Eimreiðin - 01.05.1912, Page 32

io8
for Landets Bestyrelse, og at denne Mand dannede en ansvarlig Re-
gering i Landet selv, under de almindelige konstitutionelle Formei\
og Ansvar ligeoverfor Altinget; derved vilde den hele Bestyrelse ordne
sig saa godt som af sig selv.« MJS. 516—517.
(1873) »Hér er eiginlega, finst mér, um að gera, að fá lands-
höfðingjann hcekka'ban í jarl, eða þá einkum ábyrgðarmenn til stjórn-
ar og löggjafarvald handa alþingi.« MJS. 571.
II. JÓN SIGURÐSSON OG NÝLENDUSTJÓRN.
I Eimr. XVII, 205—6 og 221 var sýnt fram á, að Jón Sig-
urðsson hefði ekki verið fráhverfur hverskonar nýlendusambandi,
heldur mundi hafa getað sætt sig við nýlendusamband og ný-
lendustjórn með ákveðnum skilyrðum, einkum þeim, að samband-
ið væri bygt á frjálsu samþykki íslendinga, og að Island væri
ekki nefnt »nýlenda«, fremur en sum af sjálfstjórnarlöndum Breta.
I sömu átt fara og þessi ummæli í bréfum hans:
(1851) »»Föðurlandið« er einna sanngjarnast, og Madvíg meðal
mínistranna, en hvorutveggi eru nú í kröggum og ráða engu. Pessir
vilja láta okkur hafa frjálslega nýlendustjórn, og ég er heldur d pví,
en á að þætta sig inn í Danmörku.« MJS. 185.
(1862) »Hér er yfir höfuð að tala mikið stríð milli holdsins og
andans um það, hvað langt fara skal í samband má!a við Dani. Að
hafa ekkert samband, getur leitt til nýlendulaga, og að játa sig sem
nýlendu, get ég ekki verið með i. Að eiga mál mörg sameiginleg við
Dani, er aítur vegur til kostnaðar og inkorpóratíónar, ef til vill, og
það vil ég heldur ekki. Nú er vandinn: evitare Scyllam et non inci-
dere Charybdim.« MJS. 333.
Tað nýlendusamband, sem J. S. á við í síðari tilvitnaninni,
er það, sem Danastjórn um eitt skeið var að ota að Islendingum,
og sem J. S. lýsir í NF. XXVII, 17—21 (sbr. Eimr. XVII, 205—
6). Samkvæmt því átti landið að verða nokkurskonar dönsk ný-
lenda að hálfu, og að hálfu innlimað Danmörku, undir stjórn frá
Khöfn, blandaðri með nýlendustjórn, að nokkru leyti eftir enskri
fyrirmynd. Og þessa stjórn og samband átti að setja á stofn án
samþykkis Islendinga. Slíkri nýlendustjórn barðist J. S. á móti af
alefli (sbr. Eimr. XVII, 205), og má ekki blanda henni saman við
þá nýlendustjórn, sem hann kvaðst geta sætt sig við og aðhylst.
III. JÓN SIGURÐSSON OG RÍKISRÁÐIÐ.
Til þess að koma í veg fyrir, að jarlsstjcrn sú, sem Jón Sig-
urðsson áleit æskilegasta fyrir íslendinga, yrði fullkomin nýlendu-