Eimreiðin - 01.01.1916, Síða 12

12
hún gert grein fyrir sumu því, sem mannlegt auga getur ekki
náð til eða skynjað. í sumum þokustjörnum er frumagnahraðinn
svo mikill, að hann er fyrir ofan bylgjuhraða hins sýnilega ljóss,
hinumegin við fjólulitinn. Slíkir eimhnettir gefa ekki frá sér neitt
ljós, eru dimmir og sjást því hvorki í sjónpípum né spektróskópi;
en á ljósmyndinni koma þeir fram, því þeir gera breyting á silf-
ursöltum þeim, sem eru í skáninni á glerplötunni. Ljósmyndun
himinsins hefir mjög flýtt fyrir könnun alheimsins; ljósmyndavélin
skrásetur með óyggjandi vissu öll fyrirbrigði í stjörnugeimnum og
geymir þau framtíðinni; stjörnufræðingar á komandi öldum eiga
því miklu hægra með ýmsar rannsóknir og samanburði en sam-
tíðarmenn vorir. Ljósgeislarnir rita sjálfir tíðindin, sem þeir bera
utan úr geimnum, í óafmáanlegum rúnum á myndaplöturnar, og
það letur er miklu tryggara og vissara en athugun mannlegrar
sjónar, því þar getur margt vilt fyrir og glapið sýnir.
Með litsjánni og ljósmyndaninni hefir mannkynið eignast tvö
ný skilningarvit, sem veita miklu meira víðsýni um alheiminn en
áður þektist. Hinir stóru stjörnukikirar hafa sín takmörk, sem
þeir ekki komast út fyrir, en þessi nýju skynjunarfæri taka við á
sumum þeim svæðum, þar sem afl siónpípunnar þrýtur. Þannig
hefir ný vísindagrein skapast, stjarneðlisfræðin (»astrófýsik«), og
hefir hún á seinni tímum verið stunduð af miklu kappi á stjörnu-
turnum í mörgum löndum. Sumir stjörnuturnar fást eingöngu við
rannsóknir á eðlisfræði himinhnatta, t. d. stjörnuturnarnir í Pots-
dam hjá Berlín og Meudon við París og ýmsir aðrir. Stöðugt
eru menn að finna nýjar aðferðir og rannsóknartæki til verkalétt-
is og skýringar á hinum mörgu fyrirbrigðum, sem vísindamenn-
irnir eru að fást við. Hin forna, æruverðuga stjörnuspeki hefir
tekið miklum stakkaskiftum og breytingum síðan þessar nýju
rannsóknir hófust; hún þótti stundum orðin nokkuð lin í sóknum
og þunglamaleg, en nú er hún orðin ung í annað sinn og hefir
fengið vængi, sem bera hana út um allan geim.