Eimreiðin - 01.09.1908, Blaðsíða 17

i77
ranglæti gagnvart þeim meðlimum þjóðfélagsins, sem ekki vildu hafa
þau trúarbrögð. I því efni verður eitt og hið sama yfir alla að
gangá.
Síðast, en ekki sízt, verður að minnast með nokkurum orðum
á þann flokk manna á Islandi, sem ekkert vinnur, en lifir samt á
fé landsmanna, hina svokölluðu uppgjafaembættismenn og
skyldulið þeirra. I þá hít er eytt af þjóðarfé árlega samkv. fjárl.
61. þús. kr. Sextíu og eitt þúsund á ári er íslenzka þjóðin
að borga fyrir hvað? Ekkert. Til embættismanna, sem í flestum
tilfellum hafa verið hálaunaðir, meðan þeir gengdu embætti, — og
hefðu því eins og hverjir aðrir ærlegir menn átt að geta á þeim
árum safnað sér forða til elliáranna, í stað þess að eyða því í
sukki og sællífi — og í mörgum tilfellum til manna, sem vitanlegt
er, að ómögulegir reyndust til að gegna embætti vegna óreglu,
og annarrar vesalmensku og ráðlagt hefur verið að segja af sér
embættinu, til þess að verða ekki reknir frá því; því þá hefðu
eftirlaunin tapast. Eg geng að því vísu, að þetta þyki hörð
kenning, en hún er sönn, það vitum við, sem erum fædd og
uppalin á Islandi.
Bandaríkjaþjóðin fer ekki þann veg að. Hún er ekki að borga
embættismönnum sínum oft fyrir sömu verkin, og þó eru em-
bættislaun þar alls ekki há. Ríkisstjórarnir hafa t. d. í laun 2—3
þús. dollara, og hvorki þeir eða nokkur annar embættismaður
Bandamanna — í ríkjunum eða sambandinu — fær eitt cent í
eftirlaun. Bandamenn álíta, að hver einstaklingur eigi að sjá fyrir
sér og sínum sjálfur, og bera hita og þunga lífsins, eins og það
kemur fyrir; en lifa ekki sem sjálfsagðir á sveita þjóðarinnar frá
því á unglings árum, og þangað til augunum er lokað í síðasta
sinn, án þess að þurfa að hafa annað fyrir því en taka em-
bættispróf.
Burt með öll eftirlaun af íslandi, þau eru »out of order«
(óréttmætt) eins og Ameríkumenn segja og ekki samboðin jafnaðar-
mensku og frelsishugsjónum nútímans. Og þau eru skaðleg, að
því leyti, að þau viðhalda þeim hugsunarhætti hjá uppvaxandi
kynslóð þjóðarinnar, að sjálfsagt sé fyrir sem flesta að klífa þrí-
tugan hamarinn, til þess að ná í embættispróf, því úr því það sé
fengið, þá sé æfinlega tækifæri til að lifa eftir það á launum úr
landsjóði. Pessi hugsun er undirrót þess, hve margir Islendingar
2