Eimreiðin - 01.01.1905, Blaðsíða 28

28
legt og vel skrifað og minnir hann þar á fjölda nierkra manna, er
hann kyntist á hinni löngu og merkilegu æfi sinni, einkum auðvitað í
Oxford, þar sem hann dvaldi lengst af sem háskölakennari, og bar
bein sín að lokum. Meðal annars minnist hann stuttlega á dr. Gub-
brand Vigfússon og dvöl hans í Oxford. Að vísu má vefengja, hvort
Max Miiller hefur lesið rétt í huga Guðbrands, en dómur slíks manns,
sem Max Mtiller var, er þó þess verður að hans sé getið. Af því
bók þessi mun ekki í hvers manns höndum á íslandi, hef ég þýtt kafl-
ann um Guðbrand (í frumritinu bls. 245—47).
Prófasturinn [o: dr. Gaisford prófastur (o: forstöðumaður) Krists-
kirkjukollegíisins í Oxford] spurði mig um íslenzka orðabók, sem Cleas-
by og Dasent höfðu boðið háskólaprentsmiðjunni til útgáfu. — »I’etta
er lítil skrælingjaeyja og hvernig getur það átt sér stað, að þeir eigi
nokkrar bókmentir ? — Ég [o: M. M.] reyndi eftir bezta megni að út-
skýra fyrir prófasti, að islenzkar bókmentir væru bæði miklar og merki-
legar, og nokkru síðar fór svo, að prentsmiðjan — sem á þeim tím-
um var sama sem prófasturinn — tók að sér að kosta orðabókina,
og var hún síðar gefin út með mikilli vandvirkni og lærdómi af dr.
[Guðbrandi] Vigfússyni. Má með fullum rétti kenna orðabókina við
hann, einkum þegar til þess er litið, hvað margar orðabækur eni
kendar við útgefenduma, en ekki við hann eða þá, sem hafa safnað
til þeirra.
í’essi dr. [Guðbrandur] Vigfússon var mjög einkennilegur maður.
Hann var náfölur í andliti og blóðlaus og hafði aðeins þá einu ósk,
að menn létu hann vera í friði og einan út af fyrir sig. Fyrst kom
hann til Oxford til að aðstoða dr. Dasent, sem Cleasby hafði fengið í
hendur safn sitt [til orðabókarinnar] áður en hann lézt; en að því loknu
settist hann þar að fyrir fult og alt og mun hann hafa álitið það sjálf-
sagt, að háskólinn myndi láta sig fá það lítilræði, sem hann þarfnaðist
til að lifa á. En það urðu meira að segja vandkvæði á því að útvega
honum það, því enginn sjóður var til, er hægt væri að verja til þess
konar, þó ýmsir aðrir sjóðir væru þar, sem virtist vera sóað til lítils
gagns. Og af þessu leiddi að hann var sí-nöldrandi. Ymislegt var
reynt til að gera hann ánægðan, en ekkert dugði alveg. Loksins
varð hann veikur og dó, og þegar hann lá á Adand-spítalanum, þar
sem hjúkrunarkonurnar gerðu alt, sem í þeirra valdi stóð, til þess að
honum liði vel, sagði hann stundum við mig, þegar ég sat þar hjá
honum, að sér hefði aldrei á æfi sinni liðið eins vel og á þessum spí-
tala. Ég hef stundum ásakað sjálfan mig fyrir það, að ég ekki hafði
meiri mök við hann í Oxford en raun varð á. En mér fanst hann
altaf svo fullur af grunsemdum, og hann var afar-stygglyndur; og það
gjörði allar nánari samvistir við hann erfiðar og alt annað en skemti-
legar. Og vel getur verið að það líka hafi verið mér að kenna.
Vera má að honum hafi fundist að hann ætti heimting á kennaraem-
bætti við háskólann í íslensku,1) eins og ég, og að hann hafi séð of-
1 M. M. virðist hafa gleymt því, að G. V. var síðustu ár æfi sinnar kennari
í íslenzku við Taylorian Institute (sem heyrir undir háskólann) og var það embætti
stofnað handa honum persónulega og hefur engum verið veitt síðan. Aths. þýð.