Vísir - 08.12.1959, Page 27

J ÓLABLAB VÍSIS
27
Bjami og Eiríkur höfðu búið
saman í Ólafsey nær tuttugu
vetur. Þá voru þeir báðir ungir.
Vorið og sólin hló við þeim.
Kapp og áræði spriklaði í hverri
taug. Þeir skyldu sýna eldri
körlunum hvort þeir gætu ekki
búið myndarlega.
Þetta hafði líka tekizt sæmi-
lega. Enginn þurfti að kvarta
um að búin í Ólafsey blómguð-
ust ekki. Fyrstu tíu búskapar-
árin voru mæður þeirra fyrir
framan stokk. Svo komu hús-
freyjurnar; dugnaðarkonur úr
sömu sveit. Svo komu börnin.
Bjarni átti fjögur börn. Eiríkur
fimm. Bjarni gat aldrei gleymt
því, að Eiríkur átti einu barni
fleira og hugsaði: Fjandi er það
hart, að geta ekki orðið jafn
Eiríki með barnatöluna. Bú-
stofninn mátti heita alveg jafn,
enda kepptist hvor við annan.
Ærnar 140—160; krnar 4—5
og hrossin venjulegast tvö. Það
var ekki þörf á mikilli hrossa-
eign, þegar búið var í umflot-
inni eyju. Gæðum jarðarinnar
að öðru leyti var skipt alveg
jafnt, enda að jafnaði sameigin-
lega aflað, hvort heldur var sel-
veiði, kópaveiði, kofnadráp,
hrognkelsaveiði eða æðarvarp
og fuglatekja.
— Já, og allt hefur þetta
gengið blessunarlega. Nú, svo
höfðu sum börn þeirra Bjarna
og Eiríks tekið við eða stofnað
ný heimili í Ólafsey og þriðji
ættliðurinn að byrja að rísa á
legginn.
Gömlu bændurnir hittust á
bæjarhlaðinu og buðu hvor öðr-
um góðan daginn og ræddust
við. Það var föst og óhagganleg
venja þeirra.
Allt í einu dæsti Eiríkur og
sagði: — Það er nú það.
— Hvað er að? spurði Bjarni.
— Það er hún tengdadóttir
mín, sagði Eiríkur. Hún á von
á barni svo að segja á hverri
stundu, og við alveg innifrosn-
ir; ekkert hægt að komast. Það
er ekki mikið að hérna í Ólafs-
ey, þegar blessuð eyjasundin
eru blá og auð, en þegar lag-
ísinn leggur allt í spenntar
greipar, er öðru máli að gegna.
— Satt er það, að það er há-
bölvað, þegar ísinn lokar öllu.
Vera má, að ísinn sé enn fær
gangandi manni. Okkur hefði
þótt sjálfsagt að reyna það þeg-
ar við vorum ungir, sagði
Bjami.
— Já, Bjarni minn, sagði Ei-
rikur, þá fórum við marga
glæfraferð hérna um eyjasund,
bæði á ísum og bátum. Ég trúi
varla, að ísinn sé lengur mann-
gegur í straumröstinni, en yfir
hana þarf að komast. Helzt væri
tiltækilegt að hlaupa þetta , á
skautum, eins og við gerðum
stundum í gamla daga. En hvað
er um slíkt að tala núna. Yngra
fólkið hefur ekki viljað iðka
skautaferðir, og við erum báðir
gamlir og ónýtir til slíkrar á-
reynslu.
— Ekki get ég verið þér sam-
dóma, sagði Bjarni. Víst erum
við rosknir að árum, en við höf-
um enn góða heilsu og gætum
vel reynt þetta. Það er bezt, að
við förum báðir, því svo hefur
það lengst um verið, að við vær-
úm saman í þeim ferðum, sem
þóttu áhættusamar eða slark-
samar. Við þurfum að útbúa
okkur vel og vandlega. Svo ætt
um við að leggja af stoð. Þcáf
er um að gers i>g
birtuna. Hvað segir þú um þetta,
Eiríkur minn?
— Ég segi, að þú ert alltaf
óbrigðull í því, að leggja fram
þitt lið, ef á þarf að halda, og
gera það bezta úr öllu. Með
þinni hjálp og aðstoð er ég
reiðubúinn að. reyna, enda væri
það skárri skömmin ef ég drægi
mig úr ferðinni, þegar þú vilt
fara.
Gömlu bændurnir og vinirnir
gengu inn í bæinn til að búa
sig til farárinnar. Innan stund-
ar komu þeir aftur út á hlaðið.
Spenntu á sig gömlu skautana
og völdu sér sterka broddstafi.
Báðir vissu vel, að þeir voru að
leggja í hættuför, en hugsuðu
báðir eitt: Ekki dugar ófreistað.
Þeir félagarnir fóru sér hægt
í fyrstu. Gömlu skautarnir voru
UaHtt Akai

stirðir og runnu illa, Þeir vildu
lika spara þrekið fyrsta kastið
og hei’ða á, þegar mest laegi við,
meðan þeir væru að komast yf-
ir aðalstraumröstina.
Jafnt og þétt héldu þeir á-
fi'am og óðum nálgaðist röstin.
Það leyndi sér ekki, að ísinn
varð því veikari, sem nær röst-
inni dró. Enn var smástreymt
og því lítil umbrot í röstinni,
en jafnskjótt og straumurinn
stækkaði, myndi röstin spyta af
sér ísfarginu; hx’ækja því langt
burtu, svo hún gæti leikið sér
auð og óhindruð.
Þeir félagarnir stönzuðu rétt
við röstina. Ekki var það álit-
legt. í aðalálnum vatnaði yfir
ísinn. Ef einhversstaðar brotn-
aði, þó ekki væri nema smágat
á ísspöngina, var voðinn vís.
Þá myndi beljandi ki’aftur
hrekja þá langt af leið og þeim
að öllum líkindum vera bráður
bani búinn.
— Við skulum hvíla okkur
hérna ofurlítið og fá okkur dá-
lítinn bita, sagði Eiríkur.
— Já, það skulum við gera,
sagði Bjarni. Það er eins og
mig grunaði; röstin má heita
ófær.
— Ófær er hún nú ekki,
sagði Eiríkur, en viðsjál og
varasöm, en allt má það lukk-
ast, ef hamingjan er með okk-
ur, ogþví verðum við að treysta.
Við tökum sprett yfir rostina
og skulum láta vera nokkurt
bil á milli okkar, en þó sem
allra minnst. Með því eru dá-
lítil líkindi, að annar geti
bjargað hinum, ef illa tekst.
— Það legst svoleiðis í mig,
sagði Bjarni, að við komumst
klakklaust yfir röstina eins og
er, en hvað tekur við á heim-
leiðinni.þegar við verðum vænt-
anlega með kvenmann í fylgd.
— Við skulum ekki bolla-
leggja neitt um heimförina að
sinni. Ef við stöndum lítið við
á bænum og gengur sæmilega
yfir isinn, ættum við að koma
aftur að röstínni rétt um lág-
fjjöru, og þé reröiir hún betrí
að falla út, og þá spriklar röst-
in, eins og þú þekkir. Þetta
lagði Eiríkur til málanna.
— Þegar við höldum áfram,
skulum við taka svo mikið
hlaup sem við getum, og beita
broddstöfunum sem allra
minnst, sagði Bjarni. Með því
mætti okkur takast að komast
yfir í'astarskömmina.
— Þetta er rétt hjá þér, sagði
Eiríkur. Nú skulum við rísa á
fætur, lesa bæn í hljóði og búa
okkur undir að taka hlaupið.
Mundu það, sem ég sagði þér
áðan, að láta vera nokkurt bil
á milli okkai’. Ég ætla að hi'ópa:
Einn, tveir, þrír! þegar við tök-
um sprettinn.
Bjarni kinkaði kolli til sam-
þykkis.
Augnablik stóðu þeir hljóðir
keita
hvor við annai’s hlið og áköll-
uðu guð sér til hjálpar og
verndar.
Svo gall hi'óp Eiríks: Einn
— tveir — þrír, og báðir tóku
sprettinn samtímis, en véku dá-
lítið hvor frá öðrum.
Eftir andartak voru þeir báð-
ir komnir farsællega yfir röst-
ina. Það brakaði í ísnum í að-
alstrengnum, en hi-aðinn var
svo mikillí að ísinn brotnaði
ekki, aðeins kom meiri sjór of-
an á ísskánina. Þeir sáu, að
litlu mátti muna, en nú var
sjórinn ofan á ísnum að minnka
aftur. Það gaf til kynna, að
ísskánin var heil ennþá.
Gömlu félagarnir stönzuðu
ofurlítið þegar þeir voru komn-
ir yfir í'östina, rétt til-að di’aga
andann. Hvorugur sagði neitt,
en báðir hugsuðu margt. Svo
héldu þeir áfi'am, og sóttist vel
ferðin.
— Bai'a að ljósmóðirin verði
nú heima, sagði Bjarni. Annars
höfum við hlaup, en ekkert
kaup.
— Hún vei'ður heima. Vittu
bara til, sagði Eiríkur. Maður
má aldrei í svona tilfellum búa
sér til æðru fyrirfram.
— Það er nú svona með þig,
Eiríkur minn. Það er ekki ein-
göngur dugnaðurinn, heldur
miklu fremur hughreystingin
og krafturinn, sem frá þér staf-
ar, er gerir þig ómetanlegan
og ógleymanlegan.
•— Geymdu þetta, Bjarni
minn, sagði Eiríkur. Nú er
hvorki staður né stund til slíkra
viðræðna. Við eigum enn drjúg-
an spöl eftir, og ísinn getur
orðið okkur tafsamur þegar við
nálgumst landið.
Þeir félagar héldu nú áfram
og miðaði veL
Eiríkur reyndist «annspár um
að ísinn við landið væri orðinn
sundurlaus. Leituðu þeir nokkra
stund, þar sem ísinn sýndist
heillegastur, en samt var yfir-
ferðin á einum stað evo slæm,
að þeir urtta að búa til brú úr
hroddstötuaom mílli jabanna og
Brátt komu þeir félagar á
fast land. Settust þar niður og
tóku af sér skautana og gengu
beinustu leið heim til bæjar.
Þeir gerðu strax uppskátt um
erindi sitt. Voru þeir svo heppn-
ir, að ljósmóðirin var heima.
Hún varð undrandi, að þeir
hefðu komizt yfir ísinn, og
spurði, hvort þeir teldu þá leið
færa aftur.
Eiríkur vai'ð fyrir svörum..
Það má sannast segja, að leiðin
er illfær. Þó munum við Bjarni
fara hana aftur og þá helzt ef
þú kemur með okkur.
Ljósmóðii’in svaraði: Aldi'ei
hef ég setið eftir hér til, ef
fylgdin hefur ekki bilað. Mun
ég með ykkur fara, og útbúa
mig sem fljótast. Á meðan fáið
þið ykkur matarbita og kafli.
.***
Eftir öiiitla stund var mikill
og góður matur fram borinn.
Settust þeir félagár að snæð-
ingi og drukku svo kaffi að
vild. Stóðst það á endum, að
þegar þeir félagar voru mettii',
var ljósmóðii’in ferðbúin.
— Eigið þið ekki skauta
héi'na? hi’ópaði Eiríkur.
— Jú. Þeir voru til.
— Ég ætla að biðja ljósmóð-
urina að hafa með sér skauta.
— Ég kann. ekkert á skaut-
um, því miður. Þegar ég var
stelpa fór ég dálítið á skauta
öði'u hvoru. Siðan ekki við sög-
una meir.
— Gerir ekkert, hrópaði Ei-
rikur. Þú liðkast furðu fljótt.
Þar sem gott er yfirferðar get-
um við Bjarni báðir leitt þig.
— Og nú af stað í Jesú nafni,
sagði ljósmóðirin. Þau kvöddu
heimilisfólkið á hlaðinu. Fei'ð-
in var hafin.
Þeir Bjai'ni og Eii’íkur stefndu
þangað er þeir höfðu skilið við
skautana og litu yfir ísinn. •—
Ekki hafði aðstaðan batnað.
Svo fór þó að þau gátu klöngr-
ast öll út á fasta ísinn.
Þau settust þá niður í svip
og bundu á sig skautana. Bjarni
og Eiríkur leiddu ljósmóðurina
á milli sín. Sóttist þeim ferðin
furðu greitt áleiðis til rastar-
innar.
Þegar að röstinni kom var
byrjað aðfall, en enn svo lítið,
að enginn verulegur kveiking-
ur var kominn á strauminn. Ei-
í’íkur tók nú aftur forustuna
með fyrirskipanir.
— Jæja. Þá erum við komin
þetta heim á leið. Það hefur
bara gengið vel hjá okkur. Ég
held við ættum að fá okkur
eina brauðsneið meðan við at-
hugum röstina. Ljót er hún rast-
afskömmin, og á stutt eítir áð
sprengja af sér ísfjötrana. Eg
held þó að þetta takist meö
guðs hjálp.
— Er ekki bezt að þú farir
fyrstur yfir, Eiríkvu sagði
Bjami.
— Néi, smíUðs Xtrikur á-
.SrtflÞ'iom. Þá Jtetð fyíírtw yfc,
Bjarni minn, og skalt fara að
búa þig undir sprettinn. Næst
fer blessuð Ijósmóðirin. Ei-
í'íkur leit til hennar og hélt
áfram. — Þú verður að fara ein
og fara eins hratt og beint, sem
þú frekast getur, svo þetta verði
sem allra stytzt. Komi eitthvað
fyi'ir, erum við Bjarni til að-
stoðar.
— Mikil glæfraför er þetta,
sagði ljósmóðirin, en víst skal
ég leggja fram minn hluta.
— Bjarni! hrópaði Eii'íkur.
Taktu tösku Ijósmóðui’innar.
Einn, tveir, þrír! Bjarni tók
sprettinn og þaut yfir í hend-
ingskasti.
Eiríkur gekk til Ijósmóður-
innar. — Vel gekk það; ágæt-
lega. Nú er komið að þér. Liðk-
aðu þig ofui'lítið á skautunum,
ljúfan. Vertu svo tilbúin að
taka sprettinn þegar ég tel einn,
tveir, þrír, eins og Bjarni gerði.
Komist þú yfir skuluð þið
Bjarni taka spi’ettinn heim í
Ólafsey. Ég vona að þú náir
til konunnar áður en fæðingin
byrjar. .
— Einn, tveir, þrír. Ljósmóð-
ii'in tók rásina yfir röstina, en
var eðlilega talsvert svifaseinni
en Bjai'ni sökum óvanans.
Hún komst yfir. Engu mátti
muna. Þegar hún var að kom-
ast upp á fastai'i ís brast ísbrúin
í aðalálnum. Skildi nú beljandi
vatnsflaumur Eirík og þau tvö
að. Engum var fært yfir þessa
bi’ú fi'amar.
Eiríkur kallaði til þeirra.
Takið þetta ekki næri’i ykkur.
Ég bjai'ga mér einhvei'n veginn.
Sný aftur til baka, ef ekki vill
betur til. Flýtið ykkur beinustu
leið heim í Ólafsey. Það ætti að
blessast, og gérið engan hrædd*
an yfir minni brottveru.
Réttast er að söguþráðui'inn
fylgi fyrst Bjarna og ljósmóð-
urinni. Þau hafa það háleita
takmark, að hjálpa nýju lífi og
keppa að ná því takmarki sem
fyrst, en ekki skildu þau við
Eirík með-ljúfu geði eins og
næiTi má geta.
Bjarni og Ijósmóðirin náðu
til Ólafseyjar hindrunarlítið. —•
Ekki mátti neinu jnuna um
komu ljósmóðurinnar, því fæð-
ingin var byrjuð þegar hxón
komst til sængurkonunnar. —
Sængurkonan lá hjálparvana
með ótta í augum, þegar ljós-
móðirin kom. En óttinn breytt-
ist skjótt í fögnuð og traust.
Nú kom hver fæðingarhríðin á
fætur annarri, og áður en stund-
arfjórðungur var liðin frá því
að ljósmóðirin kom var nýr
maður fæddur í Ólafsey, 16
marka drengur, sem hrein og
grét af ákafa, þegar hann kom
úr hlýju móðui'skautinu.
Bjarni gamli kipptist við af
gleði þegar hann heyrði barns-
grátinn. En hvar var nú Eirík-
ur, gamli félaginn, vinurinn og
hetjan prúða? Bjarni gekk út
úr bænum og upp á hæsta hól-
inn á Ólafsey. Þaðan skimaði
hann yfir ísinn, en hvei'gi var
Eirík að sjá. Bjarni stóð þama
um stund, starandi út í bláinn.
Ekkert sá hann. Hvar var nú
vinur hans? Einhvers staðar
úti á ísnum að bei'jast fyrir lífii
sínu, berjast fyrir því að kom-. ;
ast heim? Máske ætti hann að' ;
fara á móti honum. Það yrði
mikil og sönn gleði þegar þeir
0önúu lákomwlr fyndiwt & im-

Eiríhur