Aldamót - 01.01.1900, Side 160

gengiö á nokkurn skóla, og samt eru svo vel aö sér í
eigin tungu sinni, aö þeir rita hana hér um bil alveg
laukrétt og yrkja ljóð nokkurn veginn eftir öllum list-
arinnar reglum. Vér búum hér meöal einnar hinnar
rnestu mentaþjóðar heimsins, þar sem nálega hvert
mannsbarn gengur á skóla, ágæta skóla, frá 6. og 7.
ári og upp að 15. til 20. ári. Saint vitum vér ekki
um einn einasta fátækan daglaunamann, sem nokkurn
tíma lætur sér til hugar koma að fást viö annaö eins.
þaö er hægt að segja, aö þeir séu nú einmitt svo vel
aö sér, aö þeir viti, að slíkt sé heimska; maöur, sem
svo illa standi að vígi, fái aldrei látið neitt eftir sig
liggja í bókmentalega átt, sem sé nokkurs viröi eöa
hafi nokkurt gildi. En það svar nær ekki nema á
hálfa leið. Fólk hér í landi, er stendur á líku stigi og
vort íslenzka bændafólk, viröist alls enga löngun hafa
í þá átt. Og svo er það víst í flestum öörum löndum,
þrátt fyrir meiri almenna upplýsing. þaö er ómögu-
legt að ganga úr skugga um það, aö íslendingurinn
hefir þegið bæði sterka eðlishvöt í þessa átt og tölu-
verða hæfileika, og að hvorttveggja er miklu almenn-
ara hjá oss en flestum öðrum þjóðum. Saga vor hófst
nálega með því, að vér vorum bókmentaþjóð. Og
þrátt fyrir alt helst þetta við. þótt vér flytjum úr
landi burt og hefjum baráttuna fyrir tilverunni í ó-
kunnu landi, fylgir þetta oss, og vér fáum ekki afneit-
að þessu eðli voru, hve afar örðugar sem ástæður vor-
ar eru. Við komuna hiugað til landsins virðist ein-
mitt nýtt fjör hafa færst í ísl. alþýðumenn til skáld-
skapar og bóklegra starfa. Og þótt mest af því, sem
fram kemur í þá átt, sé nú fremur létt á metunum,
leyna gáfurnar og hæfileikarnir sér ekki. Gestur
Jóhannsson er töluvert hagorður, en hefir meiri hæfi-
leika, ab mér finst, til að rita óbundið mál en ntskkurn
tíma skáldskap. Alt gáfnalag hans bendir til þess.
Og eg hefi dáðst að margri smágrein, sem hann hefir
ritað í blöðin,oft um lítilfjörleg efni, hve prýðis myndar-
lega hefir verið gengið frá bæði hugsun og orðalagi,