Eimreiðin - 01.01.1905, Blaðsíða 3

3
þingið ekkert til að draga úr þessum kostnaði, heldur eykur hann
sí og æ með því að stoína ný og ný embætti svo að kalla á
hverju þingi. Eini maðurinn, sem alvarlega hefur risið upp á móti
þessu embættabruðli, er hinn núverandi 2. þingmaður Kjósar- og
Gullbringusýslu (dr. V. G.). Hann hefur hvað eftir annað á þingi
bæði barist gegn stofnun nýrra embætta og fækkun hinna eldri,
og ekki síður fyrir því, að draga nokkuð úr þeim útgjöldum, sem
ganga til þess að ala upp embættisménn. En honum hefur næsta
lítið orðið ágengt í þeim sökum og varla teljandi annað, þégar
fráskilið er afnám embætta við stjórnarbreytinguna, en að náms-
styrkurinn við lærða skólann hefur vérið færður niður utn nokkur
þúsund. Hann hefur meira að segja af sumum blöðum (t. d.
»Pjóðólfi«) margsinnis verið stimplaður sem óþjóðlegur fyrir
þessa framkomu sína, enda má það til sanns végar færa, þegar
embættabruðlið íslenzka er skoðað sem þjóðareinkenni. Og
það er það að vísu orðið, þar sem lengra er gengið í því á ís-
landi en í nokkru öðru landi.
það má nú að vísu segja sem svo, að lítil líkindi hafi hingað
til verið fyrir því, að tekist hefði að fá gagngerða breyting á
embættaskipun landsins og fækkun émbættismanna, meðan menn
áttu slíkt undir högg að sækja til gömlu stjórnarinnar. Og í því
kann töluvert hæft að vera, að því ér eldri embætti snertir. En
nú dugar sú mátbára ekki léngur. Nú höfum vér fengið þjóð-
stjórn, sem er háð þjóðarviljanum, og fari hann í þá átt að fækka
embættunum, þá verður hún að láta sér það lynda.
En eru þá nokkrar horfur á, að þjóðarviljinn stefni í þessa
átt? Nei síður en svo. Sém stendur bólar ekki á neinni hreyf-
ing, er stefni að því, að fækka embættunum (nema ef til vill
dálítið prestum, og þó af mjög skornum skamti). Miklu meira
ber á viðleitni til að fjölga þeim, éins og sjá mátti á síðasta
þingi, og mun nú í ráði að fullskapa þau embætti á næsta þingi, sem
ekki tókst að unga út þá. Má að vísu um sum þeirra segja, að
tæplega verði hjá þeim komist, en önnur eru að minsta kosti ekki
svo bráðnauðsynleg, að ékki mætti án þeirra vera.
Pað lítur því helzt út fyrir, að það sé einmitt vilji íslenzku
bændanna, er með kosningarrétti sínum sem stendur hafa mest
ráðin í landinu, að ná nauðsynlegum tekjuauka til framfarafyrir-
tækja eingöngu með hærri skattálögum á sjálfa sig, en að þeir vilji
ekki líta við sparnaðarleiðinni, eða að minsta kosti ékki fækka
i*