Eimreiðin - 01.05.1897, Page 78

landa með villimannaflokkum þeim, sem komu með Óðni, konungi konunganna.
Hin yngri Edda er skrifuð af Snorra Sturlusvni, og einn helzti kapítulinn í þessu
verki er Heimskringla (þessi vitleysa er þó leiðrjett í leiðrjettingum aptan við
bókina, en sem fæstir lesendur munu taka eptir), sem auk sögulegs kafla hefur
inni að halda nákvæmt tímatal allra þjóðhöfðingja í Noregi. Af sögunum eru
helztar: Njála, Eyrbyggja, Laxdæla, Egla og Grettla, en auk þeirra yfir 500 aðrar.
Hafa einkum tvær þeirra mikið sögulegt gildi, því þær skýra nákvæmlega frá
landnámi Norðmanna á Islandi. Þær eru IslencUngabók og Landndma. Skýrir
hin fyrri frá viðburðum þeim, sem urðu á landnámsöldinni, en hin hefur inni
að halda nákvæma skrá yfir alla þá konunga, sem ríktu á Norðurlöndum frá því
að þessi þjóðflokkur lagði norðurhluta Norðurálfunnar undir sig. — I pólitisku
tilliti skiptast íslendingar í tvo skarpt aðgreinda flokka: konungliða (le parti
royaliste), sem halda hollustu við krónu Dana, og þjóðveldisliða (le parti répu-
blicaine), sem leitast við að vinna aptur hið forna lýðfrelsi. A milli þessara
tveggja flokka er ákafari barátta, en maður skyldi trúa, og veitti ekki stjómar-
skráin konungi rjett til að kjósa sjer meiri hluta í þingdeildunum, þá rnundu
vfirráð Dana eiga skömmu láni að fagna. Af dómstólum er að eins einn innan-
lands: yfirdómurinn. Sýslumenn samsvara, að því er dómsvald snertir, hinum
svo nefndu ffiðdómurum í öðrum löndum. Framkvæmdarvaldið er í höndum
landshöfðingja (sem er ákafur framfaramaður) og tveggja amtmanna, og situr
annar þeirra í Rvík, en hinn á Möðruvöllum. Þá er og fjöldi sýslumanna, sem
hver hefur tvær sýslur undir sjer. og Skipa þeir lög og rjett á ákveðnum stað,
sem kallaður er þingstaóur. — Aptan til í bókinni er stutt yfirlit yfir sögu lands-
ins og má það heita nokkurn veginn viðunandi, þó sumar villur sjeu þar slæmar.
Þannig segir þar að hið forna alþingi hafi verið afnumið 1810, og einokunar-
verzlunin innleidd 1786, en aptur af numin 1854. — Síðast er stuttur kafli um
yerzlun Islands og hagsskýrslur um aðfluttar og útfluttar vörur, sem virðast vera
rjettar. Vill höf. að verzlunarsamband komist á milli Belgíu og Islands og hvetur
landa sína til að gera eitthvað í þá átt, því það mundi geta orðið til mikifla hags-
muna fyrir hvoratveggju hlutaðeigendur. Þetta er bezti kaflinn í bókinni. Ann-
ars virðist öll bókin benda á, að höf. sje meinleysismaður, sem hafi fullan vilja
á að skýra sem rjettast frá öllu, þó fáfræðin hafi valdið því, að annað hefur
orðið ofan á.
Auk þessa hefur premierlautinant Daniel Bruun, sem ferðaðist á Islandi í
yrra sumar, skrifað stutta, en laglega grein um ferðalag sitt í »Illustreret Tidende«,
og er hún prýdd nokkrum snotrum myndum. En seinna mun von á bók frá
hans hendi með mesta sæg af myndum. V. G.
FORNSKÁLDIN. I Tímaritinu »Scottish Review« (okt. 1896) hefur W. A.
Craigie, M. A., ritað alllanga grein um kvæði (drápur, flokka og lausavísur) nor-
rænna fornskálda. Getur hann þess í byrjun greinar sinnar, að um gildi kvæða
þessara hafi verið mjög skiptar skoðanir. Sumir (t. d. Ben. Gröndal) hafi hafið
þau til skýjanna, en aptur hafi aðrir (t. d. J. A. Blackwell) neitað þeim um alla
skáldlega fegurð og álitið þau einskis virði. Segir ha'nn að í rauninni hafi hvorir-
tveggju nokkuð til síns máls, en hvortveggi dómurinn sje þó órjettlátur. Það
sje að vísu satt, að lítið verði úr þessum kvæðum, þegar farið sje að þýða þau
á aðrar tungur í lesmáli, því þá hverfi allt það, sem mest hafi einkennt hinn
fornnorræna skáldskap, og sem skáldin hafi sjálf skoðað sem aðalatriðið við kveð-
skap sinn, nefnilega hin fullkomna braglist og líkingarfullar kenningar. Til þess