Eimreiðin - 01.01.1897, Blaðsíða 44

44
þessum síðastnefnda stað lauk Schiller við »Don Carlos« og um sama
leyti orti hann hið alkunna kvæði sitt, »An die Freude« (til gleðinnar),
sem ber vott um ánægju hans yfir lífi þvi, er hann þá lifði. Taldi hann
þessi ár (1785—87) með hinum sælustu æfiárum sínum. »Don Carlos«
birtist á prenti 1787. Mætti kalla þann sjónleik fagnaðarboðskap hins
heimsborgaralega (kosmopólitiska) anda, og lýsir hann baráttu hugsjóna-
legs framfaraanda við hleypidóma harðstjórnarinnar bæði í trúarlegum
og pólitiskum efnum. Þar sem hinir fyrri sjónleikir Schillers eru i
óbundinni ræðu, þá er þessi i bundinni,. og hefir hann talsverða yfir-
burði yfir þá, bæði að siðferðilegum háleitleika, formfegurð og orðprýði,
svo fjærri sem hann er sögulegum sannleika i meðferð efnisins; en það
hefir Schiller gengið til að vikja svo langt frá sögunni, að hann með
þvi einu móti gat látið hinar háleitu mannfrelsishugmyndir sínar koma
eins skýrt og hrífandi i ljós eins og hann vildi. Fráþessum tíma eru enn
fremur hin ágætu lýrisku kvæði hans, »Die Kiinstler« (listamennirnir) og
»Die Götter Griechenlands« (Grikklands goð), og er líkt mót á þeim og
»Don Carlos,« að þau bera langt af hinum fyrri kvæðum hans og votta
samsvarandi æðra stig í lýriskum kveðskap. Par með endar fyráta tírna-
bil i skáldlífi Schillers.
1787 hafði hann farið til Weimar og dvalið þar um tíma; tóku
þeir Herder1 og Wieland honum einkar vel, en Goethe var þá á Italíu-
ferð sinni. Sömuleiðis kom hann til Jena og kynntist þar ýmsum lærð-
um mönnum. Hann var nú mikið farinn að setjast og andleg ró og
samræmi komið yfir huga hans, eins og líka lýsti sjer í skáldskap hans;
var hann og með miklum áhuga farinn að leggja stund á sagnafræði og
mjög mikið las hann forngríska höfunda, einkum Hómer, en reyndar í
þýðingum; kvaðst hann þurfa þess mjög, til að laga og hreinsa skáldskapar-
smekk sinn, sem hefði verið farinn að fjarlægast sanna einfeldni. í Rudol-
stadt kynntist hann yngismeynni Charlotte Lengefeld, er síðar varð kona
hans, og þar hitti hann Goethe að máli í fyrsta sinn, en ekki dró
til vináttu með þeim í það skipti. Samt átti Goethe mikinn þátt í því,
að Schiller var skipaður sögukennari við háskólann í Jena. Átti Schiller
það að þakka hinu nýútkomna söguriti sinu, »Geschichte des Abfalls der
Niederlandee. (Uppreisnarsaga Niðurlanda), sem mikið þótti til koma. Var
þó Schiller ekki sagnfræðingur í verulegri merkingu orðsins, og ekki
verður talið til vísindalegrar söguritunar, það sem hann hefir ritað í
þeirri grein, en samt sem áður hafa sögurit hans haft afarmikla þýð-
ingu sakir snildarlegs frásögustýls og andríkis og sakir hinnar eldheitu tilfinn-
ingar fyrir frelsi, rjettlæti og sannleika, sem lýsir sjer í þeim hvervetna.
Árið 1790 kvæntist Schiller Charlotte Lengefeld og var hún hin
ágætasta kona og hjónaband þeirra hið farsælasta. Hjarta lians, sem
hafði ekki farið varhluta af ýmsum ástarástríðum. fann nú unaðsríka
hvild 1 ástríku heimilislífi, og hafði það hin beztu áhrif á öll hans and-
legu störf. Hjelt hann nú áfram hinum sögulegum iðkunum sínum, sökkti
sjer niður í heimspeki Kants og samdi ýmsar heimspekilegar og fagur-
fræðilegar ritgjörðir. Sögu þrjátíu ára stríðsins (»Geschichte des dreissig-
1 Undireins og Goethe var kominn til valda hjá hertoganum, hafði hann
fengið hann til að gera Herder að hirðpresti og »generalsuperintendent«
(æðsta yfirboða kennidómsins).