Vísir - 08.12.1959, Síða 33

33
VETRARFERÐIJM
Fram. af bls. 6
stífnina, en hann var hinn ró-
legasti og kvað öllu óhætt,
Skjóni mundi rata heim. Væri
ekki annað en binda upp á
honum tauminn og láta hann
vera sjálfráðan, og þetta gerði
hann; og með það rölti Skjóni
af stað. Heldur tóku samferðar-
anennirnir dræmt undir þessa
ráðagerð og sumir frábáðu sér
allan átrúnað á klárinn, en Sig-
urður hló við og sagði, að eitt-
hvað mundi bregðast á undan
Skjóna.
Hann Skjóni
vissi bað.
Var nú haldið áfram i
dimmunni, og alltaf skundaði
Skjóni á undan og aldrei festi
hann sleðann og var þó hans
æki miklu mest. Sannast sagna
var mér ekki farið að lítast á
blikuna, því mér fannst leiðin
orðin svo löng, að við ættum
að vera komnir fram á bakk-
ann fyrir neðan Hjaltastaði,
fyrir góðri stundu, ef allt væri
með feldu og nú fóru samferðar-
mennirnir að gera uppsteit og
spurðu Sigurð, hvort hann hefði
nokkra hugmynd um hvað við
værum staddir. Sigurður sagð-
ist enga hugmynd hafa um það,
það gerði heldur ekkert til, því
Skjóni vissi það; eða sýndist
þeim hann vera eitthvað xáð-
villtur, sá gamli? Ekki tóku þeir
undir þessi gamanyrði Sigurð-
ar, og nú fór að heyrast veður-
dynur í fjöllunum. En þá snar-
stanzar Skjóni og sjáum við
djarfa fyrir einhverju í hríð-
inni, og er við athugum þetta,
sjáum við, að hann er kominn
að heyinu, þar sem hann fékk
tugguna um morguninn.
Þeir voru rétt
við vökina.
Nú var skotið á ráðstefnu og
skildu samferðarmennirnir eft-
ir sleða sína, en gistu hjá okk-
ur Sigurði næstu nótt. En rétt,
er við vorum búnir að hýsa hest
ana, brast hann á með iðulausa
blindhríð og fannkomu, sem
stóð fram á næsta dag.
Ekki var það óvanalegt, að
menn misstu hesta sína ofan
um ís seinnipart vetrar, því
Vötnin ,,átu af sér“, eins og það
var kallað á vissum stöðum,
og var þar jafnan farið með
gát og reynt vel fyrir sér. Til
voru líka þau straumamót, sem
frusu ekki nema í aftökum. —
Einu sinni man ég að snemma
fraus. Fór ég þó út á Krók, og
var maður með mér er fékk að
sitja á sleðanum. Tunglskin var
seinnipart nætur er við fórum
af stað, og er ofan á Vötnin
kom, sýndist allt vera samfelld
glæra. Segi ég þá við manninn:
„Það er nú líklega bezt að fara
varlega, því hún er sennilega
ekki lögð vökin, sem hér er
frameftir öllum vetri.“ Sprett-
ur þá maðurinn upp af sleðan-
um og segir: „Það er nú líkast
til. Sérðu ekki, að hundurinn
er að lepja úr henni!“ Vorum
við þá örstutt yestan við hana!
Líkt og að draga
stórlúðu!
Aldrei varð að slysi, þ.ó hest*
ur færi ofan í ef fleiri menn
voru saman, því þá drógu þeir
hann hiklaust upp úr. En kæmi
það fyrir þann, sem var einn á
ferð, vandaðist málið. Þó vissi
ég um menn, sem einir náðu
þeim upp og þótti það vask-
mannlegt. Heyrði ég til þess
tekið, er Guðmundur Jónsson,
faðir Stefáns söngvara, var
eitt sinn í sleðaferð einn í hríð-
arveðri og missti hestinn ofan
í fyrir utan Húsabakka. Hér var
ekki gott í efni, en Guðmundur
dó ekki ráðalaus. Hann batt
kaðli um hálsinn á hestinum,
dýfði honum svo á bólakaf við
skörina, Hesturinn var harð-
gerður, og er hann kemur úr
kafinu, prjónar hann með fót-
unurn upp á skörina og fer flat-
ur, en þá dró Guðmundur klár-
inn flatan til sín á kaðlinum,
og sagði hann það álíka þungt
og hann hefði verið með stór-
lúðu!
Hér sannaðist það berlega, að
,,oft eru kröggur í vetrarferð-
um“. Ýmislegt kom fyrir, sem
menn höfðu ekki gert ráð fyrir
í heimanbúnaðinum, og var
merkilegt, hvernig menn gátu
bætt úr því, svo að haldi kæmi.
Pvestur
fann skeifuna.
Einu sinni vorum við Sig-
urður granni minn í sleðaferð
sem oftar, og var færið frábær-
lega gott. Á heimleiðinni voru
einir 8 sleðar komnir í hóp, er
við komum fram á Miklavatnið,
en þá uppgötvar einhver, að
skeifa hefur losnað og týnzt
undan afturfætinum á einum
dráttarhestinum. Var nú ekki
gott í efni, því hesturinn átti
illt með að standa, hvað þá að
spyrna í við dráttinn. Leitað
var að skeifunni á þeirri leið,
sem við fórum, en ekki fannst
hún að heldur. Var helzt talað
um, að skipta ækinu á sleðana
og láta hestinn ganga lausan
fram í Húsabakka, því fyrr yrði
hann ekki járnaður.
Meðan verið er að þinga um
þetta ber þar að sr. Hálfdán,
er seinna varð vígslubiskup, og
son hans, Helga, nú lyfsala á
Húsavík. Segja menn honum,
hvað hér sé að vanbúnaði og
biður eigandi hestsins hann að
huga í slóðina norðurundan, ef
ske mætti, að hann sæi skeifuna
því bjárt var énn af degi. Brást
JÓLABLAÐ VÍSIS
hann vel við, en við köstuðum
tuggu fyrir hestana og biðum,
eí eitthvað rættist úr þessu.
Þegar þeir feðgar eru komnir
nokkuð norður á vatnið sjáum
við hvar Helgi fer af baki og
með það sama snúa báðir við
og koma með skeifuna, sem þeir
höfðu fundið. „Hérna, bræður
góðir, kemur skeifan,“ segir
prestur, „en eru nokkur tiltök
að koma henni undir hestinn?“
Sigurður dó ekki
ráðalaus.
Þó undarlegt sé, var eins og
enginn hefði athugað þetta. Það
var eins og mönnum fyndist
allt í lagi, ef skeifan fyndist'
Nú var farið að ráðgast um það
að koma skeifunni undir hest-
inn. Jú, einn var með fullan
pakka af hóffjöðrum. Gott var
nú það. Ánnar sagðist hafa
keypt naglbít, sem var enn
betri. En hamarinn? Hann fyr-
irfannst enginn. Nú fór Sigurð-
ur vinur að verða íbygginn, en
hann dó sjaldan ráðalaus. Á
einum sleðanum voru stórviðir
úr skipi og voru 8 tommu járn-
boltar í gegnum þá og með góðu
lagi en talsverðu erfiði gat
hann plokkað einn úr trénu og
sagði nú ekkert að vanbúnaði
að járna hestinn, hvað hann og
gerði með heiðri og sóma, sem
var hans von og vísa. Hafði
hann naglann í hamarsstað, og
bar ekki á öðru en fjaðrirnar
rækjust, undan hans höggvissu
hendi.
Oft var það, þó farið væri
af stað í góðu veðri að nóttunni,
að versta veður var stundum
komið er leið á daginn; og því
urðu margir hrakningarnir í
þessum ferðum fyrir þá, er
bjuggu fjarri 'kaupstaðnum.
Að lokum vil ég skýra frá
einni kaupstaðarferð, sem far-
in var nokkru eftir nýár, frosta-
veturinn 1918. Má af þeirri frá-
sögn sjá, að stundum var þetta
harðsótt og mátti oft ekki
miklu muna, að heilum sleða
væri heim ekið.
Sjúklingxir sóttur
úl á Sauðárkrók.
Þennan vetur hafði Rögn-
valdur Björnsson, sýslunefnd-
armaður og bóndi í Réttarholti,
legið nokkra hríð í sjúkrahús-
inu á Sauðárkróki. Er hér var
komið, var honum batnað svo,
að hann mátti fara heim, og
voru nokkrir bændur og vinir
hans í nágrenninu reiðubúnir
til að sækja hann, ef ferðafært
yrði, en þá gekk á með eilífum
hríðargusum, þó bjart væri á
milli og sjaldan hægt að segja
fyrir um veður heilan dag í
einu.
Eitt kvöld birtir upp og kem-
ur þá Gísli hreppstjóri á Víði-
völlum út í Flugumýri, en þá
átti ég þar heima, og ætlaði í
ferðina ásamt fleirum þar af
bæjunum. Við vorum 6 og höfð-
um 3 sleða, tvo undir kaup-
staðarvörur og einn handa sjúk-
lingnum. Var rúm á honum,
með sængurfötum og ótal tepp-
um og yfir hann tjaldað, svo
ekki næddi inn. Frost var yfir
tuttugu stig, en lj^gnt, svo þetta
þótti afbragð ferðaveður eftir
því sem maður átti þá að venj-
ast,
Klukkan rúmlega 10 um
morguninn eftir erum við
komnir út á Sauðárkrók. Gengu
sumir að því að taka út vör-
urnar en aðrir að búa um sjúk-
linginn, sem kom þó mest á
Sigríði dóttur hans, þó reynt
væri að skynda öllum brottbún-
Hann vildi hátta
í rúminu sínu.
Lögðum við ekki af stað
heimleiðis fyrr en klukkan var
orðin 3 og voru sumir orðnir
uggandi yfir veðurútlitinu, sem
fór versnandi, eftir því sem á
daginn leið. Er við komum inn
á Miklavatnið, fór að slíta úr
honum hríðarfjúk, sem fór held-
ur vaxandi, enda fór nú að
hvessa. Er við komum að Húsa-
bökkum, var veðurútlitinu lýst
fyrir Rögnvaldi og jafnframt
var hann spurður að, hvort ekki
mundi hyggilegast að setjast
þar að, og eiga ekki neitt undir
veðrinu þann daginn.
Ekki vildi hann það. Sagði
sem satt var, að mestur hluti
leiðarinnar væri nú að baki,
og við kunnugastir á þeirri leið,
sem væri ófarin, enda væri
hann alveg viss um það, að
hann ætti eftir að hátta í rúm-
inu sínu í Réttarholti í kvöld.
Nú var farið að dimma og veð-
urhljóð vaxandi, en þó sá til
slóða. Var farið fram bakkann
vestan við Vötnin og heitir þar
Borgarey. Var þar minna snjó-
færi en eftir sjálfum Vötnun-
um. En ekki höfðum við lengi
ekið, er fyrstu vindþoturnar
skullu á okkur og á skammri
stundu var skollinn á blindbyl-
ur með fannkomu og gaddhörð-
um veðurofsa.
Skjóni sótti til
vinstri handar.
Við áttum beint undan veðr-
inu að sækja, ef við tækjum
stefnu heldur til austurs, en
það mun ekki hafa verið gert
aði.
Síðan dró hann ldórinn flatan itl sín.
af þeim, sem réðu ferðinni,
enda á engu hægt að átta sig
í kófinu, rneðan stormurinn reif
mesta snjóinn saman í skafla.
Við Sigurður og Skjóni vorum
aftastir. Var hann með mikið
æki. En nú fer Skjóni að sækja
allfast á vinstri hönd, svo auð-
séð var, að honum líkaði ekki
þessi stefna. En nú var hann
borinn ráðum, gamli heilla-
karlinn, og ekki sinnt neitt hans
bendingum. Enn var haldið á-
fram undan veðrinu og álitu
sumir við værum komnir fram
í Hólm, en ekkert sást frá sér
í hríðinni, sem hæg't væri að
átta sig á.
Nú var stanzað og skotið á
ráðstefnu, og fyrst spurt um
líðan sjúklingsins. En hann bar
sig sem hetja, sagði sér væri
hlýtt og ekkert hríðaði inn á
rúmið, enda mun Sigríður hafá
varnað því, sem hún gat, en hún
var inni hjá föður sínum. En
ekki var þetta álitlegt, ef við
næðum ekki bæjum um kvöld-
ið. Við slógum því föstu að við
mundum vera komnir fram
undir Réttarholt, en værum
miklu vestar, sennilega langt
vestur á Borgareyju. Áttir
höfðum við réttar, því hann
stóð hánorðan, og nú hélt allur
hópurinn í austur frá sleðanum.
Ekki var farið lengra en það, að
maður, sem var skilinn þar eft-
ir, var alveg viss um að ramba
á hann aftur. Enn var haldið
áfram og skilinn eftir annar
maður, og heyrðu þeir hvor til
annars, ef þeir kölluðu. Svona
förum við að, unz við erum að-
eins tveir eftir, og ekki þekkt-
um við okkur enn. Vestur und-
an Réttarholti er stór hólmi í
Vötnunum. Er hann frá Flugu-
mýri, og annar álíka stór norð-
ur af þessum, auk fjölda smá-
hólma. Hafði verið heyjað í
hólmum þessum um sumarið
og sett saman sitt heyið í hvor-
um hólma. f,
ílundurinn
fann heyið.
Með mér var í ferð þess-
ari skozkur hundur, sem ég
átti, mesta vitskepna. Nú skilj'-
um við félagi minn og held ég
nú enn austur, en ekki hafði ég
langt farið, er hundurinn stekk-
ur frá mér, og stuttu síðar heyri
ég hann gelta, eins og hanh sé
kominn að hrossum. Ég fer svo
í áttina, og var það dálítið í
veðrið að sækja, og kemur hann
þá á móti mér, glaðklakkaleg-
ur, stekkur síðan frá mér aftui*
og fer ég nú á eftir honum. Sé
ég þá djarfa fyrir þúst mikilli,
og er ég kem nær sé ég að þetta
er hey; og eftir öllum umbún-
aði þess þekkti ég*mig snarlega,
að þetta var heyið í fremri
Flugumýrarhólmanum, og var
það ekki eðlilegt, þar sem ég
hafði geng'ið frá því um haust-
ið. Þarna var hópur af hross-
um, og hafði seppi minn haft
veður af þeim og' því brugðið
sér þetta frá mér. Ég ætla ekki
að lýsa því, hvað ég varð glað-
ur, þegar ég sá op»a leið út úr
okkar vandræðum, því vestan
frá. heyinu og að Réttarholti
er ekki nema. snertispölur, og
með því að athuga veðurstöð-
una var ómögulegt að fara
fram hjá bænum, því við hlut-
um að lenda einhversstaðar á
túninu, sem liggur frá norðri
til suðurs. Hitti ég nú félaga
minn þann næsta og tó.k hans
Framh. á bls.