Dagblaðið Vísir - DV - 19.05.1988, Page 14

14
FIMMTUDAGUR 19. MAÍ 1988.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÓRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELiAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JONAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJOLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 700 kr.
Verð í lausasölu virka daga 65 kr. - Helgarblað 80 kr.
E fnahagsmálih
Þetta verður magurt ár í efnahag landsmanna eftir
efnahagsaðgerðir stjórnarinnar og þeirra, sem síðar
munu koma í kjölfarið. Bullandi ágreiningur er í stjórn-
arliðinu, þar sem sumir vilja ganga enn lengra í gengis-
fellingu og meðfylgjandi kjaraskerðingu. Líklegt er, að
þeir muni koma ýmsu shku fram, ef ríkisstjórnin situr
áfram. En hvernig er staðan í efnahagsmálum?
Nú er búizt við, að verðbólgan verði ekki undir 24
prósentum á árinu. Það gerist, þótt rauðu strikin í kjara-
samningunum verði þurrkuð út. Fjármálaráðuneytið
segir, að verðmælingar í apríl og maí hafi sýnt um 16
prósent verðbólgu, miðað við heilt ár, samanborið við
32 prósent á fyrstu þremur mánuðum ársins. Fyrst eftir
gengisfellinguna nú megi gera ráð fyrir, að árshraði
verðbólgunnar verði um 40 prósent. Á haustmánuðum
verði farið að draga úr þeim verðbólguhraða og fari
hann niður í 11-13 prósent. En á móti þessum kenning-
um má spyrja: Kemur ekki með haustinu eða fyrr til
enn nýrrar gengisfellingar? Það gæti þýtt, að við værum
að binda okkur í 30-40 prósent ársverðbólgu. Staða út-
flutningsatvinnuveganna er enn ekki sú, að við getum
talið tryggt, að gengi krónunnar falh ekki enn einu sinni
á þessu ári. Einnig ber að taka tillit til krafna Framsókn-
arflokksins um meiri gengisfellingu.
Spurningin um frekari gengisfelhngu veltur einkum
á stöðu útflutningsatvinnuvega og hvert stefnir um við-
skiptahahann við útlönd. Sú staða er óglæsileg.
Nú þegar hefur viðskiptahalhnn orðið 4-5 milljarðar
króna í ár. Jafnvel þótt gengisfehingarnar séu teknar í
dæmið, stefnir í, að viðskiptahalhnn verði 10 miUjarðar
á öllu árinu. Fjármálaráðuneytið segir, að í kjölfar efna-
hagsaðgerða í marzbyrjun hafi stefnt í 9-10 miUjarða
viðskiptahalla á árinu. Síðan hafi markaðshorfur í sjáv-
arútvegi versnað. Fiskverð hafi stórlækkað á mikilvæg-
um erlendum mörkuðum. Gengi BandaríkjadoUars hafi
haldið áfram að lækka á alþjóðlegum mörkuðum. Ver-
tíð hafi víða verið lakari en búizt var við. Þetta hafi
mjög rýrt gjaldeyristekjur þjóðarbúsins. Staða útflutn-
ingsatvinnuvega hélt áfram að versna rátt fyrir fyrri
gengisfellinguna í ár. Og hvað um þá stöðu nú?
Eftir gengisfellinguna nú verður fyrst tahnn munu
verða 1 prósent hagnaður í sjávarútvegi. En halli á fryst-
ingunni er talinn munu verða 2,5-3 prósent. Verður við
þetta unað það sem eftir er árs? Slíkt verður að efa.
GengisfeUingin nú bætir stöðu útflutningsatvinnuvega
í bili - að sjálfsögðu. Fyrir síðustu gengisfeUinguna var
hallinn í sjávarútvegi talinn vera 5 prósent, þegar á
heildina var Utið. Halli í frystingu var talinn 10 pró-
sent. Halli á útgerð var álitinn 2 prósent.
Þannig eru helztu stærðir enn neikvæðar þrátt fyrir
aðgerðir. Gert er ráð fyrir, að þjóðartekjur minnki um
2-3 prósent á árinu, eða meira. Kaupmáttur launa rýrn-
ar sem því nemur.
Við höfum upplifað góðæri. Vafalaust þurfti að mæta
skakkaföUum með gengisfelUngu. Hún varð ekki um-
flúin nú. En vissulega segja margir, að þetta sé komið
á höfuðið hjá okkur. Við séum komin inn í vítahring
verðbólgu og tíðra gengislækkana. Ekki eru rök til að
hafna þeirri skoðun. Margt bendir tU, að hún sé rétt.
Gömlu úrræðin, sem stundum voru köUuð íhaldsúr-
ræði, hafa verið tekin upp úr skúffunum. Ríkisstjórnin
gerði ekki nóg, fyrr en í óefni var komið. Mestum vand-
anum hefði mátt afstýra með sneggri gerðum.
Haukur Helgason
„Gleymum því aldrei að löggæslumenn eru að framfylgja þeim reglum sem við sjálf höfum sett,“ segir grein-
arhöfundur.
Að dæma engan að ósekju:
Engum skyldi heldur
við réttlætinu hlíft
Enn einu sinni hefur risaletrið
verið notað í tilefni kærumála á
hendur löggæslumanna. Skemmti-
leg er sagan ekki þó að skaðlausu
mætti stríðsletrið vera ögn minna
og orðgnóttin aðeins varkárari.
Nú er það meginskoðun mín að
skylt sé að fara vel ofan í öll þau
mál sem tengjast afskiptum opin-
berra embættismanna af hinum
almenna þegni þjóðfélagsins. Þar
þarf hlutlaus aðili til að koma og
kryfja mál sem allra best og kveða
síðan upp sem réttlátastan dóm.
„Sekur ersáeinn ..
Þann dóm vil ég hins vegar helst
ekki sjá fyrir fram aö meira og
minna óskoöuðum málavöxtum,
svo sem alltof oft tíðkast í dag - og
það gildir jafnt um mál sem dæm-
ast í lokin, eins og uppsláttur fjöl-
miðilsins var eða nálægt þvi, eða
hvort um reynist að ræða meiri og
minni ósannindi. Hver og einn á
rétt á því að vera ekki dæmdur
fyrir fram.
„Sekur er sá einn, er tapar,“ seg-
ir skáldið og sá er tapar ærunni-að
meira eða minna leyti í æsifréttum
ósönnuðum með öllu nær henni
ekki svo glatt aftur ef og þegar end-
anlegur dómur gengur honum í
hag.
Aðgát skyldi ætíö höfð og er ákaf-
fega hæpið og siðferðilega rangt að
hengja menn fyrir fram með ann-
arra frásögn eina aö leiðarljósi.
Þetta er rétt aö fram komi alveg
skýrt í ljósi þess sem hér kemur í
framhaldinu.
Lágmarkskröfur
Mér hefur alltaf þótt sem sérlega
vel verði að vanda til vals á lög-
gæslumönnum, svo erfitt, viö-
kvæmt og vandasamt sem starf
þeirra er. Þar kemur margt inn í
sem tengist hinum mannlega þætti
en hvergi skyldi því gleymt að viss-
ar lágmarkskröfur verður að gera
til menntunar og starfsþjálfunuar
- lágmarkskröfur er aö vísu alltof
vægt orð, kröfur um staðgóða und-
irstöðu, m.a. varðandi mannleg
samskipti sem alltaf eru á næsta
leiti - kröfumar em sjálfsagöar.
Ég hef því af því æmar áhyggjur
þegar þessir annars þörfu þjón-
ustumenn réttar og laga virðast
ekki hafa þann þroska til aö bera
sem þarf að vera slíku starfi sam-
fara. Og vel að merkja: Það þarf
ekki marga gikki í veiðistööinni.
í svo viðkvæmri veiðistöö sem
þessari, eins og víðar, er einn gikk-
ur einum of mikið og það er máski
það sem málið snýst um. Vissulega
er erfitt að hugsa sér eina stétt
manna svo alfullkomna að þar
skipti enginn skapi og augnabliks-
ius ergi verði aldrei til illra gerða.
En svo er það nú samt að einmitt
hér er komið að kjama þeirra mála
sem svo mjög hafa verið á döfinni.
Hvað sem líður frásögnum öllum
KjaUarinn
Helgi Seljan
félagsmálafulltrúi ÖBÍ
og uppslætti stríðsletursins þá er
eitt ljóst. Menn hafa misst fótfest-
una, ekki tekist að hafa taumhald
á geði sínu, reiðin eða eitthvað ann-
að orðið öllu öðm yfirsterkari og
því fór nú sem fór.
Gagnkvæm virðing
Verst þykir mér að í hvoragu þvi
tilfelli, sem mest hefur verið um
rætt, virðist svo sem aðrir nær-
staddir hafi getað hindrað óhappa-
verk og er þá næst aö spyrja um
vilja og þar næst um samtryggingu
innan stéttar, svo sem víðar finnast
dæmi um. Allra lakast þó ef hégóm-
legar skemmdir á dauðum hlut -
bifreið í því tilviki - ráða atferli
manna og það m.a.s. þrátt fyrir
ágætan umþóttunartíma. Nú held
ég hér sé nóg sagt af neikvæðu því
svo þekki ég til þessarar stéttar aö
þar era mörg valmenni og einnig
margt ágætlega staríhæfra manna.
En þá kemur þetta með gikkinn í
veiðistöðinni og þaö veldur mér
áhyggjum af þeirri einfoldu ástæðu
að öll stéttin er dæmd af gikknum
grábölvaða.
Og svo mikla aðstoð, vemd og
gæslu veitir þessi stétt í raun - oft
við erfiðar aðstæður - oftlega, ef
ekki oftast þar sem áfengis„menn-
ingin“ og bráðum þá bjór„menn-
ingin“ hafa mannað svo og mennt
aðdáendur sína - að þeir vita ekki
sitt ijúkandi ráð eða þaðan af verra
- svo mikilvæg era þessi störf fyrir
okkur öll að við verðum að geta
treyst því fólki sem þar vinnur og
milli okkar og þess þarf og á að
ríkja gagnkvæm vinátta og virðing.
Gleymum því m.a. aldrei að lög-
gæslumenn eru að framfylgja þeim
reglum sem við sjálf höfum sett og
sem við viljum að aðrir haldi í
heiðri a.m.k., þó við gleymum því
of oft gagnvart sjálfum okkur í
augnabliksvanda eða villu.
Frelsisskerðing -fréttafrelsi
Ég vil hins vegar koma því að hér
að fjallaö skuli um þessi mál af
fyllstu gát, ekkert fahö né undan
dregið og hlutlæg umfjöllun er ætíð
af hinu góða. En hún þarf þá að
vera hlutlæg. Menn æpa gjarnan
um frelsisskeröingu þegar á slíkt
er minnst, þetta svokallaða frétta-
frelsi, en innan þess verða þá að
rúmast viðhorf og útskýringar
beggja aðila og umfram allt ekki
dómsuppkvaðning með stærsta
letri eða hæstu upphrópunum.
Án þess að ætla að vilja hlífa
þessari ágætu stétt í nokkru - og
síst umfram aðrar - þá skulum
við í alvöra hyggja að andhverf-
unni.
Hvemig menn í skjóli alls þessa
færa að leyfa sér ýmislegt viö lög-
gæslu sem þeir annars ekki gerðu,
færu beinlínis að stofna til vand-
ræða til að verða „pressu“frægir
og fá jafnvel á sig píslarvættis-
mark. Hugsum til þeirra mörgu
sem.ævinlega skáka í áfengis-
skálkaskjólinu, sem muna ekkert
og vita ekkert þegar þaö hentar
þeim. Þessir menn gætu vissulega
hugsað sér gott til glóðarinnar að
ná sér niðri á þeim sem eru að vas-
ast ofan í þeirra eigin „prívati“ hér
og þar og nærri því alls staðar,
mega hvorki berja konuna sína né
skjóta á náungann svo ekki sé ver-
ið að rekistefnast í því af einhverj-
um einkennisklæddum delum.
Vegna allra þessara aðila og ótai
annarra, svo og sjálfra okkar
vegna, skulum við sannarlega
ganga fram með fyllstu gát. Engum
skal að ástæðulausu hlíft sem brot-
legur reynist, enginn heldur að
ósekju dæmdur.
Um leið og vonað skal að strangar
reglur gildi um val löggæslu-
manna, að menntun þeirra og
manngildi sé sem best, þá skulum
við einnig muna að þetta eru okkar
gæslumenn til aðstoðar og þjón-
ustu sem hafa ber sem best sam-
skipti við og umgangast mál þeirra
af sanngimi og sannleiksást.
Það ættum við öll að hafa í huga.
Helgi Seljan
„En þá kemur þetta meö gikkinn í
veiðistöðinni og það veldur mér
áhyggjum af þeirri einföldu ástæðu að
öll stéttin er dæmd af gikknum grá-
bölvaða.“