Eimreiðin - 01.01.1916, Síða 11

hafa sömu gerö og Algol, en þó hafa menn fundið 9 eða 10
mjög svipaðar. Par sem tvístjörnur eru báðar bjartar og geta
ekki aðgreinst í sjónpípum, af því þær eru svo nálægar hvor
annarri, sjást í ljósbandinu rákir tveggja stjarna, aðgreindar, þeg-
ar hnettirnir eru lengst hvor frá öðrum, en falla saman, þegar
þeir eru nálægir; fjöldi af tvístjörnum hefir fundist á þennan
hátt.
Ljósmyndalistin (fótógrafí) hefir á seinni tímum haft
afar-mikla þýðingu fyrir stjörnufræðina, einkum síðan Maddox
1871 fann hinar þurru plötur (gelatine-emulsion), sem eru ákaflega
næmar fyrir ljósáhrifum, og safna þeim saman um langan tíma,
meðan sólin skín á þær. Ljósmyndin kemur stjarnfræðingum á
margan hátt að notum. Með Ijósmyndaplötunni má ákveða stöðu
stjarnanna á himninum sjálfkrafa og fyrirhafnarlaust, án nokkurra
reikninga eða mælinga; þannig eru ljósmynduð stjörnukort af
himinhvelfingunni gjörð fyrirhafnarlítið; en áður var tilbúningur
slíkra korta mjög tafsamur og kostnaðarsamur. Til þess að
framkvæma þetta, nota menn afar-stórar Ijósmyndavélar, sem
hreyfast af sigurverki, alveg eins og stjörnuhimininn, svo ljós
hverrar stjörnu hefir í margar stundir áhrif á sama blett ljós-
myndaplötunnar. Allir hinir stærri stjörnuturnar víðsvegar um
heim hafa gert samband sín á milli, til þess að framleiða sem
nákvæmast himinkort, skifta á milli sín að ljósmynda hvelfinguna
alla með samskonar verkfærum og með sömu aðferð. Ljósmynd-
unin hefir ennfremur þá hagsmuni í för með sér, eins og fyr var
getið, að ljósáhrifin safnast saman; afleiðingin verður, að stjörnur
koma fram á ljósmyndaplötunni, sem ekki siást með neinum kík-
irum, ef himinljósin eru látin verka nógu lengi á plötuna. Pannig
hafa tugir þúsunda af stjörnum fundist, sem enginn áður hafði
neina hugmynd um. Stjörnufræðingar hafa hér fengið sér nýtt
auga, sem gægist ennþá lengra út í geiminn en hinar stærstu
sjónpípur. Á þenna hátt hafa menn fengið miklu betri þekkingu
á stjörnuhópum og þokustjörnum en áður, og gert sér betur
grein fyrir niðurskipun stjarna í geimnum. Auk þess koma ljós-
myndirnar að miklum notum við rannsókn ljósbanda fastastjarna,
sem fyr var getið. Yfirborð tunglsins hafa menn líka getað
kannað betur en áður, og eins fengið réttari mynd af ýmsu, er
snertir yfirborð og eðli sólar. Með því að kemisku ljósgeislarnir
(hinir liltra-fjólulitu) hafa mest áhrif á Íjósmyndaplötuna, getur