Dagblaðið Vísir - DV - 13.01.1986, Síða 12

12
DV. MÁNUDAGUR13. JANÚAR1986.
Frjálst,óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóriog útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLLSTEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111, SÍMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HIlMIR HF., ÞVERHOLT111
Prentun: ÁRVAKUR HF. -Áskriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð i lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Kosningar fara í hönd
Skammt er til sveitarstjórnarkosninga. Eins og
endranær munu flokkarnir kappkosta að undirbúa þær
kosningar með áróðri næstu vikur og mánuði. Þetta er
þeim mun afdrifaríkara, að kjarasamningar standa yfir.
Landsmálin skipta jafnan miklu í sveitarstjórnarkosn-
ingum. Vinsældir eða óvinsældir ríkisstjórna ráða oft
úrslitum. Sjálfstæðisflokkurinn missti Reykjavík árið
1978, ekki vegna slæmrar borgarstjórnar heldur vegna
óvinsælda ríkisstjórnar sjálfstæðis- og framsóknar-
manna. Það var ekki Birgir ísleifur Gunnarsson, sem
missti Reykjavík, heldur Geir Hallgrímsson, sem þá var
forsætisráðherra. Hrakfarir sjálfstæðis- og framsóknar-
manna í sveitarstjórnarkosningunum 1978 endurspegl-
uðust síðan í þingkosningum skömmu síðar.
Því er ekki úr vegi að athuga, hvort eitthvað í stöðu
ríkisstjórnarinnar nú muni hafa afgerandi áhrif á niður-
stöður komandi sveitarstjórnarkosninga. Ríkisstjórnin
er kannski ekki sérstaklega óvinsæl og hvergi líkt því,
sem var um ríkisstjórn Geirs Hallgrímssonar. En mönn-
um ber yfirleitt saman um, að stöðnun hefur orðið á
bata í efnahagsmálum. Margir, úr hinum ýmsu flokkum,
benda á, hversu lítill árangur hefur orðið í þeim efnum
um langt skeið, og segja sem svo, að ríkisstjórnin
komist ekki lengra. Ennfremur hefur Þorsteini Pálssyni,
formanni Sjálfstæðisflokksíns, ekki tekizt að sannfæra
fólk um, að seta hans í ríkisstjórn hafi orðið afgerandi
til bóta. Þvert á móti kvartar fólk yfir skattlagningu
hans síðustu vikur. Þetta getur orðið Sjálfstæðisflokkn-
um hættulegt í kosningunum.
Margir benda á, að harðar yfirlýsingar forystu Sjálf-
stæðisflokksins á fundinum í Stykkishólmi hafi hvergi
nærri gengið fram. Menn nefna, að óklókt hafi verið
hjá Þorsteini og ríkisstjórninni að hækka skatta í
upphafi kjarasamninga. Svo virtist fyrir aðeins nokkr-
um vikum, að þetta ætlaði ríkisstjórnin að forðast.
Ekkert hefur verið gert að undanförnu, sem dregur úr
verðbólgu eða eflir atvinnulíf. Fólk hefur þyrpzt á
Reykjavíkursvæðið. Hætt er við, að ýmsir muni fara
úr landi, til dæmis iðnaðarmenn, nú þegar dregur úr
byggingariðnaði. Allt gæti þetta orðið stjórnarliðum
erfitt, en vafalaust fremur framsóknar- en sjálfstæðis-
mönnum. En kjarasamningarnir bætast við.
Allir vita, að kjarasamningarnir ráða úrslitum um
efnahagsmálin á þessu ári. Hagsýnir launþegaforingjar
vonast eftir samningum, sem tryggja kaupmátt og
styrkja afkomu launþega til dæmis með lækkun skatta
og félagslegum umbótum. Aðrir vilja fara aðrar leiðir.
Rifjum upp, að fylgi Alþýðubandalagsins óx samkvæmt
skoðanakönnunum DV, meðan átökin voru hörðust í
kjaraslagnum fyrir rúmu ári. Menn fóru geyst. Launa-
hækkunin varð mikil eftir hörð átök og jafnóðum etin
upp með gengisfellingu og óðaverðbólgu. Alþýðubanda-
lagið græddi á þessu um tíma. Talað var um hefndarað-
gerðir ríkisstjórnar gagnvart launafólki. Þegar frá leið,
dro úr fylgi Alþýðubandalagsins. Fólki fór að skiljast,
að verkalýðsbaráttan hefði þessu sinni byggzt á röngum
forsendum. Nú er enn komið að samningum. Staða
Alþýðubandalagsins hefur verið veik að undanförnu.
Margir forystumenn þess vilja því taka áhættu með
hörku, þótt harkan skili launþegum ekki hagnaði.Við
þessar aðstæður ríður á, að Þorsteinn læri af mistökum
Geirs í svipaðri stöðu.
Haukur Helgason.
Kvennarannsóknir
Við afgreiðslu fjárlaga skömmu
fyrir jól gerðu þingkonur Kvenna-
listans, ásamt þingkonunum Krist-
ínu S. Kvaran, Jóhönnu Sigurðar-
dóttur og Guðrúnu Helgadóttur
tillögu um að einni milljón króna
yrði á næsta ári varið til kvenna-
rannsókna.
Uppistand í þingsölum
Út af þessari tillögu varð mikið
uppistand í þingsölunum. Strax og
tillögunni hafði verið dreift á borð
þingmanna kom í Ijós að fæstir
vissu hvað kvennarannsóknir
voru. Töldu sumir þingmenn að
flutningsmenn tillögunnar hefðu
farið ráðuneytavillt við gerð henn-
ar, hún ætti heima hjá heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytinu en
ekki menntamálaraðuneytinu, t.d
undir liðnum Borgarspítali, því hér
hlyti að vera um að ræða einhvers
konar líkamlegar rannsóknir á
konum. Lengi býr að fyrstu gerð
SIGRÍÐUR DUNA
KRISTMUNDSDÓTTIR
ÞINGKONA SAMTAKA
UM KVENNALISTA
því stefnt saman til ráðstefnu og
var fyrsta ráðstefnan um íslenskar
kvennarannsóknir haldin með
miklum glæsibrag í Háskóla ís-
lands dagana 29. ágúst til 1. sept.
sl. Þar fluttu 26 fræðikonur erindi
og aðsóknin sló öll ráðstefnumet,
en á annað þúsund manns, aðallega
konur, sóttu ráðstefnuna. Erindin,
sem flutt voru á ráðstefnunni, voru
gefin fjölrituð út á bók sem nefnd
var Islenskar kvennarannsókn-
ir og seldist sú bók upp á ráðstefnu-
dögunum og er nú ófáanleg.
Milljón sem hefði skiptmáli
Það er því ljóst að áhugi á ís-
lenskum kvennarannsóknum er
nikill og það er einnig ljóst að á
þeim vettvangi er að finna mikinn
kraft, hæfni og vilja til stórra
verka. Spumingin, sem lögð var
fyrir Alþingi og sem uppistandinu
olli, var: Erum við tilbúin að veita
nokkuð af almannafé til að skapa
„Út af þessari tillögu varð mikið uppistand í þingsölunum. Strax og tillögunni hafði verið dreift á
borð þingmanna kom i ljós að fæstir vissu hvað kvennarannsóknir voru.“
og sama var hversu vel var leitast
við að útskýra fyrir þingheimi hvað
hér væri á ferðinni, skilningsgáttir
sumra þingmanna voru óopnanleg-
ar. Smjörþefinn þar af var að finna
í kvöldfréttum Ríkisútvarpsins í
þinglokin þar sem útvarpað var
beint hvernig sumir þingmenn
gerðu grein fyrir atkvæði sínu með
eða á móti tillögunni. Það er því
ástæða til að árétta enn inntak og
gildi kvennarannsókna.
Hvað eru kvennarannsóknir?
Kvennarannsóknir eru í stuttu
máli hvers konar vísindalegar
rannsóknir sem konur stunda og
sem annaðhvort beinast að konum
á einhvern hátt, t.d. rannsóknir á
sögu kvenna eða rannsóknir á
bókmenntum eftir konur, - eða þá
byggjast á viðhorfum byggðum á
sértækri reynslu kvenna þótt rann-
sóknin sjálf beinist ekki endilega
að konum. Sem dæmi um það síðar-
nefnda má t.d. nefna rannsóknir
kvenna á Biblíunni út frá kyn-
bundnum trúarhugmyndum - öðru
nafni kvennaguðfræði.
Frjóvgandi regn á gróðurmold
A öllum sviðum fræða og vísinda
eru konur nú að þreifa sig áfram
með nýjar og skapandi rannsóknir
af þessu tagi. Þær eru nýjar og
skapandi vegna þess að til þeirra
bera konur reynslu sína, vitund og
lífssýn en ekkert af þessu hefur
áður verið mótandi á nokkru rann-
sóknarsviði. Fræðilegar rannsókn-
ir hafa fram á síðustu ár verið að
miklu leyti einkavettvangur karla.
Þeir hafa valið viðfangsefnin,
mótað rannsóknaraðferðirnar og
hugtökin sem unnið er með og út
frá. Þau viðhorf, sjónarhorn og sá
skilningur, sem konur eru nú í
fyrsta sinn í aðstöðu til að bera inn
í fræðigreinarnar, vegna stórauk-
innar menntunar kvenna á undan-
förnum árum, hafa víða verið sem
frjóvgandi regn á gróðurmold. Upp
hafa sprottið nýjar hugmyndir, ný
viðfangsefni, nýjar aðferðir og
nýjar niðurstöður sem stundum
varpa nýju Ijósi á fræðigreinina
alla, krefur fræðimenn um ný svör
og hvetur þá til nýrra dáða.
Kvennarannsóknir á íslandi
Kvennarannsóknir eiga sér þegar
töluverða sögu í nágrannalöndum
okkar en hér á landi hefur fram
undir síðustu ár lítið farið fyrir
þeim. Þó hafa íslenskar fræðikonur
sinnt þessum hluta fræða sinna
eftir bestu getu en við bágar að-
stæður og stundum vantrú og
vanmat starfsbræðra sinna. Hefði
því að óreyndu mátt búast við að
í íslenskum kvennarannsóknum
væri ekki um auðugan garð að
gresja.
Hins vegar brá svo við að þegar
farið var á stúfana fyrir um það
bil ári og athugað hvernig þessum
málum var í raun háttað kom í ljós
að ótrúlega margar fræðikonur
höfðu ýmislegt fram að færa á
þessu rannsóknarsviði. Var þeim
lifvænleg skilyrði fyrir þessi fræði?
Sú eina milljón, sem við lögðum til
að veitt yrði til þessara rannsókna,
er ekki há upphæð, ekki einu sinni
ein árslaun ráðuneytisstjóra. En
þessir peningar hefðu skipt máli
fyrir þær félitlu vísindakonur sem
í hlut eiga. Fyrir þær gildir það
sama og fyrir fiesta aðra vísinda-
menn hér á landi sem rannsóknir
vilja stunda, margt smátt gerir eitt
stórt - og hver krónan sem fæst til
þessara hluta skiptir máli. Að auki
hefði slík sérstök íjárveiting til
kvennarannsókna verið mikilsverð
viðurkenning á þeim rannsóknum
og því ómetanleg hvatning og
styrkur þeim vísindakonum sem í
hlut eiga.
Davíð ogGoliat
Baráttan fyrir jöfnum rétti
kvenna og karla til náms var bæði
löng og ströng og víst er að aðstæð-
ur kvenna til framhaldsnáms eru
enn þann dag í dag í ófáum tilfell-
um lakari en pilta. Þó hefur mikið
áunnist í þessum efnum á undan-
förnum áratugum og árangurinn
lætur ekki á sér standa. Sókn
kvenna inn á svið grunnrannsókna
í öllum helstu fræðigreinum er
aðeins rökrétt framhald af almennt
aukinni menntun kvenna og var
vísast fyrirsjáanleg á sínum tíma.
Það sem enginn sá hins vegar fyrir
var að konurnar fiuttu með sér
annan skilning, aðra reynslu og
aðra veruleikasýn inn í vísindin,
sem kallaði á nýja tegund rann-
sókna, ný viðfangsefni og endur-
mat og endurnýjun í fræðigreinun-
um sjálfum. Tillaga okkar þing-
kvenna var borin fram til þess að
hlúa að þessum rannsóknum og
búa þeim lífvænlegri skilyrði. Af-
drif hennar urðu þau að hún var
felld með 34 atkvæðum gegn 16 að
viðhöfðum þeim h'tilsvirðandi
ummælum sem ég gat um í upphafi.
Sigríður Dúna Kristmunds-
dóttir.
a „Það er því ljóst að áhugi á íslenskum
^ kvennarannsóknum er mikill og það
er einnig ljóst að á þeim vettvangi er að
finna mikinn kraft, hæfni og vilja til stórra
verka.“