Eimreiðin - 01.05.1912, Page 75

frúr, sem væru svo skrambi árrisular, að þær hef ðu fengið nafnið
»morgunfrúr«, O, sei, sei, nei, það eru bara gullblóm, sem við er átt,
en engar frúr. En á dönsku heitir gullblóm »Morgenfrue«. »LavendeU
mætti kalla i>laugarblóm« á íslenzku, eða jafnvel »lauganda«- (nefnif.
laugandi), ef farið er eftir upprunanum (mlat. lavandula, ital. lavendola,
sbr. ital. lavanda = þvottur, laug, bað, og lat. lavare = þvo, lauga
baða), þar sem nafn plöntunnar stafar af því, að hún sökum ilms síns
var notuð við laugar og þvotta. En þyki mönnum þetta nokkuð lang-
sótt og vilji heldur halda útlenda nafninu, þá er sjálfsagt að gefa því
íslenzka mynd og beygingu (lavendill, flt. lavendlar). Hefði því þýð-
andinn ritað »lavendilsbeðunum«, hefði vel mátt við það una. En
»lavendelbeðunum«. er danskt viðrini. Eins hefði á bls. 3 átt að rita
kaprífólíur, en ekki »kaprifoliurt., ef útlenda nafninu er haldið; en
einfaldast virðist að kalla plöntuna geitnablab á íslenzku (sbr. geitna-
hvönn, geitnaskóf o. s. frv.), eins og Danir hafa nafnið »Gcdeblad«.
jöfnum höndum við (latneska) nafnið »Kaprifolium«. — eða þá að
kalla hana hunangsdúsu, ef menn vilja heldur sníða íslenzka heitið
eftir enska nafninu »honey-suckle.
Af öðrum danskkynjuðum viðrinisorðum skulum vér aðeins nefna
þessi: heykeyrsla (bls. 6) f. heyakstur; vínpekkjari (11) f. vínglöggur
maður (»þér eruð vínþekkjari« = þér eruð vínglöggur, hafið gott vit á
vínum, hafið næman vínsmekk); skotpéttur (31) f. skotheldur (sem
skot vinna ekki á); »langa e-m e-ni (35: »langið okkur hann hingað«)
f. selja, rétta e-m e-n; hol hönd (122: sandaði í hola hendina«) f.
lófi (»den hule Haand« á dönsku); erfibishertur líkami (199) f. 1 ík-
ami harðnaður af erfiði (menn tala um hertan fisk (og porsk!), en
harbnaða menn).
Af málleysum og röngum orðum má sem dæmi nefna: »Kirt-
ilU (bls. 1, 4) þýðir eitill, en er látið þýða kyrtil (fat). »Augna-
brúnirnare. (2) ætti að vera augnabrýnnar. nApaltréi (3) er ekki til í
íslenzku, heldur apaldur og apaldurstré. Aftur er aplakálfur til!
■»Býfur<í (4) getur aldrei þýtt hendur, heldur luralegar lappir eða fæt-
ur. »Berast með kvibumv. (4) á að vera berast með hviðum (af hviba,
en ekki af kviður), og »kvibóttur vindur« (43) á að vera hviðóttur
(því ekki er meiningin að vindurinn hafi verið kvibmikill!) »Eitthvab
gagn« (7) á að vera eitthvert gagn, og »eldstóin reykti« (7) eld-
stóin rauk, því meiningin er víst ekki, að hún hafi verið að reykja
(tóbak eða hangiket), heldur að hún hafi rokið eða rokið úr henni.
»Bera vinfengit (9) ætti að vera bera vinmæli, því þau má senda,
en sjálft vinfengið ekki. »Með Önnu Jensdóttfr« (14) á náttúrlega að
vera: með Önnu Jensdóttwr. »Skýjum er rdku fyrir vindi« (18) á að
vera: skýjum, er rak fyrir vindi (því sögnin er persónulaus: eitthvað
rekur, skýin rekur). nHverjum enda myndi þetta taka« (20) á að vera:
hvern enda mundi þetta taka. »Að dagar sinum væru bráðum taldir«
(76) er sjálfsagt prentvilla (f. dagar sínir), en það getur »vissi ekki
hvað hann hófst að« (87) varla verið, heldur hrein og bein málvilla f.
hafðist að (blandað saman hefjast og hafast, eins og fyr reykja og
rjúka). »Unlibur (ekki einu sinni »únliður«) getur ekki verið prent-
villa, því sú orðmynd kemur fyrir á fleirum stöðum (t. d. 116, 159),