Eimreiðin - 01.01.1905, Blaðsíða 76

76
hetjur og heljarmenni, er kölluðust Skjöldungar (þ. e. skjaldberendur). Hálf-
dan þekkjum vér þessara konunga elztan. Hann átti þrjá sonu: Hróar, Helga
og Þorgeir, og dóttur. er var gift Ala konungi í Svíþjóð. Hróarr tók við ríkjum
eftir foður sinn. Hans son var Hrærekur hnöggvanbaugi og öðru nafni slöngvan-
baugi. Sonur Helga var Hrólfur kraki: hann veitti árás Hræreki frænda sínum,
drap hann og skifti baugum hans með mönnum sínum. Gerðist nú Hrólfur kraki
einvaldur konungur yfir Dönum, en þeir áttu þá í stöðugum illdeilum við nábúa
sína Haðbarða. Hét konungur þeirra Ingjaldur og feldi Bjarki, einnafköpp-
um Hrólfs konungs, son hans Agnar sterka, en hlaut að launum systur Hrólfs. Ali
konungur var drepinn af A ð i 1 s i bróðursyni sínum, en Hrólfur kraki hélt til hefnda
til Uppsala. En er veldi Hrólfs stóð með mestum blóma, sótti Hjörvarður frændi
hans, sonur Hjörgeirs, að honum með óvígan her. Hrólfur kraki féll og allir
kappar hans. Hleiðrargarður var brendur til kaldra kola. Vart mun þó Hjör-
varður hafa lengi ríkjum ráðið, né heldur Hleiðrargarður úr rústum risið sem aðsetur
Danakonunga, en fimbulm)rrkur grúfir sig nú aftur yfir sögu þeirra.
Höf. hefiir ort upp aftur Bjarkamál hin fornu á nýdönsku (35 vísur) úr þýð-
ingu Saxa fróða; hún er með mörgum innskotum og málalengingum, sem höf. auð-
vitað forðast að taka með í kvæði sitt. En þótt þessi tilraun til að framleiða
Bjarkamál að nýju hafi hepnast vel að sumu leyti, finst mér hún bæta lítið úr sökn-
uði fornkvæðisins; enda öllu óviðfeldnara að lesa Bjarkamál í þessari mynd en þýð-
ingu Saxa.
Helzti langt mál er hér um kvörnina Grotta og því um líkar þjóðsögur. Harla
ólíklegt er það, að í hinni fornu þjóðsögu, sem líklega hefur legið til grundvallar
fyrir Grottasöng, eða í því kvæði sjálfu, sé átt við vatnsmylnu með Grotta og am-
báttirnar séu ár af fjöllum ofan. Jafnvel þótt sá, er kvæðið orti, kunni að hafa
þekt vatnsmylnu, er það ekki sennilegt, að hann hafi hugsað sér þær vera til á
dögum Friðfróða né í landi hans, og því síður er fyrirrennurum hans það að ætla.
Margt hefur verið rætt og ritað um Hleiður og hafa vísindamennirnir ekki
viljað tallast á að þar hafi verið aðsetur Danakonunga í fornöld. Höf. tilfærir skoð-
anir Sveins Akasonar, Henry Petersens o. fl., sem tala um Hleiðrar (Lejreby) svo sem
aðsetur Danakonunga, og það lítur enda út fyrir, að höf. sjálfur blandi saman
Hleiðrum og aðseturstað Hrólfs kraka, er hann sjálfur þó álítur að verið hafi »Lejre«
(Hleiður eða Hleiðrar?). í*að er þó svo sem sjálfsagt, að Hleiður eða Hleiðrargarður,
aðsetur Skjöldungakonunga, hefur verið þar sem nú er Hleiðrarborg (Ledreborg) og
ekki í þorpinu Hleiðrum (Lejreby). Myndin af Lejre á bls. 191 (tekin úr Mon.
Dan.), sem annars er mjög röng og ónákvæm, er af Hleiðrargarði (nú Ledreborg)
og haugunum umhverfis þar, en ekki af Hleiðrum (Lejreby), »byen« — »blandt de
ringeste landsbyerc-c.1)
Þótt bókin sé rituð af mikilli snild, eins og annað fi;á þessa höfundar hendi,
er auðvitað margt í henni, sem ræða má fram og aftur og mörg skoðun fram sett,
er hægt er að fetta fingur út í. Eigi að síður er bókin mjög mikils virði fyrir kon-
ungasögu Dana og bókmentasögu Norðurlandabúa, að því er snertir þá viðburði og
þau rit, sem hér koma til greina, og hún er því einkai fróðleg og skemtileg, ekki
aðeins fyrir sögufræðinga, heldur alla þá, er gaman hafa af fornsögum vorum og
fornu bókmentum, og þeir eru margir, ekki sízt meðal íslendinga. M. P.
1 Kvk.-orðið Hleiður, flt. Hleiðrar, er líkl. af sömu rót og hvk.-orðið
hlið og merkir víst tjald, laufskála, kofa; sbr. gotnesku orðin hleiþra (st. kvk. o.)
og (ufar-)hleiþrjan (v so.), tjalda (yfir).