á að bjóða.
Á þýzka tungu hafa ekki verið allfáir á síðustu árum, sem hafa skipt sjer mjög
mikið af oss og ritum vorum og þýtt þau. Þar á meðal er t. d. C. Poestíon i
Wien, fröken M. Lehmann-Filhés í Berlín, og ekki sízt dr. Ph. Schuieitzer heitinn,
er í bókmenntasögu sinni hefur lýst bókmenntum vorurn frá elztu tímum fram
á vora daga og gert það vel, gert það með viti, smekk og sanngirni; enda þekkti
hann land og þjóð af eigin sjón. Bókar hans hefur verið allt of lítið minnzt á
íslandi, þegar tekið er tillit til þess, hve stórskrumað er af mörgu, sem ekki eða
Htt er á nafn nefnandi.
Einn af hinum yngstu Þjóðverjum, sem hafa gefið sig við bókmenntum
vorum, er liöfundur rits þess, er hjer skal minnzt á; hann hefur dvalið hjer i
Khöfn og tekið hjer hið eldra málfræðispróf í þýzku og þýzkum fræðum; hann
kynntist þá nokkrum íslendingum hjer og lærði mikið af þeim. Það er auðsjeð,
að hann ber hlýjan hug til lands vors og þjóðar, og hann hefur skrifað ýmis-
legt um það og þýtt nokkuð af hinum nýrri skáldskaparritum. Nú hefur hann
tekið sjer fyrir hendur að rita »sögu íslenzks skáldskapar« á þessari öld, er út á
að koma i 3 heftum, og er hið fyrsta þeirra útkomið, og er það um »skáld-
sagnaritunina«.
Höf. telur sjálfur rit sitt »tilraun«. Hann hefur safnað öllu saman, smáu
og stóru, sem á nokkurn hátt getur talizt til skáldsagna, bæði því, sem birzt
hefur á íslandi og meðal íslendinga í Ameríku. Og ætlum vjer, að upptalning
hans sje svo fullkomin, sem verða má; að því leyti er ritið meira en »tilraun«.
Þetta mun nú sumum þykja kostur á ritinu, en vjer verðum að vera á annari
skoðun, og teljum það einmitt höfuðókost, og hann enda svo mikinn, að oss
myndi ekki furða, þótt einhver kynni að óska þess, að ritið væri óprentað —
þrátt fyrir ástundun þá og hlýjan hug, sem það ber með sjer og vjer auðvitað
þökkum. Það er eins með sagnaskáldskap vorn sem annara þjóða, og ekki síð-
ur vorn, sem auðvitað er og getur ekki verið öðruvísi, fyrst um sinn að minnsta
kosti, meðan hann er í bernsku, að þar kennir margra grasa og er þar margt,
sem vjer helzt »ekki um tölum«. Þar er margt á meðal, sem engu, alls engu
eða næsta litlu er nýtt, og oss er engin þökk á því, að slíkt sje básúnað út sem
skáldskapur yfir höfuð að tala. Þó að einhver stutt saga komi neðanmáls í ein
hverju blaði, sem ekkert er í varið, hvorki að vöxtum eða gæðum, er slíkt ekki
þegar tækt i bókmennta lýsingu. Þetta verðum vjer íslendingar sjálfir að taka