Eimreiðin - 01.09.1908, Page 21

181
getur á staðið fyrir mörgum, að léttmetið verði þeim notasælla en
kostafæðan. Obreyttur og mentunarsnauður alþýðumaður getur ekki
ætíð haft full not af stórfeldum og háfleygum skáldskap, sem oft og
tíðum fæst við efni og hugsanir, er liggur fyrir ofan og utan við sjón-
deildarhring hans og verksvið. Hin léttu og einföldu ljóð alþýðuskálds-
ins eru betur við hans hæfi. Þau skilur hann og af þeim hefur hann
fulla nautn, þvl þau fást vanalega við efni úr hversdagslífi alþýðunnar,
sem hann þekkir og ber fult skyn á. í’au hressa hann og fjörga í
stritinu og deyfðinni, einkum ef þau eru dálítið hnittileg og kátínu- og
gleðiblær yfir þeim — og lipurt og létt kveðin. Slík alþýðuljóð verða
skjótt héraðsfleyg og eru lærð og kveðin frá kyni til kyns, löngu eftir
að höfundar þeirra eru látnir — og með öllu gleymdir. Ljóðin kunna
menn og kveða, en enginn veit um höfundinn. Þau hafa aldrei verið
prentuð, en þau hafa lifað á vörum þjóðarinnar — bezta sönnunin
fyrir, að þau hafa verið einhvers virði.
Eitt af slíkum alþýðuskáldum var GUÐMUNDUR EINARSSON.
Hann hefir nú blundað sem »liðið lík í leiði vallgrónu« í nálega hálfa
öld og nafn hans mun nú gleymt af flestum. En mörg af ljóðum
hans lifa enn á tungu þjóðarinnar, þó þau hafi aldrei verið prentuð.
Þau kunna menn og kveða, mest í því héraði, þar sem hann ól aldur
sinn, Húnavatnssýslu, og sum um land alt, eins og t. d. vísuna:
»Kalda vatnið kemur mér upp.« En þó menn kunni ljóðin, vita líklega
fæstir, hver höfundurinn er, og því síður sem lengra liður.
Þar sem Eimreiðin flytur í þetta sinn nokkur sýnishorn af ljóð-
mælum Guðmundar, þykir því hlýða að minnast nokkuð á manninn
sjálfan, ætterni hans og æfiferil, að því er oss er kunnugt.
Guðmundur Éinarsson var af góðu bergi brotinn. Faðir hans
var hinn alkunni ritelju og fræðimaður Einar Bjarnason, lengstum á
Mælifelli og Starrastöðum (f. 4. júlí 1782 að Uppsölum í Blönduhlíð,
d. 7. sept. 1856 á Hömrum í Tungusveit). Hann ritaði sFræðimanna-
tal«, mikið rit og merkilegt, og margt fleira, auk þess sem hann afritaði
ósköpin öll eftir ýmsa aðra höfunda, og vann að því á nóttum og í
frístundum sínum. Byijaði þó fyrst að læra að lesa og skrifa, þegar
hann var á tvítugasta árinu, svirti þá að vettugi, þó honum væri
bannað það«, segir hann sjálfur í æfisögu sinni, er hann hefir ritað
framan við »Fræðimannatal« sitt. Hann var og skáldmæltur vel og
hafði ort þrenna rímnaflokka, áður en hann var fermdur, en bóndi
einn í sveitinni skrifaði þá upp fyrir hann rímurnar, með því hann
kunni þá ekki enn sjálfur að draga til stafs. Þessari visu kastaði hann
fram, er rætt var um reiðhest hans gamlan á efri árum hans:
Hans er vinnan eftir ein: mín á hann að bera bein
út um breiða velli burt frá Mælifelli.
Faðir Einars var Bjarni Jónsson á Brúnastöðum í Tungusveit í
Skagafirði, en foreldrar Bjarna voru Jón Bjarnason frá Neðri-Bakka
í Miðfirði og Jófríður Hallgrímsdóttir, dóttir Hallgríms Péturssonar á
Aðalbóli í Miðfjarðardölum, sonar Péturs Péturssonar, á Torfusstöðum
í Miðfirði, bróður Hallgríms Péturssonar, sálmaskáldsins fræga, og Guð-