Dagblaðið Vísir - DV - 15.10.1988, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 15. OKTÖBER 1988.
15
Að tapa og viðurkenna það
„Halldór Ásgrímsson, þungavigt-
armaður í Framsókn og kannski
besti strákurinn í þessu gengi;
þungur á brún, fastur fyrir, þrjósk-
ur, óbifanlegur. Hægt aö bóka, að
sé eitthvað bundið fastmælum, þá
blífur það.“ Þetta eru ummæli Jóns
Baldvins Hannibalssonar, utanrík-
isráðherra og formanns Alþýðu-
flokksins, um samráðherra sinn í
núverandi og fyrrverandi ríkis-
stjórn, Halldór Ásgrímsson sjávar-
útvegsráðherra. Þijóskur og óbif-
anlegur er sjávarútvegsráðherr-
ann, það er dómur samstarfsmanns
og kemur alþýðu manna ekki á
óvart. Halldór hefur í embætti sínu
verið fastur fyrir og haggast ekki
fremur en klettur í hafmu svo grip-
ið sé til vinsællar samlíkingar frá
því í síðustu kosningabaráttu.
Dæmi þessa þekkja menn frá um-
deildum flskveiðikvótum og ekki
hvað síst harðri afstöðu Halldórs
sjávarútvegsráðherra í hvalveiði-
málum íslendinga.
Góöir kostir og vondir
Festa er nauðsynleg í stjóm-
málum. Um það geta flestir verið
sammála og þurfa ekki annað en
líta til stjómmálasögu þessa lands
að undanfómu. Þar hefði festan oft
mátt vera meiri. Það er svo annað
mál hvort ósveigjanleiki er góöur
kostur. Allir þurfa einhvem tíma
að bakka, breyta afstöðu sinni eða
jafnvel viðurkenna ósigur sinn.
Menn sem það gera em menn að
meiri. Fyrirstaðan getur orðið of
mikil haldi menn áfram þar til í
óefni er komið. Spumingin er sú
hvort ekki stefnir í þetta óefni með
hvalveiðistefnu okkar íslendinga.
Erum við ekki að leika okkur með
fjöreggið, afurðasölu okkar á
stærstu mörkuðum, til þess að
vernda deyjandi atvinnugrein,
hvalveiðarnar?
Hvalveiðar skipta okkur þjóðhags-
lega tiltölulega litlu. Veiðarnar eru
stundaðar í stuttan tíma að sumri
til á tveimur bátum. Þær veita
fáum mönnum vel launaða sumar-
vinnu. Laun starfsmanna og af-
rakstur þess eina fyrirtækis, sem
veiðarnar stunda, hafa þó dregist
verulega saman undanfarin ár
vegna minni leyfilegra veiöa. Hval-
ur hf., sem rekur útgerðina, hefur
fengið langan aðlögunartíma og því
getað búið sig undir það sem í
vændum er. Arður þess fyrirtækis
hefur því verið lagður í kaup á
nýjum og má nefna kaup á hluta-
bréfum í Granda hf. sem dæmi.
Slíkur viðbúnaður forráðamanna
fyrirtækisins er af hinu góða og
eðlilegur sé htiö til framtíðar. Skip
útgerðarinnar og tæki verksmiðju
eru löngu afskrifuð og menn því
væntanlega í stakk búnir að leggja
þennan atvinnurekstur niður.
Eru umhverfisverndarmenn
óvinir okkar?
Vegna hvalveiðanna eiga íslend-
ingar í stríði við sterk alþjóðleg
umhverfisverndarsamtök. Menn
geta haft hvaða skoðanir sem er á
þessum samtökum en ekki má van-
meta óvininn. Hann er sterkari en
margir halda. Umhverfisverndar-
sinnum hefur vaxið mjög flskur um
hrygg beggja vegna hafsins, bæði
félagasamtökum og stjórnmála-
samtökum. Það er svo spurning
hvort við íslendingar eigum að líta
á þessi samtök, eins og til dæmis
Greenpeace, sem óvin? Fáar þjóðir
eiga meira undir umhverfisvernd
en einmitt íslendingar. Við lifum á
þeim fiski sem fæst úr hafmu. Þær
fiskveiðar byggjast á því að ekki
verði umhverfisslys sem mengi
hafið og komi í veg fyrir arðbærar
veiðar sem standa undir hfsgæðum
okkar.
Erfitt að verja máistaðinn
Það hefur komið í ljós í skoðana-
könnunum að meirihluti þjóðar-
innar hefur stutt hvalveiðarnar og
stefnu sjávarútvegsráðherrans í
þeim málum. Slíkt er eðhlegt. Við
erum smáþjóð og málinu er stillt
upp sem baráttu okkar gegn hinu
illa í útlöndum. Slík afstaða þjapp-
ar þjóðinni saman. Menn muna þá
samstöðu sem var meðal þjóðar-
innar í þorskastríðunum þar sem
þjóðin stóð sem einn maður gegn
ofbeldisaðgerðum stórþjóðar.
Munurinn er bara sá að þá höíðum
við góðan málstað. ísland var þá
vemdunarsinni, var að koma í veg
LaugardagspistiU
Jónas Haraldsson
fyrir útrýmingu fiskistofna og
stuðla að skynsamlegri nýtingu
þeirra. Því var hægt að beita sér
af fullu afli á alþjóðlegum vett-
vangi. Afstaða flestra ríkja breytt-
ist smátt og smátt og aðrir urðu
okkur samstíga.
Nú er málstaðurinn þannig,
hvort sem okkur hkar það betur
eða verr, að erfitt er að veija hann.
ísland er skyndilega komið hinum
megin við borðið. Við erum í hlut-
verki dráparans, þess sem sagður
er vilja eyðileggja og útrýma. Þetta
er sú mynd sem dregin er upp af
okkur. Hér heima þykjumst við
vita að hvalveiðar okkar gangi ekki
nærri stofnunum og það sé aðeiris
eðlileg nýting á auðlindum hafsins
að veiða hval. Rannsóknir vísinda-
manna okkar sýna enga fækkun á
hvalastofnum hér við land, nema
síður sé. Þetta er bara ekki máhð
úr því sem komið er. Viö höfum
tapað þessari orrustu og mætti ætla
að tími væri tíl kominn að viður-
kenna það. Ef við viðurkennum
það ekki og höldum áfram að berja
höfðinu við steininn gæti skaði
okkar orðið meiri en við sjáum fyr-
ir.£'
Aögerðir í stað hótana
Long John Silver hringurinn í
Bandaríkjunum ákvað á dögunum
aö kaupa ekki fisk af Iceland Sea-
food vegna hvalveiða íslendinga.
Fyrirtækið, sem er stærsti kaup-
andi á íslenskum fiski í Bandarikj-
unum, fylgir þar með í fótspor yfir-
valda í Boston sem hafa ákveðið
að kaupa ekki íslenskan fisk vegna
hvalveiða okkar.
Hve lengi á að halda áfram hval-
veiðum vegna stolts og þrjósku?
Hve lengi eigum við að halda þvi
fram að við látum útlendinga ekki
beygja okkur og breytum afstöðu
okkar ekki vegna hótana? Nú er
ekki um hótanir um aðgerðir að
ræða lengur. Við stöndum frammi
fyrir því að viðskiptavinir okkar
hafa sagt stopp. Þeim er hótað
heima fyrir og óttast því um hags-
muni sína. Þurfum við ekki að
hugsa um hagsmuni okkar rétt eins
og bandarísk stórfyrirtæki? Höfum
við efni á því aö tapa stórum hluta
okkar á bandarískum fiskmarkaði?
Verð á þeim markaði hækkar og
lækkar eins og dæmin sanna en
menn hafa þó verið sammála um
að markaöur okkar fyrir fiskafurð-
ir í Bandaríkjunum sé okkar mikil-
vægasti markaöur.
í viðtali, sem væntanlegt er við
Halldór Ásgrímsson sjávarútvégs-
ráðherra í DV, kemur fram að
vissulega hafi hann áhyggjur af
ákvörðun Long John Silver. Hann
segir hins vegar að sérhvert fyrir-
tæki og sérhvert þjóðfélag, sem
byiji aö láta undan hótunum eins
og grænfriðungar eru með, komist
1 mikinn vanda. Menn, sem láti
undan slíkum hótunum í dag, hafi
engar tryggingar fyrir því að ekki
komi nýjar á morgun. Álit ráð-
herrans er því það að aldrei eigi
að láta undan slíkum hótunum í
alþjóðlegum viðskiptum.
Víst er það virðingarvert aö
standa staðfastur gegn hótunum en
öll mál verður aö vega og meta með
köldum rökum. Við eigum ekki ein-
göngu í stríði við umhverfisvernd-
arsamtök. Bandarísk stjórnvöld
hafa farið fyrir í baráttunni gegn
hvalvöiðum og það eru væntanlega
aðilar sem taka verður mark á. Það
hefur komið fram hjá íslenskum
fiskframleiðendum að augljóst sé
að komi til hagsmunaárekstra, eins
og nú hefur gerst með fiskveiðar
og hvalveiðar, þá verði minni hags-
muni að víkja fyrir meiri hagsmun-
um. Undir þetta er óhætt að taka.
Hagræðing ráðuneyta
í kjallaragrein Gunnars Eyþórs-
sonar í DV í gær kemur fram að
við íslendingar séum að tapa áróð-
ursstríðinu vegna hvalveiða hér
við land. Ekki sé við öðru að búast
í landi eins og Bandaríkjunum þar
sem hvalurinn sé allt að þvi heúög
skepna. „Hvað vill svo Halldór Ás-
grímsson upp á dekk að segja
Bandaríkjamönnum að það sé allt
í lagi að drepa hvali?“, segir Gunn-
ar í grein sinni og heldur áfram:
„Sektarkennd Bandaríkjamanna
vegna hvalveiða er svo djúp að þeir
hlusta ekki á neinar tölur um stofn-
stærð og tímgunarhlutfóll, það er
einfaldlega rangt að drepa hvah og
þar með útrætt mál.“
Gunnar bendir síðar í grein sinni
á það að borgarbúar mifljónaþjóð-
anna hafi ekki skilning á veiöi-
mannaþjóðfélagi eins og því ís-
lenska. Rök hvalveiðimanna komi
því fyrir lítið. Fólk í milljónasam-
félögunum sjái til dæmis lítið sam-
hengi milli lifandi nautgripa og
hamborgara. Hamborgaramir
komi bara úr vélum. Við stöndum
því ráðþrota í þessari baráttu.
íslensk stjórnvöld verða því aö
finna leiöir til þess að leggja af
hvalveiðamar án þess að stolt yfir-
valda og þjóðar særist um of. Það
mun ekki um það deilt að réttmætt
er að Halldór Ásgrímsson sitji í rík-
isstjórn á meðan Framsóknarlokk-
urinn á þar sæti. Hitt hefði verið
auðveldara fyrir hann og aðra að
skipta ráðuneytum svo við nýléga
stjómarmyndun að Halldór fengi
annað ráðuneyti en sjávarútveg-
inn. Nýr sjávarútvegsráðherra
heföi átt auðveldara með að pakka
saman og viðurkenna ósigurinn.