Dagblaðið Vísir - DV - 01.06.1988, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 1. JÚNÍ 1988.
15
Hamingjan
Það er ekki smátt sem hér er í fang
færst að ætla aö tjá sig við ykkur
um hamingjuna!
Hvers vegna var svo farið fram á
það viö mig frekar en hvem annan
að skrifa um hamingjuna? Jú, víst
veit ég það að alltof fáir útvaldir
eru þeirrar hamingju aðnjótandi
að vera fæddir t.d. í hinum yndis-
lega firöi Skagafirði og vera Skag-
firðingar. En er ástæðan ef til vill
ekki sú? Er ástæðan kannski sú að
ég brosi oftar en annað fólk? Er
bros kannski ekki merki um ham-
ingju? Eða er það ef til vill vegna
þess að ég er með svo stóran munn
' að þegar ég brosi nær brosið svo
gott sem milli eyrna minna?
Eru tilfmningar mínar kannski
eitthvað öðmvísi en annars fólks,
t.d. þeirra sem ekki eru Skagfirð-
ingar?
En hvað er hamingjan? Er hægt
að gefa mönnum hana inn í sprautu
eða töfluformi? Er til sönn ham-
ingja og fölsk hamingja? Er hún
fólgin í ytri umgerð mannanna eða
aðstæöum þeirra?
Maður er manns gaman
Hér er stórt spurt og verður ef til
vill fátt um svör. Við þessum
spumingum eru sjálfsagt tæpast til
einhlít svör. Ef hægt væri að af-
marka hamingjuna, mæla hana og
veita fólki hana eftir ákveðnum
formúlum væru sjálfsagt allir jafn-
hamingjusamir í heiminum og ís-
lendingar þá ekki hamingjusam-
asta þjóð í heimi!
Sjálfsagt verða menn að fá upp-
fylltar ákveðnar lágmarksþarfir
sínar svo sköpuð verði skilyrði til
að fólk geti verið hamingjusamt.
Og þó! Er ekki líka nokkuð ein-
staklingsbundið hvaö gerir menn
hamingjusama?
Ég er á þeirri skoðun að einn af
grunnþáttum hamingjunnar liggi í
hinu fornkveðna spakmæli „Mað-
ur er manns gaman". Góðir vinir
hafa reynst mér ein af uppsprettum
hamingju minnar. Ég á marga góða
vini og mér er fremur vel við flest
fólk. „Góður vinur getur gert
kraftaverk", segir í dægurlagatexta
sem hljómsveitin Upplyfting flutti
hér um árið og ég er viss um að
það er alveg rétt. Vináttan verður
KjaUarinn
Jóhann Pétur
Sveinsson
hdl. og formaður Sjálfsbjargar,
Landssambands fatlaðra
þó að vera gagnkvæm, hamingjan
er ekki eingöngu fólgin í því að
þiggja vináttu annarra, heldur
einnig í því að vera veitandi í því
sambandi. Þér líður ekki siður vel
þegar þú hefur getað gert eitthvað
fyrir vin þinn en þegar vinur þinn
gerir eitthvað fyrir þig.
Eins og ég sagði hér fyrr held ég
að ástæður hamingju manna séu
mismunandi. Ég lít svo á að það sé
ekki neitt eitt sem geti gert menn
hamingjusama.
Vináttan er að mínu mati ham-
ingjuvaldur. En það er ástin líka!
Hvaö sjáum við hamingjusamara
en fólk sem elskar hvað annað?
Ástin ein út af fyrir sig væri eðli-
lega efni í annað eins pistil og þenn-
an um hamingjuna og auðvitað er
hún, eins og ég sagði, einn ham-
ingjuvaldurinn.
Hvar væri mannskepnan?
Eitt uppáhaldsorðatiltæki góðs
vinar míns og félaga hljóöar svo
óíslenskað: „If you don’t have a
dream, you won’t have a dream
come true.“ Er þetta ekki eitt af því
sem gerir fólk hamingjusamt?
Hvar væri mannskepnan ef hún
ætti sér ekki drauma, ef hún hefði
ekki eitthvað að stefna að? Ég held
að það sé einn þáttur hamingjunn-
ar að stefna að einhverju, eiga eitt-
hvað að berjast fyrir og að sjá ár-
angur baráttu sinnar. Það þurfa
ekki að vera voldug stefnumið eins
og að bjarga heiminum, þó svo að
öll stefnum við náttúrlega að því
ljóst og leynt. Áfangasigrarnir, ár-
angurinn, þurfa ekki að vera stórir
til að veita manni hamingju.
Víst er þaö að gott er að eiga góða
vini, elska einhvern, vera elskaður
og hafa eitthvað til að stefna að.
Allt eru þetta þættir sem stuðla að
hamingju manna.
Þrátt fyrir að utanaðkomandi
aðstæður geti haft sitt að segja um
hamingju manna er þó frumfor-
sendur hennar aö því er ég tel að
finna hjá viðkomandi einstaklingi
sjálfum. Þú verður að vera sáttur
við sjálfan þig, aðstæður þínar og
verk þín. Þetta er líka spurning um
viðhorf! Þjóðskáldiö okkar Sverrir
Stormsker segir: „Horfðu á björtu
hliðarnar". Á hverjum hlut eru að
minnsta kosti tvær hliðar. Það
skiptir því meginmáli hvemig við
tökum hlutunum, brostu við lífinu
og þá mun lífið brosa við þér!
Þrátt fyrir að einbýlishús, laun
bandarískra forstjóra, glæsilegur
fjallajeppi, afmglari, farsími og all-
ir þessir mikilfenglegu hlutir séu
ekki trygging fyrir hamingju verð-
ur að ætla að ákveðið lágmarksör-
yggi, fjárhagslegt, tilfmningalegt
og félagslegt, þurfi að vera fyrir
hendi til að hamingjan geti
blómstraö að öðru leyti. Allavega
vildi ég miklu frekar vera sæmilega
hamingjusamur, þannig að ég hefði
nokkurn veginn til hnífs og skeið-
ar, fremur en sársoltinn hamingju-
maður. Hitt er það hvort viö höfum
„Hvar væri mannskepnan ef hún ætti
sér ekki drauma, ef hún hefði ekki eitt-
hvað að stefna að?“
„Fáir útvaldir eru þeirrar hamingju aönjótandi að vera fæddir í hinum
yndislega Skagafirdi," segir m.a. í greininni. - Skagfirskir hestamenn á
Vindheimamelum.
ekki lagt of mikið upp úr þessari
hamingju hlutarina, fjárhagslegri
hamingju.
Að vera sátt við okkur og
okkar
Af hveiju vinna íslendingar
meira og minna allan þann tíma
er þeir hafa lausan?
Er það kannski hamingja út af
fyrir sig aö vinna svo mikið að ekk-
ert annað komist að? Tæpast!
Erum við ef til vill bara svo veik-
geðja að við getum ekki sagt nei
þegar við erum beðin um aö vinna
ákveðin verk? Eða leggjum við orð-
ið of mikið upp úr að eignast hitt
og eignast þetta?
Skiptir það einhverju máli hvort
náungi okkar er meö þrjátíu, fjör-
tíu eða fimmtíu þúsund krónum
meira í laun en við ef viö höfum
nóg fyrir okkur?
Til hvers þurfum við að fá hærri
laun, verða okkur úti um meiri
tekjur þó svo að einhverjir, sem
lægra voru launaðir en við, fái
launahækkun?
Verðum við hamingjusamari við
það að vera alltaf miklu hærri í
launum en einhveijir aðrir? Verð-
um við hamingjusamari við að eiga
jafnmikið og nágranni okkar?
Ég held tæpast. Ég held að við
séum á villigötum hvað þetta snert-
ir. Ég held að við þurfum að breyta
þessum hugsunarhætti, hætta
þessum metingi, vera sátt viö okk-
ur og okkar.
í því er hamingjan m.a. fólgin.
Nú hef ég rætt vítt og breitt um
hamingjuna. Víst er þetta óþijótan-
legt efni og hægt væri að ræða það
lengi enn. Ég held hins vegar, les-
endur góðir, að þið séuð búnir að
fá ykkar skammt af hamingju, í
bili allavega, og er að hugsa um að
gera mitt til að auka á hamingju
ykkar. Nú, á hvern hátt get ég nú
gert það! Jú, það liggur í augum
uppi, ekki satt. Það geri ég auðvitað
með því að hætta þessum skrifum.
Nei, bíðið þið við, engin fagnaðar-
læti strax. Mig langar að ljúka þess-
um skrifum mínum með orðum
Þorsteins Eggertssonar í söngtexta
er hann gerði fyrir „Lónlí blú bojs“.
Kvæði hans nefnist Hamingjan og
á glettilega vel við hér í þessari
grein. Tilvitnunin hljóðar svo:
...hamingjan er best af öllu
sköpunarverkinu, blanda af feg-
urö, ást og góðmennsku varð að
skærri, tærri hamingju en ham-
ingjan er ei öllum gefin fremur en
skíragull en með viljastyrk verður
veröldin full af HAMINGJU“.
Jóhann Pétur Sveinsson
Forsetinn og
Forsetakosningar verða 25. júní.
Frú Sigrún Þorsteinsdóttir, 46 ára
húsmóðir úr Vestmarinaeyjum,
gefur kost á sér. Framboð hennar
er, eins og hún segir sjálf, ekki gegn
Vigdísi Finnbogadóttur heldur
gegn óréttlátu og ofbeldisfullu
kerfi. Hún vill sjá breytingar á rík-
isstjórn, Alþingi, verkalýðshreyf-
ingunni og forsetaembættinu;
framboð fyrir framtíðina, mann-
réttindi og frið; framboð sem mun
geta vakið trú á stjórnkerfmu og
stjómmálamönnum og síðast en
ekki síst vakið þjóðina til virkni og
skilnings á því aö þjóðin geti valið
á milli þess að eiga hlutdeild í
ákvarðanatökum um mál sem
hana varðar og þess að láta ráðsk-
ast með sig. Þjóðin má vita að hún
ber ábyrgðina og er látin borga
brúsann, hvort sem henni líkar
betur eða verr.
Án aðhalds?
Einhverjir munu segja að þeir
sem nú taka ákvarðanirnar fyrir
þjóðina séu réttkjörnir fulltrúar
hennar. En þá spyr ég hvort þjóðin
treysti þeim svo vel að hún vilji
láta þá ráða öllum sínum málum
án nokkurs aðhalds.
Með lýðveldistökunni var lýð-
ræðið fært til okkar eins og kemur
skýrt fram í bókinni Lög og réttur
eftir Ólaf Jóhannesson (útg. 1959).
En þar segir eftirfarandi í kaílan-
um um stjórnskipan og stjómsýslu
Kjallarinn
Erla Kristjánsdóttir
húsmóðir í Reykjavík
á bls. 15.
„Forsetinn staðfestir lög skv. 26.
gr. en hann hefur ekki synjunar-
vald, svo sem konungur hafði,
heldur getur hann aðeins skotið
frambúðargildi laganna undir dóm
þjóðarinnar." Forsetinn er þess
vegna ekki einvaldur eins og kon-
ungurinn heldur felst vald hans í
því að hann getur aðeins vísað
málum undir dóm þjóðarinnar og
þannig séð til þess að þjóðin ákveði
sjálf ef forsetinn telur að vegið hafi
verið að hag hennar og réttindum
með lagasetningu.
Fámennisveldi
Þegar litið er á þessi ákvæði sýn-
ir það okkur hvað hugmyndir um
forsetaembættið hingaö til hafa
fært stjómskipan landsins langt frá
því sem henni var ætlað að vera
samkvæmt stjórnarskránni. Öll
þessi ákvæði um rétt okkar sam-
kvæmt stjórnarskránni eru hins
vegar staðlausir stafir ef við höfum
ekki í forsetastóli sterkan málsvara
sem þorir og vill beita þessum
ákvæðum og hefur vakandi auga
„Öll þessi ákvæöi um rétt okkar sam-
kvæmt stjórnarskránni eru hins vegar
staölausir stafir ef við höfum ekki 1 /
forsetastóli sterkan málsvara sem þor-
ir og vill beita þessum ákvæðum.“
lýðræðið
„Með lýðveldistökunni var lýðræðið fært til okkar,“ segir hér meðal
annars. - Frá Þingvöllum árið 1944.
þegar mikilvægum málum er ráðið
fyrir þjóðina.
Það sýnir best hvernig ráðamenn
eru búnir að handleika þetta emb-
ætti að þeir skuli skipuleggja utan-
landsferð fyrir forseta einmitt nú
þegar um svo mikilsverð mál er að
ræða, að taka grundvallarmann-
réttindi eins og samningsrétt af öll-
um launþegum landsins.
Hvernig getur annað eins og þetta
gerst? Jú, skólar og íjölmiðlar hafa
brugðist því hlutverki að fræða
þjóðina um lýðræðislegan rétt
hennar og fólk hefur gert sér að
góðu að fá fyrst upplýsingar um
málin þegar búið hefur verið að
taka ákvarðanir.
Þessi þögn um lýðræðisrétt okkar
er þó ekki svo einkennileg því fá-
mennisveldið, sem búið hefur til
hugmyndina um óvirkt forseta-
embætti, er það sama fámennis-
veldi og ákveður stefnuna í
menntakerfi okkar og kannski eru
fjölmiðlar undir einhverjum álíka
þrýstingi, alla vega ríkisfjölmiðl-
arnir sem eru undir beinni stjórn
og eftirliti stjórnvalda.
Það er tími til kominn að breyta
þessu. Með nýju framboði er tæki-
færi til þess.
Notum okkur það!
Erla Kristjánsdóttir