Dagblaðið Vísir - DV - 22.02.1983, Blaðsíða 14

14
DV. ÞRIÐJUDAGUR 22. FEBRUAR1983.
„Þvæ ég af mér í dag reiöi allra
manna, ríkra og óríkra, svo þeir
hlæjandi augum mig líti, og glaölega
mérímótigangi. ..”
Þannig byrjar gömul íslensk
galdraþula, þar sem maöur leitar
sátta viö óvini sína. Og svo sannar-
lega viröist okkur ekki veita af allri
yfirnáttúrlegri aöstoö viö friöarum-
leitanir okkar. Sumariö 1982 héldu
Sameinuöu þjóðirnar í annað skipti
sérstakt aukaþing um afvopnun og
friðarmál. Og þótt beinn árangur
þessarar ráðstefnu í þá átt aö draga
úr vígbúnaöarkapphlaupinu virðist
ekki enn hafa veriö mikill, þá er
kannski von til aö meiri framfara
veröi vart í óbeinu samstarfi aðila
sem tóku þátt í ráðstefnunni. Á fyrra
þingi, 1978, var t.d. ein ályktunartil-
lagasvohljóðandi:
Atriöil06:
Með þaö fyrir augum aö auka
skilning milli þjóöa á vandamálum
og hættum sem vígbúnaðarkapp-
hlaupið hefur í för meö sér og á
þörfum fyrir afvopnun, hvetjum
við opinberar stofnanir sem önnur
samtök aö koma á fót skipulagðri
fræöslu um afvopnun, svo og rann-
sókn og kennslu um friöarmál á
öllum mögulegum stöðum.
tsttí ttttt ttetett itttt tettttt
Sameinuöu þjóöirnar halda aukaþing en hvað gerum við svo?
ég af mér í dag...”
•Htttttftitnmtittntttt,, ttttnteettt
Wwnwwi'oH
HVIER VATNIÐ 80n
YFIR LÆKINN?
— árétting við kjallaragrein Jónasar Pét urssonar fyrrv. alþingismanns
Að sækja vatnið
yfir lækinn
2. grein
Flesta daga vakir mér í vitund
| sýn, sem þegar í æsku tók að skýrast
og hefir fylgt mér áfram ævina,
e.t.v. aldrei leitað fastar á en síðasta
skeiöiö. Island í fortíö/ nútíö og
framtíð: Byggö um allt landiö, þar
sem dætur og synir móöurlandsins
eru efld af orku, kjarki, trú og bjart-
sýni á lífsskilyrðin i hverri byggö, í
hverjum fjóröungi. Þ>au lífsskilyröi
eru fótfestan, rót þeirra lífsgæða,
sem gnótt er af um allt Island að
réttu mati á lifsgæöum. Lifsgæöum,
sem fólkiö í hverri byggö byggir á og
sem er réttur þess fólks. Réttur, sem
fólkið skilur og skapar samstööu um,
samstööu, sem um þessar mundir
þarf aö tryggja aö gæöi landsins sé
I óumdeilanleg búsæld þeirra er
| nágrenniö byggja. Samstööu á
Igrundvelli fomrar fjóröungaskipun-
ekki séö til enda enn — sjálfsagt
óvarlegt aö fullyröa aö gosin séu úr
sögunni í þessum lotum. En sem nú
horfir er orkuvinnslan í örum vexti.
— vonandi öllum tslendlngum til
fagnaðar.
Sú mynd af Noröurlandi, orkumái-
um þeirra, sem ég hefi séö i huga
mér er svona: Fjóröungssamband
Norölendinga komi á fót öflugu orku-
vinnslu- og dreifingarfyrirtæki, þar
sem Laxárvirkjun átti aö vera sterk-
Kjailarinn
„Eg er sjálfstæðismaöur, samvinnu-
v maður, jafnaöarmaöur. Mín lífsskoðun
tekur miö af framtíðarsýninni — og aö tryggja
hana felur í sér þessa þreföldu viðleitni
manna á lifsskeiðinu.”
Jónas Pétursson
asta stoöin í upphafi, — aörar
virkjanir i fjóröungnum koma þar
meö. Krafla og Bjarnarflag koma
þar inn í og svo Blönduvirkjun. Er
þetta of stór draumur? Eru
Norölendingar ekki megnugir þess-
ara átaka, frumkvæöis og ábyrgöar,
meö stuðningi ríkisina? Stórfelld
aukin tækniþekking inn í fjóröung-
mn. Skoðiö myndina, Norölendingar.
Þaö er aldrei of seint. Og lítiö í kring
um ykkur fyrir austan og vestan, —
Austfiröingar og þiö sem byggið Miö-
Vesturlandiö. Fyrir þessu eigiö þiö
lika aö slást á ykkar svæöum.
Tryggja þarf eignarrétt fjóröung-
anna á landsgæöum, þar meö vatns-
réttindum.
„Kvtelaverta"
Á áliönu sumri fór ég flug-
I ágætri kjallaragrein veitir Jónas1
Pétursson, fyrrv. alþingismaöur,
ýmsum ráöamönnum orkumála í
Norðurlandi holla ádrepu. Kemur
fram augljóslega í máli Jónasar, aö sú
staöhæfing er rétt, aö eftir því sem
árin færast yfir menn leita þeir meir til
uppruna síns og bemskuhugsjóna.
Hann tekur eölilega sárt, sem
gamlan Norölending, hve óhöndug-
lega Norðlendingum hefur tekist til í
skipulagi orkuvinnslu í sínum fjórö-
ungi. En allt á sínar skýringar og sína
sögu.
A sínum tíma voru uppi hugmyndir
að tengja Austurland Laxárvirkjunar-
svæðinu. Þessar hugmyndir fengu ekki
stuöning Austfirðinga og töldu margir
þeirra bestu manna aö óverjandi vaéri
aö vera háöur öörum landshlutum um
rafmagn. I staö þess aö byggja upp
heimarekiö orkufyrirtæki á Austur-
landi komu Rafmagnsveitur ríkisins
með Grímsárvirkjun, og síöar kom
ófullnægjandi virkjun viö Lagarfoss.
Þegar Jónas Pétursson lagöi tO aö
Austfiröingar mynduðu um Lagarfoss-
virkjun eigið virkjunarfélag, í sam-
eign viö ríkiö, lögðust æöstu prestar
Austfiröinga, Eysteinn og Lúövík,
gegn honum. Menn vildu að stóri
bróöir, ríkisvaldið, tæki af þeim
ómakið og miölaöi til þeirra bróöur-
lega til baka. Ekki þarf að f ræöa Jónas
eöa aðra Austfiröinga um hve örlát
höndin að sunnan hefur verið gagnvart
Austfiröingum. Fyrst var öld dísil-
keyrslunnar og nú síðast byggöalín-
unnar. Ekki er vafamál, að heföi veriö
til staöar austfirskur virkjunaraðilí er
ljóst að staðið heföi veriö við stóru
orðin, aö Austfirðingar, með sinn
mikla orkuauö, þyrftu ekki aö lifa á
spenum frá öðrum landshlutum, eins
og oröað var þegar tengja skyldi
Austurland viö Laxárvirkjun.
Orðin kotvirkjun
Þetta er gengin tíö. Nú er Laxár-
virkjun oröin kotvirkjun í staö þess að
vera forystuafl í orkumálum, til mót-
vægis viö Þjórsárvirkjanir. Á sínum
tíma, aö mig minnir í júlímánuöi 1962,
mættust sveitarstjómarmenn af
Austurlandi og Noröurlandi, ásamt
alþingismönnum þessara landshluta
til fundar um orkumál á Akureyri. Þá
var efst á blaði stórvirkjun í Jökulsá á
F jöllum, meö stóriöju í huga, til að efla
orkubúskap í Norðurlandi og Austur-
landi sameiginlega.
Á fundi þessum mættu ráðamenn
orkumála og formaöur stóriöju-
nefndar. Ljóst var að ekki munaði
miklu á hagkvæmni í samanburði
Þjórsár við Jökulsá á Fjöllum, aö þá
voru góð ráð dýr. Einn af forystumönn-
um í raforkuiðnaöinum staöhæföi aö
syöra mætti nota tréstaura í
aðflutningslínur, en nyröra þurfa þetta
aö vera rammgerð stálvirki. Jafn-
framt benti hann á aö nota mætti Sogs-
virkjun, sem varaaflsstöö fyrir
Straumsvík, en nyrðra þyrfti öfluga
varaaflsstöð. Þetta sýnir, hve langt
var gengiö að beita tæknilegum ósann-
indum í samskiptum við fólk, sem
óhætt átti aö vera aö segja ósatt. Þessi
fundur var kjörið tækifæri til þess að
mynda samstööu Norðlendinga og
Austfirðinga um orkumál, sem heföi
getaö oröiö seinna meir virkjunar-
fyrirtæki. Þaö alvarlega er aö nefndir
þær, sem kosnar voru til aö fylgja
málum eftir tóku ekki til starfa. Hugsa
má aö þar hafi aö nokkru ráöiö pólitísk
afstaða, þáverandi stjómarand-
stæðinga að vera á móti stóriöju og
stórvirkjun og stjómarsinna, sem eins
og kom fram á júlifundinum, voru
búnir aö ákveöa staðsetningu stór-