Eimreiðin


Eimreiðin - 01.05.1912, Page 75

Eimreiðin - 01.05.1912, Page 75
frúr, sem væru svo skrambi árrisular, að þær hef ðu fengið nafnið »morgunfrúr«, O, sei, sei, nei, það eru bara gullblóm, sem við er átt, en engar frúr. En á dönsku heitir gullblóm »Morgenfrue«. »LavendeU mætti kalla i>laugarblóm« á íslenzku, eða jafnvel »lauganda«- (nefnif. laugandi), ef farið er eftir upprunanum (mlat. lavandula, ital. lavendola, sbr. ital. lavanda = þvottur, laug, bað, og lat. lavare = þvo, lauga baða), þar sem nafn plöntunnar stafar af því, að hún sökum ilms síns var notuð við laugar og þvotta. En þyki mönnum þetta nokkuð lang- sótt og vilji heldur halda útlenda nafninu, þá er sjálfsagt að gefa því íslenzka mynd og beygingu (lavendill, flt. lavendlar). Hefði því þýð- andinn ritað »lavendilsbeðunum«, hefði vel mátt við það una. En »lavendelbeðunum«. er danskt viðrini. Eins hefði á bls. 3 átt að rita kaprífólíur, en ekki »kaprifoliurt., ef útlenda nafninu er haldið; en einfaldast virðist að kalla plöntuna geitnablab á íslenzku (sbr. geitna- hvönn, geitnaskóf o. s. frv.), eins og Danir hafa nafnið »Gcdeblad«. jöfnum höndum við (latneska) nafnið »Kaprifolium«. — eða þá að kalla hana hunangsdúsu, ef menn vilja heldur sníða íslenzka heitið eftir enska nafninu »honey-suckle. Af öðrum danskkynjuðum viðrinisorðum skulum vér aðeins nefna þessi: heykeyrsla (bls. 6) f. heyakstur; vínpekkjari (11) f. vínglöggur maður (»þér eruð vínþekkjari« = þér eruð vínglöggur, hafið gott vit á vínum, hafið næman vínsmekk); skotpéttur (31) f. skotheldur (sem skot vinna ekki á); »langa e-m e-ni (35: »langið okkur hann hingað«) f. selja, rétta e-m e-n; hol hönd (122: sandaði í hola hendina«) f. lófi (»den hule Haand« á dönsku); erfibishertur líkami (199) f. 1 ík- ami harðnaður af erfiði (menn tala um hertan fisk (og porsk!), en harbnaða menn). Af málleysum og röngum orðum má sem dæmi nefna: »Kirt- ilU (bls. 1, 4) þýðir eitill, en er látið þýða kyrtil (fat). »Augna- brúnirnare. (2) ætti að vera augnabrýnnar. nApaltréi (3) er ekki til í íslenzku, heldur apaldur og apaldurstré. Aftur er aplakálfur til! ■»Býfur<í (4) getur aldrei þýtt hendur, heldur luralegar lappir eða fæt- ur. »Berast með kvibumv. (4) á að vera berast með hviðum (af hviba, en ekki af kviður), og »kvibóttur vindur« (43) á að vera hviðóttur (því ekki er meiningin að vindurinn hafi verið kvibmikill!) »Eitthvab gagn« (7) á að vera eitthvert gagn, og »eldstóin reykti« (7) eld- stóin rauk, því meiningin er víst ekki, að hún hafi verið að reykja (tóbak eða hangiket), heldur að hún hafi rokið eða rokið úr henni. »Bera vinfengit (9) ætti að vera bera vinmæli, því þau má senda, en sjálft vinfengið ekki. »Með Önnu Jensdóttfr« (14) á náttúrlega að vera: með Önnu Jensdóttwr. »Skýjum er rdku fyrir vindi« (18) á að vera: skýjum, er rak fyrir vindi (því sögnin er persónulaus: eitthvað rekur, skýin rekur). nHverjum enda myndi þetta taka« (20) á að vera: hvern enda mundi þetta taka. »Að dagar sinum væru bráðum taldir« (76) er sjálfsagt prentvilla (f. dagar sínir), en það getur »vissi ekki hvað hann hófst að« (87) varla verið, heldur hrein og bein málvilla f. hafðist að (blandað saman hefjast og hafast, eins og fyr reykja og rjúka). »Unlibur (ekki einu sinni »únliður«) getur ekki verið prent- villa, því sú orðmynd kemur fyrir á fleirum stöðum (t. d. 116, 159),

x

Eimreiðin

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.