Dagblaðið Vísir - DV - 09.04.1988, Blaðsíða 33

LAUGARDAGUR 9. APRÍL 1988.
45
Islensk tunga
Súperniann og íleira fólk
Nýlega barst mér í hendur eintak
af blaöi um Súpermann, þann am-
eríska bjargvætt sem ýmist er
blaðamaður eða ofurmenni. Þessar
bókmenntir eru gefnar út á Siglu-
firði en prentaðar í Finnlandi.
Eins og nærri má geta er þýðing-
in stundum undarleg. Kemur það
tO af tvennu. í fyrsta lagi virðist
svo sem íslensk tunga hafi litla
þjálfun í að fjalla um ofurhetju
nútímans þótt hún hafi dugað
ágætlega á sínum tíma. í öðru lagi
virðist mér þýðingin ékki vera
nógu vönduð.
En þetta geri ég hér að umræðu-
efni af því að þýðing og málfar
slíkra blaða er að mínu viti afar
mikilvægt. Þetta er mest lesiö af
börnum og unglingum á því stigi
þegar málvitund þeirra er að
þroskast. Þetta er frekar einfalt af-
þreyingarefni en ekkert verra fyrir
þá sök og verðskuldar vitanlega
vönduð vinnubrögð ekki síður en
annað efni sem ætlaö er að lifa
lengur.
í fljótu bragði sá ég þrennt í þessu
blaði sem mig langar að gera at-
hugasemdir við.
í fyrsta lagi hefur þýðanda láðst
að breyta enskunni Superman’s í
íslenskuna Súpermanns á að
minnsta kosti einum stað. Enn-
fremur er nafn hetjunnar í titlum
og fyrirsögnum ávallt ritað Super-
mann, þ.e. vantar kommu ofan á
uið.
Súpermann kemst oft í hann
krappann og verður jafnvel undr-
andi og þá verður honum á orði á
ensku Great Scott. Þetta er skraut-
hvörf fyrir great God og þýðir þess
vegna á íslensku guð hjálpi mér eða
fari það til íjandans af því að íslend-
ingar veigra sér við að leggja nafn
Eiríkur Brynjólfsson
guðs við hégóma. Ekki veit ég hver
þessi Scott var sem enskir ákalla í
stað guðs síns en hitt veit ég að
þýðingin Mikli Skoti er gjörsam-
lega út í biáinn en það segir
Súpermann í siglfirsku útgáfunni.
Stundum hef ég minnst á töku-
sögnina að ske. Hún hefur löngum
verið óvinsæl og getur kennt um
útliti sínu. Þegar Súpermann var
búinn að vera týndur í þijá daga
og allt gott fólk fariö að undrast
um hann þá varð ungri konu að
orði: Hvað skeði með hann? Ég hef
heyrt börn og unglinga segja hvað
skeði fyrir? en felh mig engan veg-
inn við að nota þessa sögn meö
forsetningu, kom fyrir eöa varð um
koma miklu frekar til greina.
Og svo er ekki meira um það að
segja. Súpermann er kominn til að
vera eins og stundum er sagt, enda
oröinn fimmtugur. Ég vil bara
benda þeim á sem útbúa afþreying-
arefni handa bömum og ungling-
um að vanda sig eins og kostur er.
Á götum bæjarins
Einhvern tíma fjallaði ég um
hraðahindranir í bænum sem hafa
fengið nafnið liggjandi löggur, lík-
lega frá enskunni dead policemen.
En þessi fyrirbæri eiga fleiri
nöfn. Eg hef það eftir áreiðanlegum
heimilkum frá traustum manni
sem hefur það eftir vini sínum á
Snæfellsnesi að þetta heiti bryndís-
arbarmar. Og sonur minn segir að
viðeigandi umferöarmerki kallist
brvndísarbrjóst.
Og mér er sagt að nafngiftirnar
stafi af því að fyrstu hraðahindran-
irnar hafi verið settar upp á
Vesturgötunni í Reykjavík.
Lifið heil.
Gísli Brynjúlfsson, Sigurður frá Amarholti, Jónas Guðlaugsson
IVær vísur og fjögur kvæði eftir gömul skáld
I drósarfaðmi
Gísh Brynjúlfsson var merkis-
skáld og mun ég minnast hans
betur síðar, f. 1827, d. 1888 af afleið-
ingum slyss, starfaði lengst af í
Kaupmannahöfn. Eftirfarandi
kvæði ber nafnið Vísur:
Yndi er aö horfa á himinljós
þá húma fer,
en fegra er að búa í faömi drós
og gleyma heim og gleyma sér.
Yndi er við mjöð að una vel
um aftanstund,
en glaður drykki ég dauða og hel,
ef byði varir blíðlátt sprund.
Víst er að skærra vínið er
en vötnin tær,
en fagurskærri finnast mér,
þó brúnaljós, er brosir mær.
Við skulum drekka vínið tært
á vina fund,
en meyjaraugað muna skært
þó alla vora ævistund.
Tvær vísur eftir Gísla (ekki sam-
stæðar) annars staðar frá:
Svo er fullnaö Freyju tál.
Fölna ei skal af harmi,
þótt dauðans stundum drekkum
skál
af dýrum svannabarmi.
Nú kveð ég einskis örvænt meir
undir sólar grundu.
Síðan mættust munnar tveir
minn og þinn fyrir stundu.
Sigurður Sigurðsson frá Arnar-
holti, 1879-1939, var samtímaskáld
Jónasar Guðlaugssonar og gáfu
þeir út eina bóka sinna saman en
Sigurður varö gamall, hætti að
mestu að yrkja á miðjum aldri.
Meira frá honum síðar.
Jónas Guðlaugsson, 1887-1916, var
prestssonur og gekk menntaveginn
hér heima en fór ungur til Norður-
landa og Þýskalands, giftist og
eignaðist son þar. Jónas varð
snemma kunnur fyrir skáldskap
hér heima, þegar í skóla, og gaf út
bækur. Hann hugði á frama erlend-
is og fékk þar góðar móttökur en
dó ungur. Hér er hann næstum
gleymdur en nú reyna ungir
menntamenn og ljóðskáld áö
minna á hann. Er það vel, því eng-
inn veit hversu langt hann hefði
náð ef hann hefði fengið að lifa.
Þið spyrjið - Sleppi einni vísu.
Þið spyrjið, - og horfið mig hlæj-
andi á:
Hversvegna ég vindi upp trafiö?
Það fáið þið kunningjar síðar að
sjá,
nú sigli ég beint út á hafið:
í fjöldans augum ég finn ei náð,
eða frama á þeim breiða vegi,
en bak við hafið mín bíður láð
svo bjart eins og sól á degi.
Minn hróður er innsta hjartans
þrá.
iö helgasta í minni eigu,
ekki skemill til þess að skríða á
eða skækja sem fæst til leigu.
Svo upp með seglin: - Ég, óttast ei
neitt.
það er ekkert sem for mína heftir.
En verði frá knerrinum kjölfar
breitt
þá komið þiö hinir á eftir.
En bili minn þróttur og bregðist
mín gnoð,
verði í byljunum landið grafið,
þá stýri ég beint og strengi á voð
og steypi mér syngjandi í hafið.
Sönglok. - Einni vísu sleppt
Ég gef þér ljóð mín, þreytta þjóð,
sem þögnin var svo löng,
ég helga þér hvern hjartans óö,
hvern hugans dýpsta söng.
Og allt sem bjó mér innst í sál,
og allt sem best ég sá
og glæddi mér í brjósti bál
og breiddi veg þinn á.
Hluti kvæðisins Þrettánda brennan
Svo ung og fögur og ekkert þig grunar,
að yndisleg sértu, -
bráðum færðu að reyna, að elskan mín ertu.
Og brúðkaupsveislan stendur í sól um sumarmálin,
er sunnanvindar anda.
Svo höldum við með ástina til annarra landa.
Þar á ég dýrlegí undur, einn bragarlund í leynum.
Þar býður okkar einum
Aladínshöll - og öll úr eðalsteinum.
í vorblænum hýra, við og dýra ilminn,
þar vökum við á daginn
og háttum síðan saman, er sólin roðar æginn.
Höllin okkar ljómar, - þar er kveikt á kóngaljósum,
þar göngum við til sængur og sofnum á rósum.
Kyndilkertaljósum.
Þá skal okkur dreyma drottninguna og kónginn.
Drómann truflar enginn,
en englar stilla fíólín og fmgra silfurstrenginn.
Svo íjúgum við saman, tveir svánir, - guða gaman!
Við sækjum gull og framann
og kyssumst og föðmumst í sælu af öllu saman.
Vísnaþáttur
Ég veit ég söng með veikum róm,
sem var of sjaldan skær,
en seinna muntu heyra hljóm,
sem hærri tónum nær.
Svo þó mér gefi ei goðin reið
það guðdómsvígða lag,
mín dagsbrun yfir austurleið
mun eitt sinn verða að dag.
Mitt eigið land, minn innsta hljóm
þú átt í sæld og raun.
Ó, land, sem getur gefið blóm
og gröf í skáldalaun.
í þessum þætti eru birt kvæði eftir
þrjú virt skáld sem um hefur ríkt
meiri og lengri þögn en maklegt er.
Öll eru þau fædd á öldinni sem leið
og hiö elsta þeirra dó ungt, rétt fyr-
ir síðustu aldamót. Það næstelsta
gaf sig mest að skáldskapnum á
unga aldri, dó gamall maður, hið
þriðja og ýngsta dó erlendis 1916,
enn ungt skáld. Úr tveim kvæö-
anna er felld ein vísa og ekki
nákvæmlega fylgt stafsetningu og
greinarmerKjum höfundanna.
Jón úr Vör,
Fannborg 7, Kópavogi.