Dagblaðið Vísir - DV - 11.06.1988, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 11. JÚNÍ 1988.
15
Með storminn í fangið
Eg hef heyrt það sagt að eyjabúar
þrái öðrum fremur að ferðast til
útlanda. Ástæðan er sjálfsagt þeir
átthagaíjötrar sem fylgja því að
vera eylendingur. Þau eru ófá æv-
intýrin sem greina frá karlssyni
sem lagði af stað gangandi út í
heim. Þetta geta eylendingar ekki
gert. Þeir þurftu áður að sigla, en
geta nú einnig notað flugvélar. Þeir
sem búa á fastalandinu hafa það
fram yfi^r að geta notað bifreiðar
og lestar að auki. Fyrir bragðið er
það ekki mikið mál fyrir þá að
skreppa til annarra landa. Fyrir
okkur íslendinga voru ferðalög
óheyrilega dýr fyrir svo sem 20 til
30 árum. Svo dýr, að það var vart
nema fyrir efhafólk að leggjast í
ferðalög.
Þetta er nokkuð breytt. Hópferð-
ir, sem ferðaskrifstofur bjóða nú
upp á, hafa gert flestum kleyft að
ferðast til útlanda í sumarfríinu og
það notfærir fólk sér í auknum
mæli. í fyrra munu fleiri íslending-
ar hafa ferðast til útlanda en
nokkru sinni fyrr. Samt eru hóp-
ferðir frá íslandi dýrar. Til að
mynda er mun dýrara að ferðast
frá íslandi til sólarlanda Miðjarð-
arhafsins en frá öðrum Evrópu-
löndum og eru þá Norðurlöndin
talin með. Að vísu er flug frá ís-
landi til Spánar, svo dæmi sé tekið,
lengra en frá öðrum Evrópulönd-
um, en það skýrir samt ekki allt.
Flugfargjöld frá íslandi eru mjög
dýr miöað við flugfargjöld frá öðr-
um löndum. Sem dæmi þar um má
nefna að ódýrara er að kaupa far-
seðil frá Lúxembúrg til New York,
en frá Lúxembúrg til íslands.
Eins og kýr á vori
Þegar Ingólfur Guðbrandsson í
Útsýn, og skömmu síðar Guðni
Þórðarson í Sunnu, höfðu forgöngu
um að koma á hópferðum frá Is-
landi fyrir svo sem 30 árum síðan,
fór miklum sögum af hegðun lan-
dans í sólarlöndum. Þá var enginn
maður með mönnum nema hann
þambaði „Cuba libre", sem saman
stendur af rommi og kók, daginn
út og daginn inn. Þetta loddi lengi
viö. Fyrir 12 árum síðan, þegar ég
tók að mér að vera fararstjóri á
sólarströndum Spánar, taldist það
til undantekninga ef ódrukkinn ís-
lendingur kom út úr flugvél á
spönskum flugvelli.
Fræg er sagan af konu frá Vest-
fjörðum sem var að fara til útlanda
í fyrsta sinn og þá til Spánar. Þessi
kona bragðaði nánast aldrei vín.
En snemma morguns var hún
mætt í flugstöðinni á Keflavíkur-
flugvelli, eins og vera bar. Eftir að
hafa verslað í Fríhöfninni fór hún
á barinn og bað um „Cuba-libre.“
Kunningjar hennar, sem búnir
voru að fá sér glas af bjór eða víni,
urðu hissa og spurðu hvað gengi
á. Þú með vínglas? spurðu þeir.
„Já, mér var sagt að það tilheyri
að fá sér vínglas þegar meður fer
til Spánar,“ svaraði konan. Svona
var þankagangurinn lengi vel.
Nú er þetta nokkuð breytt. Það
var orðið jafnsjaldgæft að sjá fólk
koma ofurölvi út úr flugvél síðustu
árin og það var sjaldgæft að sjá
allsgáð fólk koma út úr flugvél 10
til 15 árum áður. Samt er það al-
gengt að fólk fái sér meira af guða-
veigum fyrstu dagana á sólarstönd-
um, en það gerir dagsdaglega hér
heima fyrir. En fljótlega fer það í
sitt vana mynstur. Þessa fyrstu
daga kalla fararstjórar að fólk sé
að lenda.
Maöur hefur oft velt því fyrir sér
hvað veldur því að landinn drekk-
ur svo mikið vín fyrstu tvo til þrjá
dagana í sólarlandafríinu. Nær-
tækasta skýringin virðist vera sú
að vín, bjór og áfengi er mjög ódýrt
í Miðjarðarhafslöndunum. Þar
kostar vínflaska svo sem fimmtung
af því sem hún kostar hér á landi.
Annað getur lika komið til en það
er eylendingurinn, sem allt í einu
er laus úr einangruninni og er
kominn út í heim. Þá á að gleypa
aflt í einu til að byrja með. Kætin
verður eins og hjá kúnum sem
sleppt er út á vorin. En svo kemst
fólk fljótt að því að gamla lífs-
mynstrið hentar því best.
Annað er algengt hjá fólki af
norðlægum slóðum sem kemur til
sólarlanda, en það er að missa ekki
mínútu úr sólbaðinu. Þaö er vant
því heima að ef sólin skín í dag, er
komin rigning á morgun. Það trúir
ekki þegar því er sagt að sólin
muni skína upp á hvern dag allt
fríið, eða að líkur til þess séu 99%.
Allt of margir hafa skaðast illa
fyrstu dagana í fríinu vegna sól-
bruna, rétt eins og margir verða
að taka út hroðalega timburmenn
á þriðja til íjórða degi í sólarlönd-
um. En allt er þetta að breytast.
Fólk er orðið vant því að ferðast
eða hefur fengið réttar upplýsingar
hjá ferðavönum kunningjum og
veit að það er engin skylda að byrja
daginn á brennivinsglasi.
Eru eggin eitruð?
Eitt er það sem lengst ætlar að
loða við íslenska ferðamenn á sól-
arströndum Spánar, en það er ótt-
inn við matinn. Enn í dag koma
flestir með einhvern mat að heim-
an og mjög margir með nær allan
mat. í mörg ár eftir að hópferðir til
sólarlanda hófust var fólki ráðlagt
aö láta bólusetja sig áður en það
hélt í slika ferð. Hjá borgarlækni
héngu þá uppi aðvaranir til fólks
um að fara varlega í að borða mat-
inn á Spáni. Þessi endaleysa virðist
hafa innprentast svo í fólk að það
þoröi ekki að borða hinn stórkost-
lega mat Spánveija og enn í dag
eimir eftir af þessari bábilju. Svo
maður tali nú ekki um vatnið sem
flestir líta á sem fullkomið eitur.
Meira að segja þora sumir ekki að
hella upp á kaffi úr soðnu spönsku
vatni.
Laugardagspistill
Sigurdór Sigurdórsson
Það eru til margar sannar gam-
ansögur af þessum málum.
Mér eru minnisstæðir tveir ungir
menn frá Akureyri sem komu með
80 lítra af vatni meö sér frá íslandi
til Spánar. Þeir notuðu tvo 40 lítra
mjólkurkassa til að flytja vatnið í,
sams konar kassa og eru um borð
í skipum sem eiga langa útivist.
Tollverðimir spönsku vildu að
sjálfsögðu fá að vita hvað í kössun-
um væri. Þeim var sagt aö það
væri bara vatn. Að sjálfsögðu trúðu
þeir þessu ekki og létu renna í lófa
sér og smökkuðu á vökvanum. Og
hláturinn sem þeir ráku upp þegar
þeir uppgötvuðu að um vatn var
aö ræða! Ég gleymi honum aldrei.
Einu sinni kom til mín embættis-
maöur, sem átti eftir að dvelja 3
daga á Spáni. Hann sagði farir sín-
ar ekki sléttar. Hann hafði komið
með allan mat með sér, en þau
hjónin hefðu greinilega skammtað
naumt. Nú væri maturinn búinn,
en þrír dagar eftir. Hann spurði
mig í einlægni hvort ég teldi ekki
í lagi að boröa brauöið á Spáni?
-Jú, ég taldi það alveg öruggt.
„En þá vantar álegg,“ sagði mað-
urinn. „Helurðu að óhætt sé að
kaupa egg, sjóða þau og sneiða ofan
á brauð?"
Fyrst hélt ég að hann væri að
grínast og sagði því að eggin væru
baneitruð.
„ Já, þetta óttaöist ég,“ sagði hann
þá.
Mér var nóg boöið þegar ég sá að
manninum var full alvara og benti
honum á að sennilega væru ný egg
öruggasti matur sem hægt væri að
fá. Hann horfði á mig fullur efa-
semdar og ég fékk aldrei að vita
hvort hann keypti eggin og heldur
ekki á hveiju hann lifði dagana
þijá sem hann átti eftir.
Einu sinni barst matur í tal við
hjón, sem höfðu komið 9 ár í röð
tÚ Spánar. Þau höfðu alltaf komið
með allan mat með sér. Eftir mikið
suð og fortölur fengum við þau með
okkur á fiskréttastað, gegn því lo-
forði að öruggt væri aö maturinn
væri ekki eitraður. Við völdum
réttina og þau borðuðu matinn með
bestu lyst og ekki bara það. Við
urðum að skrifa á miða nöfnin á
þeim réttum sem við pöntuðum og.
þau borðuðu ekki annað þá daga
sem þau áttu eftir af fríinu. Þau
trúðu okkur fyrir þvi að þau sæju
ekki eftir öðru meira en að hafa
ekki byijaö að borða spænska mat-
inn strax fyrsta árið sem þau komu
til Spánar. En þeim hafði verið sagt
að maturinn þar suður frá væri
varasamur. Eg man líka eftir
manni sem fékk heiftarlegan verk
í öxlina út á Spáni og fullyrti að
hann stafaði af matareitrun.
Varanleg áhrif
Ekki hef ég trú á því að íslend-
ingar veröi bjórþjóð. Állir sem fariö
hafa til útlanda kannast við að sjá
landann hópast á barinn í Fríhöfn-
inni á Keflavíkurflugvelli og fá sér
bjór. Síðan er drukkinn bjór um
borð í flugvélunum og þess eru
dæmi að allur bjórlagerinn hafi
verið drukkinn upp í flugvélunum.
Það er líka segin saga á sólar-
ströndum að landinn þambar bjór
fyrstu tvo til þrjá dagana. En síðan
hættir fólk bjórdrykkju og tekur
upp mynstrið að heiman. Það
drekkur svaladrykki og ef það
langar í áfenga drykki er það vodka
og kók eða glas af léttvíni. Ég er á
því að bjórdrykkjan í Fríhöfninni,
flugvélunum og fyrstu daga erlend-
is, stafi af þeim fornu sannindum
að forboðnir ávextir bragðast best.
Það er engu líkara en fólk líti á það
sem skyldu sína að drekka þann
forboðna drykk bjórinn, loks þegar
það nær í hann. En sú skyldurækni
varir stutt hjá flestum.
Ég held aö íslendingar séu í eðli
sínu afskaplega íhaldssamir. Það
er reynsla min að þeir sem koma
til sólarlanda vildu helst geta flutt
allt með sér að heiman, siði, venjur
og annað sem fólk lifir við. Það er
bara sólin á Spáni sem sóst er eftir.
Samt sem áður hafa aukin ferða-
lög íslendinga leitt til ýmissahreyt-
inga hér heima fyrir. Það er engum
vafa undirorpið að sá fjöldi veit-
ingastaða, sem sprottiö hefur upp
á Islandi undanfarin ár, er svar við
óskum fólks um að geta skroppið
út að borða rétt eins og í útlöndum.
Sem fararstjóri í sólarlandi tók
maður eftir miklum breytingum á
svo sem eins og tíu ára tímabili
hvað varðar drykkjusiði landans.
Með ákveðnum undantekningum
virðist fólk kunna betur með vín
að fara en áður var. Klæðaburöur,
fas og framkoma, einkanlega yngra
fólks, hefur breyst mikið og ég er
handviss um að það má rekja til
aukinnar víðsýni vegna ferðalaga
til útlanda. Sjálfsagt mætti tína
fleira til.
En eitt breytist þó aldrei, en það
er göngulag íslendinga. Við erum
hvarvetna auðþekkjanlegir á
göngulaginu, alltaf með storminn,
regnið og kuldann í fangið,-
S.dór