Eimreiðin - 01.05.1897, Side 68

148
væru lægri; þvi, sem eðlilegt er, verða kaupmenn, er þeir setja
verð á vöruna, að taka tillit til þeirra vaxta, er þeir þurfa að
gjalda.
Ef nú landsbankinn tæki að sjer innheimtu og útborganir
landsjóðs, og byggi sig vel undir að takast þetta á hendur, sjer-
staklega með þvi, að stofna aukabanka út um landið á sem flestum
stöðum, en þar sem þeim yrði ekki komið við, þá með því, að
skipa þar eiðsvarna virðingarmenn, gjöra samning við efnaða og
áreiðanlega kaupmenn o. s. frv., þá má telja það víst, að margt *
mundi lagast, Hafnarávísunum mundi fækka, en innlendar banka-
ávísanir koma í stað þeirra. Vextir þeir, er fyr hafa lent í vasa
útlendra umboðsmanna, lentu þá hjá landsbankanum, og kaupmenn
gyldu lægri vexti af tollunum en áður. Landsbankinn ætti að
semja við kaupmenn um að borga fyrir þá tollinn á vorin gegn
tryggingu, eða á þann hátt, er bezt hentaði, og kaupmenn að borga
svo balikanum á haustin, er þeir hafa selt vörur sínar. Til þess
að þetta geti orðið fleirum til góðs, en Reykjavíkurkaupmönnum
einum, er það nauðsynlegt, að bankinn stofni aukabanka í hinuin
stærri kaupstöðum út um landið, eins og líka er ákveðið í 9. gr.
bankalaganna, svo kaupmenn geti snúið sjer til þeirra, og fengið
lán út á eigur sínar með bærilegum kjörum. Þar sem ekki virðist
vera nóg að gjöra fyrir aukabanka, mætti í stað þeirra setja eið-
svarna virðingarmenn, er virtu eigur manna fastar og lausar eptir
þeim ágóða, er eignin gæfi af sjer í því og því byggðarlagi. Með
þessu móti gæti bankinn sjer að skaðlausu, og án þess að eiga
mikið á hættu, lánað mönnum út um landið fje gegn veði í vá-
tryggðum húsum, skipum o. s. frv., og væri þá gott, að bankinn
hefði ákveðnar reglur um það, hve miklum hluta af virðingarverði
hvers hlutar hann svaraði út, þegar lán væri tekið út á hlutinn.
Þetta ljetti mjög mikið fyrir lántöku úr bankanum, þareð einstak-
lingarnir út um landið þyrftu ekki annað en fara annaðhvort til
aukabankanna eða virðingarmannanna, og fá þá til að virða eigur
sínar, samkvæmt nákvæmum ákvörðunum frá höfuðbankanum í
Reykjavík, og gætu svo snúið sjer annaðhvort til höfuðbankans
eða til aukabankanna með skrá yfir virðingarverð hinna virtu
muna, undirskrifaða af virðingarmönnunum og t. d. viðkomandi
yfirvaldi, og fengið svo hátt lán í bankanum, sem ákveðið væri í
útlánstaxta bankans, t. d. V2, 2/3 eða svo af virðingarverði. Auk
þessa ættu virðingarmenn bankans að vera skyldir til að kunngjöra