Eimreiðin - 01.09.1910, Blaðsíða 13

169
Nokkur hluti af verði varnings þess, sem samkv. Landshags-
skýrslunum er fluttur til landsins, er ágóði kaupmanna. Og þar
eð ég hef ekki dregið neitt frá upphæðum þeim, er Landshags-
skýrslurnar sýna, skeikar áætlunum mínum hér að framan dálítið.
En ég hef ekki dregið neitt frá fyrir ágóða kaupmanna vegna
þess, að væru hinar ýmsu tegundir iðnvarnings búnar til í landinu,
þá græddi almenningur, eða réttara sagt sparaði, það, sem kaup-
menn nú græða á þeim varningi. fví lengra sem er milli fram-
leiðanda og neytanda, því dýrari varningur. Enda sýndi það sig,
þegar vindlaverksmiðjurnar voru stofnaðar á íslandi, að útsöluverð
vindla lækkaði. íslenzku verksmiðjurnar seldu kaupmönnum þó
ekki ódýrar, en þeir gátu keypt af útlendum verksmiðjum. Eg
er því í vafa um — þó ég sé á móti tollverndun —, hvort rétt
hafi verið að tolla innlenda vindla, úr því verksmiðjurnar voru
stofnaðar. Hvort vindlar eru óþarfi eða ekki, kemur ekki málinu
við, úr því að þeir eru keyptir, hvort eð er. Vindlagerð er, flest-
um iðngreinum framar, handavinna. Pessvegna er mjög sennilegt,
að landsmenn, og einkum kvenfólk, gæti haft atvinnu á vetrin
við 'að búa til vindla, er seldir væru til útlanda. Kaup vindlara
hér í Höfn er að meðaltali 20 krónur á viku. Duglegustu vindl-
ararnir -— og það eru oftast kven vindlarar — vinna sér inn 30
krónur á viku. Vinnan er næstum eingöngu ákvæðisvinna (»ak-
kord« vinna).
Sumir halda, að þær iðngreinar, sem vinna úr útlendu efni,
geti ekki þrifist á íslandi. En slíkt er fjarstæða. Vindlagerð þrífst
t. d. vel hér í Danmörku, og þó að Danir rækti eitthvað af tó-
baki, þá er það ekkert á borð við það, sem þeir flytja inn í landið
af óunnum tóbaksblöðum (um 10 milj. punda á ári) Danir hafa
og mikinn járnið'nað (skipasmíði, skilvindur, mótora og aðrar vél-
ar), þó alt járn og öll kol séu aðflutt (járnið frá Svíþjóð, kolin
frá Englandi). Eg hef tekið Dani hér til dæmis, af því að ég er
staddur meðal þeirra.
* *
*
Orðtækið segir, að það liggi margar leiðir til Rómaborgar.
— Pó sama megi ef til vill segja um velferð íslendinga, þá
virðist mér þó ein leiðin áreiðanlega styzt. En það er sú, sem
miðar að velmegun alþýðu. Helzta skilyrði þess, að þjóð-