Dagblaðið Vísir - DV - 23.04.1983, Qupperneq 32

-
Tvö aevintýii að austan
Ævintýri þau sem íslendingar hafa lesið fyrir börn sín frá ómuna-
tíð eru flest hver ættuð frá nágrannalöndum okkar. Efni þeirra og
frásagnaraðferð eru um margt lík því sem við eigum að venjast úr
okkar bókmenntaheimi enda eru þau upprunnin úr áþekkri menn-
ingu, lífsvenjum og þjóðskipulagi. Ævintýri og þjóðsögur frá f jarlæg-
ari þjóðlöndum er sjaldséð lesefni hérlendis. Og er það vissulega
miður. Svo til ókunnan stílheim eigum við þar að finna; bókmennta-
arf sem hvorki er síðri að gæðum né verðleikum en sá úr Vestur-
heimi. Við könnum þennan óþekkta ævintýraheim hér á síðunum.
Ferðinni er heitið til fólksins í Mongólíu og Kóreu og gripið er niður á
eitt ævintýri frá hvorri þjóð um sig.
-SER
-
FRÁ MONGÓLÍU.
AUIfilXftlA
— ævintýri frá Mongálíu
» eiðimaður, sem bjó langt uppi í
sveit, átti svo fagra konu að jafnvel
stórkhaninn hefði fúslega viljað
skipta á henni og konungsdótturinni.
En veiöimaöurinn elskaöi konu sína
heitt, og hún, sem hét Arigungúa,
bar einnig sterkar tilfinningar til
hans. Þau voru hamingjusöm í hæsta
máta.
Konungurinn, sem var í veiðileið-
angri, reið dag einn ásamt föruneyti
sínu til veiðihúss þar sem hann vildi
hvíla sig og brynna hestunum. Hann
sá Arigungúu við brunninn og varð
frávita yfir því hve fögur hún var.
— Hver er þessi fagra kona?
spurði konungur ráðgjafa sína.
— Það er kona veiöimanns yðar,
herra, svöruðu þeir. Hún elskar
hann, herra minn, og vitur er hún svo
af ber.
— Ef sonur minn ætti hana, sagði
konungur, yrði hann manna ham-
ingjusamastur.
IC onungur gat ekki gleymt kon-
unni. Hann sagði syni sínum frá
henni og konungssonurinn brann af
ást til hinnar fögru veiðimannskonu
þó að hann hefði aldrei séð hana.
— Leyf mér að kvænast henni,
faðir minn, sagði hann ákafur við
konunginn.
— Hvemig á ég aö fara að því?
svaraði konungur, þar sem hún
elskar veiðimanninn.
En konungssonur var sí og æ að
vekja máls á þessu viö hann. Ráð-
gjafi nokkur, sem vildi koma sér í.
mjúkinn hjá húsbónda sínum, sagði:
— Konungur, ég kann ráð. Láttu
veiðimanninn ríöa þér við hlið á
haustveiðunum. Legg þú svo erfiðar
spurningar fyrir hann að hann geti
ekki svarað þeim. Ef hann á engin
svör getið þér tekið hann af lífi sem
sakamann og sonur yðar fær
Arigungúu fyrir konu.
I^onungi fannst þetta snjall-
ræði. Þegar veiðimaðurinn reiö viö
hliðina á honum á haustveiðunum
húktu krákurnar á gresjunni og
görguðu hver í kapp við aðra. Þá
bauð konungur veiðimanninum að
segja sér hvað krákurnar væru aö
tala um. Veiðimaöurinn reið inn í
krákuhópinn. Þegar hann kom aftur
sagðihann:
— Herra, krákurnar hafa verið að
segja hver við aðra: Þegar herra
konungur ríður á veiðar komumst
við í kjöt og blóð. Þá höfum við meira
en nóg eöa éta! Þetta voru þær að
segja hver annarri.
Þá reið konungur áfram því
honum fannst svarið viturlegt.
Skömmu síðar sáu þeir lík liggja við
vegarbrúnira:
— Stígðu af baki, veiðimaður,
skipaöi konungurinn, og komstu að
því hvað þessi maður er aö hugsa!
Veiðimaðurinn sté af baki, gekk
hringinn í kringum líkið og kom
síðan aftur:
— Konungur minn, mælti hann, sá
sem dauður er sagði við mig: Það er
miklu betra að vera heilbrigöur og
lifandi en dauöur og þögull í dökkri
mold eins og ég. Þetta sagði líkið við
mig.
0 g konungur hélt áfram stein-
þegjandi. En langt inni á gresjunni
sá konungur vafningsjurt hreyfast:
— Gakktu til hennar, veiðimaður,
skipaði hann, og hlustaöu á hvaö
jurtin hefur að segja af lífi sínu!
Veiðimaður gekk aö jurtinni sem
bæröist dálítiö í golunni. En
konungur, sem var sár yfir svörum
veiðimannsins, hugsaði með sér:
— Nú skal ég ná mér niðri á þér,
bragöarefur! Tvívegis hefur þú
snúið þig út úr spurningum mínum.
Þú skalt nú ekki leika á mig í þriöja
sinn. Ég sníö af þér hausinn og konan
þín fagra verður eign sonar míns!
Um þetta var konungur að hugsa
þegar veiðimaðurinn kom aftur.
Hann mælti:
— Herra minn ég heyrði beiti-
lyngiðkveða:
Á vorin vakna ég,
á haustin blómgast ég,
líf mitt er fljótsbakkinn,
dauði minn auga uppsprettunnar.
egjandi hlustaði konungur á
oröin. Hann kunni ekkert svar við
þessu. Hugsi reið hann heim. Þegar
hann var kominn til hallarinnar bauð
hann veiðimanninum að tína saman
hundraö faðma af öskureipum:
— Ef þú getur það ekki, sagði kon-
ungur ógnandi, læt ég hálshöggva
þig!
Þá sneri veiðimaður heim í tjald
sitt, þreif af sér höfuöfatið og lagðist
hljóöur niður.
Arigungúa tók brátt eftir því að
eitthvaö illt hefði hent hann. Hún
settist hjá honum og spurði hvaö
komið hefði fyrir hann.
— Konungurinn ætlar að láta taka
mig af lífi, sagði eiginmaður hennar,
því hvernig á ég að fara að því aö
tína saman hundrað faðma af ösku-
reipum?
Þá kyssti konan mann sinn og
svaraöi:
— Sofðu bara rólegur, engar
áhyggjur. Eg skal sjá um þetta fyrir
þig!
A rigungúa hvarf út úr tjaldinu
og reytti saman feiknin öll af malurt.
Or henni fléttaði hún reipi sem hún
vafði saman og lagöi á bakka. Eftir
að hún haföi borið eld að varð úr
þessi öskureipi. Viö mann sinn sagði
hún um morguninn:
— Fáðu konunginum öskureipiö!
Ef hann krefst þess að þú mælir
honum nákvæmlega hundrað faðma
þá svarar þú því til að viðtakandinn
skuli mæla sjálfur. Sá sem afhendi
þurfiekkiaðmæla!
Veiðimaðurinn fór aö ráðum konu
sinnar og konungurinn gat ekkert
haft á móti þessu. Samt sem áður
vildi hann ekki gefast upp:
— Snemma í fyrramáliö, skipaði
hann veiðimanni, þegar þú kemur til
hallarinnar, skaltu ríöa tvíhöfða
hesti. Ef þú gerir þaö ekki missirðu
höfuðþitt!
Og Arigungúa sagði viö mann sinn
er hann kom heim með þessar
fregnir:
— Sofðu bara rótt góði minn! Eg
mun f inna eitthvert ráð!
M orguninn eftir söðlaöi hún
fylfulla hryssu:
— Á leiðinni upp í móti skaltu láta
hana skokka hratt, sagði hún við
mann sinn, og þegar þú ferö niöur í
móti skaltu herða á taumhaldinu. Og
er þú stígur af baki fyrir framan
höllina losar þú um söðulgjöröina
hægra megin.
Veiðimaðurinn fór að þessu í einu
og öllu. Þegar hann losaöi um
gjörðina í augsýn konungs, kastaði
hryssan.
— Gott og vel, sagði konungur. Þú
átt eftir að koma snemma í fyrra-
málið og hvorki ganga inn í eða út úr
höllinni og vera þó ekki utan dyra!
Veiðimaðurinn sagði konu sinni frá
þrautinni. Arigungúa ráðlagði
honum aö setjast niöur á dyra-
þröskuldinn og hreyfa sig ekki hið
minnsta. Þegar konungurinn kom,
sat veiðimaðurinn klofvega á
þröskuldinum svo sem fyrir hann
hafði verið lagt. Þá gafst konungur
upp.
S kömmu síðar reið konungur á
veiöar, í þetta sinn með syni sínum.
Er þeir riðu fram hjá krákunum
spurði hann soninn:
— Hvað eru krákurnar að kalla ?
— Þærsegjakra, kra, annaðekki,
svaraði sonurinn.
Þegar feðgarnir komu aö líkinu
spurði konungurinn:
— Hvaðsegirsádauði?
— Talar dauður maöur? spurði
sonur hans á móti.
Loks komu þeir að vafningsjurt-
inni og þá spuröi konungur:
— Hvaðer jurtinaðsegja?
— O — hún liggur bara einfaldlega
á jörðinni, svaraði konungssonurinn.
Þá hætti konungur meö öllu aö
skipta sér af Arigungúu fögru sem
elskaði veiöimanninn sinn.
DV. LÁUGARDAGUR 23. APRIL1983.
-ævintýri
frá Kéren
F yrir mörgum öldum var
Pyong Won konungur í Kóreu. I ríki
hans var betlarinn Ondal. Hann var
blásnauöur og ófríöur svo að fólk
spottaði hann og kallaði hann U-
Ondal eða heimska Ondal. Hann bjó
með móöur sinni í smákofa og dró
fram lífið með ígripavinnu. Annars
var Ondal verklaginn, góðhjartaður
og óheimskur. En menn vildu ekki
taka eftir þeim eiginleikum hans,
vildu telja hann heimskan af því að
hann var meinleysingi og varöi sig
ekki gegn illkvittni þeirra. Og smám
saman varð þessi ungi maður, næð
gretta andlitið og greindarlegu og
hlýlegu augun, skotspónn háðs og
barnagrýla í landinu. Og enginn vildi
við honumlíta.
Pyong Won konungur hafði
heyrt talaö um U-Ondal. Og af því að
dóttir hans, Kong Dschu, falleg
prinsessa, grét oft, að því er virtist
án tilefnis, skammaði hann hana oft
og hótaði henni á þann veg að hann
gæfi U-Ondal hana að kvonfangi ef
hún hætti ekki kveinstöfum sínum.
Og á þessu þrástagaðist hann daga og
nætur, vikur og mánuði — þvíjafn-
an grét kóngsdóttirin — uns Konh
Dschu taldi sér trú um að það væri
vilji fööur hennar að hún giftist On-
dal.
Þegar prinsessan var orðin sextán
ára kom Ko fursti til hirðarinnar
með þaö fyrir augum að biðja henn-
ar. Þar eð konungur var í þennan
mund í áríðandi ferð um ríki sitt neit-
aði prinsessan furstanum:
— Mér þykir þetta leitt, Ko fursti,
sagöi hún, en það er vilji föður míns
aðégeigi U-Ondal.
K. fursti taldi þetta vitanlega
mikla móögun; aðsér væri hafnaö en
betlaraafskræmið yrði tengdasonur
konungs fannst honum fráleitt. Og
hann dró enga dul á gremju sína við
Pyong Won er hann kom úr ferð
sinni. En konungurinn hugði að dótt-
ir hans hefði verið að stríða honum.
Hann varð því reiður og geröi henni
tiltal. Hann lagði ekki heldur neinn
trúnað á það sem hún bar fyrir sig;