Eimreiðin - 01.05.1912, Page 33

109
stjórn, vildi hann, aö_einn af hinum íslenzku ráðherrum skyldi (til
skiftis) jafnan sitja í Khöfn sem erindreki íslands, »til að sjá
um gagn þess, halda uppi svörum í rdbaneyti konungs og vera
milligöngumaður í þeim málum, sem ganga á milli konungsins eða
stjórnarinnar í Danmörku og landstjórans (o: jarlsins) á Islandi«.
Hann skyldi og »taka þátt í meðferð þeirra almennu mála, er ís-
land snerti, i ráðt konungs«. Á þetta atriði — og að erindrek-
inn einmitt ætti sæti í ríkisráðinu — lagði Jón Sigurðsson mikla
áherzlu, og telur það »svo mikilsvert, að sé það felt úr, verði
stjórn Islands fullkomin nýlendustjórn« (NF. XXIII, 31). Hann
kveðst og ætla, »að landið gæti haft fult eins mikið verulegt
gagn af erindrekanum einum, eins og af 7 þingmönnum (0: á
ríkisþingi Dana) og engum fulltríia írdði konungs.* (NF. IX, 68).
Um þennan erindreka eða fulltrúa íslands í ríkisráðinu farast
Jóni Sigurðssyni þannig orð í bréfum hans:
(1846) »Það stendur í sambandi við að við fáum landsstjórnar-
centrum á íslandi, og losumst við rentukammerið og hin kollegía. en
höfum einungis Statssekretœr hér (o: í Khöfn), og eina skrifstofu okk-
ur, sem hefir referat til konungs.i. MJS. 118.
(1848) »Jeg vil have en Statssekretcer for lsland, med direkte
Referat i Statsraadet eller for Kongen, og det bör og maa vi have,
naar alt skal gaa med Skel. At Altinget vil andrage derpaa, tror jeg
indtil videre.« MJS. 141.
(1848) »Ég vona, þú sért okkur samdóma í því, að bezt væri,
að við værum okkur um hituna Islendingar, en að senda 5 fulltrúa á
þjóðsamkomu Dana lízt mér lélega á. Aftur á móti vil ég hafa rep-
ræsentant í ráði konungs, sem hafi öll íslands málefni undir sér, svo-
leiðis, að hann sé milligöngumaður milli alþingis (og landsins) og kon-
ungs. Alþingi vil ég hafa aukið og bætt, svo að það geti farið með
málefni landsins á sinn hátt eins og ríkissamkoman í Danmörku. Þar
meb vil ég hafa stjórn á íslandi sjálfu.i. MJS. 144.
(1849) »Vor Plan gaar ud paa at faa en Grundlov for Island
forelagt Altinget i Sommer, samt en ny Valglov til et Alting med
Skattebevillingsret og lovgivende Myndighed, saavidt Island angaar. Vi
ville en koncentreret Regering i Landet selv, og én Mand her (0: í
Khöfn), med ministeriel Kompetence for Islands Vedkommende. Derimod
onske vi ingen Repræsentation paa den danske Rigsdag.« MJS. 145.
Pað er sannarlega vert að veita þessum ummælum Jóns Sig-
urðssonar mikla athygli um þessar mundir, þegar allur þorri ís-
lenzkra stjórnmálamanna álítur, að Island eigi engan fulltrúa að
eiga í ráði konungs, og eru því af alefli að berjast fyrir því, að
fá ráðherra vorn út úr ríkisráðinu. Þeir álíta að það sé skaðlegt
8