Eimreiðin - 01.01.1916, Page 25

25
Ekki er mér ljóst, hvernig orðið tjirjðrn hefir komist inn í mál-
ið, né heldur af hvaða stofni það er runnið. En mjög oft var það
viðhaft i ungdæmi mínu, og lengur fram eftir æfinni. En nú er það
löngu dottið úr sögunni og heyrist aldrei. í’að var fremur játandi, en
neitandi, mitt á milli já og nei. T. d. var eitt sinn komið á glugga
yfir rúmi séra Jóns Hjaltalíns á Breiðabólstað og guðað. Hann spyr,
hver sé úti. Sá kvaðst heita Guðbrandur, og biður prest að ljá sér
„ kvennmann. Afi spyr, hvort honum sé sama, hver það sé. — Nei,
ekki alveg, því hún eigi að sitja yfir konunni sinni. og vill þvt helzt,
að það sé maddaman. Hún sat yfir öllum konum á Skógarströnd.
Amma fór að búa sig og rauk af stað. Svo fæddist barnið, og gekk
það vel að vanda. Kvennmann hafði sængurkonan við niðriverk, og
var það systir bónda. Um kveldið kemur hún upp á skörina og
spyr húsfreyju, hvað hún eigi að kasta mörgum hnefum út á pottinn.
»Æ, ég veit ekki,« segir hún. »Annaðhvort einum eða tveimur.«
Hin segir: »Hvort á það heldur að vera einn eða tveir?« Þá svar-
ar sængurkonan: »Og jirjór, heldur ertu ýtin með þetta; vertu nú
ekki að sdjels djellanum« þeim arna, og láttu það þá vera einn.«
Fór þá matselja ofan, og amma á eftir og segir, að hún megi ekki
tala neitt við húsfreyju, er henni mislíki; og spyr, hvort hún sé naum
á matnum. »Og jirjór,« segir hin, »fremur finst mér hún nápínuleg
í öllu.« Og svo bætir hún við: »Þetta er ekki matur að bjóða
maddömu, mjölmjólkin sú arna; því það er jafnt í pottinum af mjólk
og vatni, og út á þetta eiga að koma tveir hnefar af rúgmjöli.« —
Þá var ekki bankabygg haft um hönd nema einstöku sinnum, því
lítið fluttist inn af því, og það var dýrt. Amma mín varð víst fegin,
er vikan var búin, því það var vani hennar, að fara ekki heim, fyr
en hún var liðin. Hjón þessi voru ekki fátæk, og þó varð amma
mín að senda föt utan um barnið. En væri mikil fátækt á þessum
barnaheimilum, tók hún börnin heim með sér, og lét þau vera í viku,
unz konan var komin á fót.
í’egar fólk kom til að verzla, var það vani, að gefa öllum kaffi.
Og þá hrækti fólkið beint á gólfið. En er það tók eftir svipbrigðum
á andliti föður míns, þá setti það tána ofan á hrákann, og jóðlaði
því til og frá, svo að ekki sæist hrákinn. Þá man ég að pabbi sagði:
»Nú, ætlið þið að fara að mála, á fóturinn að gilda sem pensill?
í>ið ættuð heldur að láta hrákann liggja kyrran.« Þetta hreif, og þeir
hættu því. Þá sagði hann frá hrákadalli, og að allir ættu að hafa ílát,
til að spýta í. Enginn aðhyltist þó þetta, nema einir tveir; þeir sögð-
ust seinna vera þúnir að smíða spýtubakka, en hæddust þó að því
um leið,
Ekki var siður neinstaðar, að berja að dyrum eftir dagsetur,
heldur átti að guða á glugga og segja: »Hér sé guð!« Sögðu þá
þeir, sem inni voru: »Blessi hann guð!« Svo var farið fram og
lokið upp, og komumanni boðið inn í baðstofu eða stofu, eða hvað
það nú var. Væri hann votur í fætur, fór einhver kvennmaðurinn að
taka í manninn, þ. e. draga af honum sokkana, og einnig brækur,
væru þær votar eða freðnar. Það var og siður í ungdæmi mínu, að
hver vinnukona tók í þann mann, sem henni bar að þjóna, hvort