Dagblaðið Vísir - DV - 17.08.1988, Qupperneq 14

14
MIÐVIKUDAGUR 17. ÁGÚST 1988.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJOLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð í lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Niðurfærslan vafasöm
Eftir því sem fregnir herma hefur ráðgjafarnefnd for-
sætisráðherra haft svokallaða niðurfærsluleið til athug-
unar. Þessi efnahagsráðstöfun felur það í sér að laun,
verðlag, vextir og raunar allir peningamælikvarðar eru
færðir niður um ákveðna prósenttölu. Á pappírnum
sýnist þessi aðferð vera nokkuð sniðug enda mundi
mjög slá á alla verðbólgu og þenslu sem er undirrót
þeirra þrenginga sem blasa við íslensku efnahagslífi í
augnablikinu.
Þegar fréttir um niðurfærsluhugmyndina kvisuðust
ráku margir upp stór augu. Ef þessi leið er fær, hvers-
vegna hefur þá enginn af fjölmörgum hagfræðingum á
vegum ríkisstjórnarinnar lagt hana til? Ef niðurfærslan
er slík töfraformúla, hvers vegna hefur hún ekki verið
reynd í áranna rás? Þurfti nefnd manna úr atvinnulíf-
inu, nefnd manna, sem allir eru án hagfræðiþekkingar,
til að koma auga á svo sjálfsagða leið?
. Nú eru ekki nema nokkrir dagar hðnir síðan niður-
færsluleiðin komst á dagskrá. Og strax eru hnökrarnir
að koma í ljós. Máhð er ekki eins einfalt og í fyrstu
sýndist. Menn reka sig hvarvetna á veggi. Hvað á að
gera við vörubirgðir sem keyptar eru á gamla verðinu?
Hvað á að gera við vextina sem ekki er hægt að lækka
með valdboði? Hvað á að gera við launin og launaskrið-
ið? Hvað á að gera við verksamninga sem þegar eru
bundnir í bak og fyrir? Eða aha baksamningana? Hvern-
ig á að tryggja að verðlagið lækki? Til að tryggja fram-
gang niðurfærslunnar þarf að setja hér upp víðtækt
verðlags- og launaeftirlit, snúa aftur til þeirra tíma þeg-
ar höft, opinbert eftirlit og sæg opinberra „löggæslu-
manna“ þurfti til að halda kerfinu í skorðum.
Ráðandi hagfræðingar hafa látið í ljós efasemdir um
ágæti þessarar ráðstöfunar. Þórður Friðjónsson, for-
stjóri Þjóðhagstofnunar, varar við niðurfærslunni og
telur gengisfellingu nauðsynlega engu að síður. Aðrir
taka í sama streng sem undirstrikar auðvitað að hag-
fræðingar og efnahagsráðunautar hafa ekki mælt með
niðurfærslu hingað til, einfaldlega af því að þeir hafa
ekki trú á henni.
Ljóst er af viðbrögðum Ásmundar Stefánssonar og
þeirra annarra hjá Alþýðusambandinu, sem tjáð hafa
sig um niðurfærsluna, að verkalýðshreyfingin mun snú-
ast öndverð gegn slíkri efnahagsaðgerð. Ásmundur fuh-
yrðir að niðurfærsla launa sé ófær, einkum vegna þess
að launalækkun mun bitna misjafnlega á launþegum
án þess að nokkur trygging sé fyrir lækkun verðlags.
Ef verkalýðshreyfmgin er jafnhatrömm gegn niður-
færslunni og dæma má af viðbrögðum Ásmundar er
deginum ljósara að niðurfærsluleiðin kostar stríð gegn
verkalýðshreyfmgunni. Síst af öllu megum við kalla
yfir okkur ný átök á vinnumarkaðnum og hætt er við
að pólitísk átök reynist stjórnarflokkunum erfið og dýr-
keypt eins og þjóðfélagsástandið er um þessar mundir.
Það er ekkert nema gott um það að segja þegar ráð-
gjafarnefndin leitar nýrra leiða út úr ógöngum efna-
hagshfsins. Þeim gengur gott til. En hugmyndirnar um
niðurfærsluleiðina bera þess vott að menn leita í ör-
væntingu. Menn leita að töfraformúlum þegar þeir sjá
vítahringinn sem hinar hefðbundnu leiðir hafa í fór
með sér. En töfrabrögð byggja á blekkingum. íslenska
þjóðin leysir ekki vanda sinn með göldrum heldur með
því að horfast í augu við raunveruleikann, með því að
horfast í augu við vandann. Það flýr enginn sjálfan sig.
Ellert B. Schram
Búnaðarfélag Islands
starfar í takt við tímann
Skrif Gunnars Bjamasonar eru út í hött
Gunnar Bjarnason, fyrrverandi
ráðunautur hjá Búnaðarfélagi ís-
lands og núverandi ráðunautur
Félags hrossabænda, sendir Bún-
aðarfélaginu kveðju sína í DV 5.
þ.m. undir fyrirsögninni „Molbúa-
háttur í íslenskum landbúnaði“.
Búnaðarfélagið eða starfsmenn
þess hafa ekki lagt það í vana sinn
að svara skrifum Gunnars hin síð-
ari árin, að því undanteknu að
formaður félagsins leiðrétti á vin-
samlegan og prúðmannlegan hátt
fréttaflutning sem kom frá Gunn-
ari í tengslum við tilraun hans til
að vekja athygli á sér á síðasta
Búnaðarþingi. Nú er hins vegar
kveðjan þess eðlis að ekki er rétt
að láta henni ósvarað.
Gunnari þykir Búnaðarfélagið
vera orðið gamalt og fullyrðir að
starfsemi þess sé orðin úrelt. Aldur
þess er þó ekki nema rúmlega tvö-
faldur aldur Gunnars. Hann verð-
ur líka að gera sér grein fyrir því
að félög eldast ekki ef þau vinna
að nýjum verkefnum og taka þau
eldri ferskum tökum. Hjá Búnaðar-
félagi íslands vinna ungir menn að
nýjum verkefnum og að þeim við-
varandi í takt við breytta tíma.
Er Búnaðarþing
„furðufyrirbæri"?
Það telur Gunnar Bjarnason en
það er ekki að mati annarra. Ekki
þeirra sem stjóma landinu, Al-
þingis og ríkisstjórnar, sem senda
því jafnan fjölmörg mál til umtjöll-
unar og umsagnar. Ekki að mati
forsvarsmanna búnaðarsamband-
anna og annarra félaga bænda sem
vísa til þess fjölmörgum erindum á
hveiju ári. Það mun heldur ekki
mat þeirra sem þekkja til sögu
landbúnaðarframfara á íslandi og
vita að frá Búnaðarþingi eru runn-
ar fjölmargar þær hugmyndir og
nýmæh í faglegum sem félagsleg-
um efnum sem leitt hafa til góðs
fyrir bændur, landbúnaðinn í heild
og þjóðina alla, Búnaðarþing hafa
hin síðari ár setið í tvær vikur eða
tæplega það en engu að síður verið
afkastamikil og mjög skilvirk. Til
Búnaðarþings er kosið á vegum
búnaðarsambandanna og eiga allir
bændur landsins og makar þeirra,
hvaöa grein sem þeir stunda, rétt
til að kjósa fulltrúa sína þar beinni
kosningu. Það er því félagslega
jafnlifandi og hver önnur fulltrúa-
samkoma bænda.
Búnaðarþing er æðsta vald í mál-
efnum Búnaðarfélags íslands, er
aðalfundur þess. Það kýs stjórn fé-
lagsins, semur og samþykkir fjár-
hagsáætlun fyrir það. Búnaöarfé-
lag íslands er ekki ríkisstofnun þó
að það fái mest af starfsfé sínu frá
ríkinu heldur félag allra íslenskra
bænda og stjórnað af þeim með
fullkomlega lýöræðislegum hætti.
Þetta veit Gunnar Bjarnason en
hann kýs að setja hlutina fram á
sinn hátt. Það er hans mál.
Leiðbeiningarþjónustan er að
hluta kostuð af ríkinu en að hluta
af bændum.
Meira en helmingur af leiðbein-
ingarþjónustu í þágu bænda fer
fram hjá búnaðarsamböndunum
og er sú starfsemi að hluta kostuð
af ríkinu en að meirihluta af bænd-
um. En héraðsráöunautar vinna
fjölmörg störf í þágu ríkis sem
trúnaðarmenn við framkvæmd
laga.
Búnaðarfélag íslands er samband
búnaðarsambandanna og væri
óeðlilegt að þau hefðu ekki með sér
samband sem ynni að sameiginleg-
um málum og skipulagi á starfsem-
inni í heild. Varöandi beina fram-
kvæmd laga, svo sem búíjárrækt-
arlaga, jarðræktarlaga og laga um
forfallaþjónustu, svo dæmi séu tek-
in, hefur ekki verið sýnt fram á eða
leiddar að því líkur að það væri
ódýrara eða einfaldara að fela hana
öörum en Búnaöarfélagi íslands og
búnaðarsamböndunum.
Er starfsemi Búnaðarfélagsins
tilgangslítil og ómerkileg? Gunnar
Kjállarinn
Jónas Jónsson
búnaðarmálastjóri
Bjamason virðist fagna því að
stjóm B.í. sá sig tilneydda vegna
óvissu um fjárveitingar að hafa
starfssamninga við ráðunauta
lausa um næstu áramót. Sama
Gunnari fannst hann miklum
órétti beittur að fá ekki að starfa
áfram fyrir félagið lengur en rúm-
lega eitt ár eftir að venjulegum
starfsdegi var lokið.
Stjórn Búnaðarfélagsins þakkaöi
Gunnari við starfslokin og hún tel-
ur að störf hans í þágu félagsins
hafi verið gagnleg en ekki „til-
gangslítil og harla ómerkileg".
Dómur Gunnars kemur hins vegar
fram í eftirfarandi setningu:
„Starfsemi þessarar gömlu ríkis-
stofnunar, Búnaðarfélagsins, er
orðin tilgangslítil og harla ómerki-
leg. Þetta get ég fullyrt eftir að hafa
verið starfsmaður þar í fullu starfi
um tíma og síðan í hálfu í 48 ár.“
Þetta gefur vdssulega tilefni til at-
hugasemda sem gætu fyllt meira
rúm en öll grein Gunnars. Hér
verður hins vegar að stikla á stóm.
Starfsemi Búnaðarfélagsins hefur
ekki staðnað. Áherslur hafa stór-
lega breyst með breyttum vdðhorf-
um í landbúnaðinum. Fyrir rúm-
um tíu árum sinntu flestir ráöu-
nautar félagsins að mestu hefð-
bundnum greinum en einn ráðu-
nautur af 17 nýgreinum eingöngu.
Nú eru 6 ráðunautar sem eingöngu
sinna nýgreinum. Auk þess sem
þrír af ráðunautum, þ.e. í hag-
fræði, byggingum og bútækni og
vatnsvdrkjun sinna að meirihluta
til störfum að nýgreinum. Föstum
störfum ráðunauta hefur ekki
fjölgað nema um rúmlega eina
stöðu og er það vdð tölvudeild.
Þjónusta vdð eldri greinar hefur
þó ekki minnkað þar sem tölvu-
tækni hefur sparað vdnnu og í
mörgum tilfellum hefur hún auk-
ist.
Búnaðarfélagið hefur á síðari
árum beitt sér fyrir tölvuvæðingu
allrar leiðbeiningaþjónustunnar
með þeim árangri að öll búnaðar-
samböndin eru nú með tölvur sem
bráðlega munu tengjast beint
tölvumiðstöð bændasamtakanna.
Það hefur í samvdnnu vdö búnað-
arsamböndin unnið að endur-
skipulagningu bókhaldsmála (bú-
reikningahalds) og að því að bún-
aðarsamböndin taki þau mál sem
mest í sínar hendur með stofnun
bókhaldsmiðstöðva. Allt skýrslu-
hald á vegum Búnaðarfélagsins er
nú fært og gert upp í tölvu. Þar á
meðal má nefna kynbótaskýrslur
og aörar búíjárskýrslur, í naut-
griparækt, sauðfjárrækt, hrossa-
rækt, svínarækt og loðdýrarækt og
gerðar upp í samræmi vdð bestu
tækni og þekkingu á þvd sviði. Til
þessa og nokkurra annarra verk-
efna hefur félagið notið styrks úr
Framleiðnisjóði landbúnaðarins.
Síðustu árin hefur Búnaðarfélag-
ið í samvdnnu vdð búnaðarsam-
böndin, Samband loðdýrabænda og
bændaskólana unnið að stóreflingu
leiðbeininga í loðdýrarækt. Á veg-
um B.Í., Rannsóknarstofnunar
landbúnaðarins, Byggingarstofn-
unar landbúnaðarins og bænda-
skólanna hefur starfað „bygginga-
hópur loðdýraræktarinnar" sem
hefur stórbætt loðdýrabyggingar
og sparað bændum í þessari grein
mikla fjármuni.
Búnaðarfélagið hefur ráðunaut í
ferðaþjónustu sem vdnnur í góðri
samvdnnu vdð Félag ferðaþjónustu-
bænda á skrifstofu þess í Bænda-
höllinni. Það hefur ráðunauta í
nýtingu hlunninda. Ráðunautur-
inn, sem sinnir æðarrækt, starfar
í náinni samvdnnu vdð Æðarrækt-
arfélag íslands og er nánast fram-
kvæmdastjóri þess. Garðyrkju-
ráðunautar tveir vdnna mjög með
Sambandi garöyrkjubænda. Svína-
ræktarráðunauturinn vdnnur á
sama hátt með stjórn Svínaræktar-
félags íslands og að verkefnum sem
það hefur skipulagt. Ráðunautur
er í 'A starfi vdð leiöbeiningar í
loðkanínueldi og í góðu samstarfi
vdð Kanínuræktarsambandið.
Þannig mætti lengur telja. Á síð-
asta ári fór B.í. inn á nýtt svdð þar
sem eru leiðbeiningar í fiskeldi.
Ráðinn var fiskeldisráðunautur
með þekkingu á hinni líffræðilegu
hlið þessarar nýju búgreinar sem
æ fleiri bændur leggja stund á eða
eiga aðild að. Fyrir voru hjá félag-
inu ráðunautar í byggingum og
bútækni, í vatnsvdrkjun og í hag-
fræði. Þessir íjórir mynda nú
fiskeldishóp sem veitir alhhða ráð-
gjöf varðandi fiskeldi. Hann not-
færir sér upplýsingar frá sérfræð-
ingum Veiðimálastofnunar og
Orkustofnunar og er fær um að
hanna og gera ítarlegar kostnaöar-
og rekstraráætlanir fyrir fiskeldis-
stöðvar. Þessa þjónustu kunna
bændur, sem hyggja á fiskeldi, vel
að meta. Hana og svdpaða þjónustu
á öörum svdðum getur B.í. veitt
vegna þess að það hefur sérfróða
menn á mörgum svdöum. Þeir sér-
fræðingar vdnna saman og með
héraðsráðunautum. Það er styrkur
leiðbeiningarþjónustunnar og hef-
ur leitt til þess að hún hefur getað
svarað kröfum tímans um breytta
búhætti þrátt fyrir þröngar íjár-
veitingar hin síðari ár.
Hér hefur einkum verið vdkið að
nýmælum í störfum B.í. og leið-
beiningarþjónustunnar í heild en
ekki getið starfsemi sem á sér
lengri sögu en þó er engu ómerk-
ari. Nefna má búfjárræktarstarf-
semina sem rekja má allt til síðustu
aldamóta þegar Búnaðarfélagið tók
að beita sér fyrir stofnun búíjár-
ræktarfélaga. Sú starfsemi hefur
verið samfelld og skilað bændum
og þar með þjóöinni allri mjög
miklum árangri, ekki hvaö síst hin
síðari ár. Þar vinna einstakir
bændur, sem halda afurðaskýrsl-
ur, féiög og sambönd þeirra undir
forystu héraðsráðunauta og ráðu-
nauta Búnaðarfélags íslands aö
búfjárkynbótum, sem jafna má við
það sem best er gert hjá öörum
þjóðum.
Svo undarlegt sem það kann að
vdrðast sýna skrif Gunnars um
Búnaðarþing og Búnaðarfélagið að
hann þekkir lítið til starfa þeirra
eins og nú er komið.
Starfsemi Búnaðarfélags íslands
hefur aldrei verið ómerkileg og er
þaö ekki nú. Það eru hins vegar
umrædd skrif Gunnars Bjarnason-
ar um félagiö.
Jónas Jónsson
„Hjá Búnaðarfélagi Islands vinna ung-
ir menn að nýjum verkefnum og að
þeim viðvarandi í takt við breytta
tíma.“