Dagblaðið Vísir - DV - 07.12.1985, Blaðsíða 15

DV. LAUGARDAGUR 7. DESEMBER1985.
15
A bólusetning í nef eftir að
veija okkur í skammdeginu?
ATHYGLISVERÐAR TILRAUNIR TIL AÐ KOMA í VEG FYRIRINFLÚENSU-
FARALDUR OG KVEF
Á hverjum vetri ræðst sægur
sýkla og veira á nefið. Afleiðing-
amar verða stundum inflúensa og
kvef og því hefur athygli vísinda-
manna mjög beinst að því hvort
ekki sé hægt að mynda ónæmi fyrir
þessum sjúkdómum í sjálfu nefinu
og tryggja þannig betri heilsu fólks
á kaldasta tíma ársins.
10.000 lítrar af lofti
Fáir munu gera sér grein fyrir
því að um 10.000 lítrar af lofti eða
meira flæða um nef fullorðins fólks
á hverjum degi. Með öllu þessu
lofti berast sýklar og veirur og alls
konar ryk.
Það er því ekki að furða þótt
náttúran hafi gefið manninum
vamir í þessum efsta hluta öndun-
arvegsins, en þótt þær séu yfirleitt
góðar og forði okkur frá mörgum
kvillanum þá hefst ekki sigur í
hverri orrnstu. Þvi leggjumst við
stundum í rúmið með hita, nef-
rennsli og hósta.
Bóluefni í nef
Tilgangur bóluefha er að mynda
vamir gegn sýklum eða veirum. f
ljós hefur komið að bóluefni, sem
gefið er í nef, hefur reynst sérstak-
lega vel við að mynda vamir í efri
hluta öndunarvegsins. Þetta hefur
vakið með vísindamönnum vonir
um að takast megi að framleiða
bóluefni gegn inflúensu sem gefa
megi í nef.
Venjulegt bóluefni gegn inflú-
ensu hefur að geyma veirur af
þeirri tegund sem inflúensunni
valda en gerðar hafa verið hættu-
lausar. Bóluefni sem gefið er í nef
hefur hins vegar að geyma veirur
sem eru lifandi og er það nú von
vísindamanna að það geti myndað
sams konar varnir og verða til í
heilbrigðum líkama er viðkomandi
fær inflúensu; það er varnir sem
duga í þrjú til fimm ár. Takist það
getur því svo farið að það þurfi
aðeins að gefa það á nokkurra ára
fresti.
Veirurfrá Michiganháskóla
Bóluefnið, sem gefið er í nef,
hefur að geyma veirur sem ræktað-
ar hafa verið í Michiganháskólan-
um í Bandaríkjunum. Þær voru
ræktaðar við mun lægri hita en
þann sem þær þrífast venjulega í
en að auki var beitt nýrri tækni.
Þannig hefur tekist að fá veirur
sem eru alveg eins og þær sem
valda inflúensu á ytra borði en að
innan eru þær áhrifalausar.
Reynt í Texas
Nú standa yfir tilraunir í Nas-
hville í Texas með þetta nýja bólu-
efni og er tilgangurinn sá að kanna
getu þess til að koma í veg fyrir
inflúensufaraldur. Þeim verður
ekki lokið fyrr en eftir fimm ár og
er það Vanderbiltstofnunin sem
stendur straum af kostnaðinum.
Verði árangurinn sá, sem sumir
vonast til, getur svo farið að miklar
breytingar verði á því starfi sem
nú er unnið til að koma í veg fyrir
inflúensufaraldra.
Spurningar sem reynt er að
fá svör við
Enn er allmörgum spurningum
um bóluefnið nýja ósvarað. Þannig
er ekki vitað hvort vamirnar, sem
það veitir, duga lengur eða skemur
en þær sem venjulegt bóluefni veit-
ir. Svarið á að sjálfsögðu eftir að
hafa mikil áhrif á það hvort bóluef-
nið almenningur mun kjósa. Til
þess að reyna að fá svar við þessari
spumingu og öðram eru nú hafnar
sérstakar tilraunir í Nashville og
nú í nóvember var 150 bömum og
fullorðnum gefið nýja bóluefnið og
það gamla en þannig er farið að
að hver einstaklingur fær aðeins
annað efnið. Hann fær að vísu
dropa í nef og sprautu en annað-
hvort er dropinn eða innihald
sprautunnar vökvi sem engin áhrif
hefur og fær sjúklingurinn að sjálf-
sögðu ekkert um það að vita hvort
hann var bólusettur í nef eða hand-
legg. í vetrarlok kemur svo í ljós
hvoram hópnum hefur gengið bet-
ur í baráttunni við inflúensuna.
A- og B-bóluefni
Bóluefnið nýja hefur að geyma
báðar veirurnar sem valda svo-
nefndri A-inflúensu. Nú er hins
vegar unnið að því að gera bóluefni
sem myndar varnir gegn B-inflú-
ensu en ekki er búist við að það
verði tilbúið fyrr en á næsta ári.
Ljóst er að tveir aldurshópar
koma sérstaklega við sögu þegar
inflúensa gengur. Annar er böm
en hinn eldra fólk. Bömin eru þau
sem bera veirumar manna á milli
öðrum fremur og sumt gamalt fólk
þolir inflúensu illa; það gera líka
mjög ung börn stundum. Áhrifarík
bóluefni, sem auðvelt er að nota,
gætu því reynst gott vopn í barát-
tunni við inflúensuna og jafnvel
komið í veg fyrir að faraldrar gangi
eins og nú.
Kvefiö
Algengasti sjúkdómur, sem herj-
ar á háls og nef, er vafalaust kvefið.
Þekktar era nú um 100 veirur sem
því geta valdið. Nú er verið að gera
rannsóknir sem miða að því að
ganga úr skugga um hvort hægt
er að búa til upplausn sem komið
getur í veg fyrir kvef eð^læknað
það og úða má í nef. Hluti þessara
rannsókna beinist að því að kanna
hvort til greina kemur að nota
efnið interferon í slíka upplausn
en það hefur reynst áhrifaríkt í
baráttunni við veirur og meðal
annars verið reynt gegn krabba-
meini.
Þótt slík upplausn sé enn ekki til
hefur komið í ljós við rannsóknir
í fsrael að hægt er að stytta tímann
sem það tekur að sigrast á kvefi
með því að úða heitu og röku lofti
upp í nefið. Það era vísindamenn
við Weizmannrannsóknarstöðina
sem komist hafa að þessari niður-
stöðu. Með því að úða rúmlega 41
stigs heitu og röku lofti upp í nefið
hefur þeim tekist að halda niðri
vírasnum og stytta þann tíma sem
sjúklingar þjást af kvefi.
Vera má því að sá tími nálgist
er við getum farið að verja okkur
á áhrifameiri hátt gegn inflúen-
sunni og kvefinu, þessum hvim-
leiðu kvillum sem leggja okkur svo
oft í rúmið í skammdeginu. ÁSG