Eimreiðin - 01.01.1905, Blaðsíða 12

12
fylkinu, og voru þó íbúarnir 300,000 og landflæmið mikið til yfir-
ferðar, eins og allir vita. Pó voru allir dómararnir til heimilis í
höfuðstaðnum Winnipeg.
Líkri skipun mætti nú að vorri skoðun koma á á íslandi.
Skatt- og tollheimtuna mundu nógir fást til að taka að sér fyrir
sama hundraðsgjald og sýslumenn nú fá (2 °/o), og henni þó verða
eins vel borgið. Enda verða sýslumenn nú jafnaðarlega að fela
öðrum mönnum meira eða minna af tollheimtu sinni. En svipað
lögreglu- og dómsvald í smærri málum og friðdómararnir hafa í
löndum Breta, mætti fela hreppstjórunum, enda samsvara frið-
dómararnir brezku hreppstjórum hjá oss. Á svipaðan hátt er
þessu og fyrir komið hjá Færeyingum, þar sem »sýslumenn«
þeirra eru einskonar hreppstjórar, sem hafa bæði lögregluvald og
nokkurt dómsvald í smærri málum. Og þessir sýslumenn hafa
hingað til lengstum verið ólærðir menn, þó sumir þeirra séu nú
farnir að afla sér nokkurrar lögfræðisþekkingar.
Ef þessu væri þannig skipað, er ekki sýnilegt, að þörf væri
á fleirum en 4 dómurum (eða sýslumönnum) á öllu landinu, ein-
um í hverjum landsfjórðungi. Og færi þá líklega bezt á, að einn
sæti í hverjum af hinum fjórum kaupstöðum landsins. Úr því að
reynst hefur mögulegt að komast af með 1 dómara fyrir hverjar
75,000 manns í Manítóba, þá er ékki ósennilegt, að komast mætti
af með 1 dómara fyrir hverjar 20,000 inanns á Islandi. Pað er
ekki líklegt, að íslendingar séu svo miklu meiri óknyttamenn en
Ameríkumenn, að 4 dómarar kæmust ekki yfir að dæma brot
þeirra. Dómaskýrslurnar íslenzku virðast heldur ekki benda á
þetta. Árið 1902 var tala sakamála á öllu landinu ekki nema
26, almenn lögreglumál 229, einkalögreglumál 35 og
sáttamál 281. Öll sáttamálin og sjálfsagt hér um bil helmingur
af lögreglumálunum mundu nú útkljáð af hreppstjórunum (friðdóm-
urunum) og því aldrei koma til sýslumanna (dómaranna) kasta.
Yrðu það þá 158 mál. sem kæmu í hlut sýslumanna, eða tæp-
lega 40 á hvern þeirra. En jafnvel þó öll lögreglumálin lentu á
þeim, svo að rúm 70 kæmu á hvern þeirra, virðist það engin
ofætlun að anna þeim, ef þeir hefðu dómstörfum einum að
gegna.
En svo munu menn segja sem svo: IJað er ólíkt ástatt á
íslandi og í Manítóba. Par eru samgöngur greiðar, en á íslandi
mjög erfiðar. Látum nú þetta satt vera, þó að samgöngurnar séu