Dagblaðið Vísir - DV - 17.12.1988, Blaðsíða 12

£1
.88Gt JiaaMagaa .xi HUOAaHAOUAJ
“ “CAUGARDA'GUR 17. líK^EXÍHKFi 1988.

Erlend bóksjá
Richard Burton
Lif velska leikarans Ricliards
Bunon er saga mikilla öfga. Hann
fæddist í fátækt. einn þrettán
barna námuverkamanns og konu
hans. en varö snemma á ferli sín-
um auðugur maöur. Hann var
afbragösleikari sem aflaði sér fjár
með því aö leika í lélegunt kvik-
myndum. Og eins og ýmsir aörir
veískir listamenn \'ar hann veik-
ur fyrir tlöskunni og kvenfólki
og gætti litt hófs 1 lifsnautnum
sínum.
Graham Jenkins (Richard
breytti um fööurnafn er hann var
ættleiddur af velgjöröarmanni
sent táningur) hefur ritaö ævi-
sögu bróöur síns. Hún hefst á
útförinni þar sent mikillar tauga-
veiklunar gætti hjá ekkjunni.
Sally. sem haföi verið gift Richard
í þrettán mánuði. Hún liafnaöi
því alfarið aö Elísabet Taylor.
sem var tvivegis gift Richard.
■fengi aö vera við athöfnina.
Siöan lýsir Grahain æsku og
uppvaxtarárum Richards. leik-
listarferlinum og einkalífinu sem
varö oft sögulegra en atburðarás
þeirra kvikmynda sem hann lék
í. ítarlega er íjallað um ástir. sam-
búð og skilnaö Richards og Elísa-
betar en hún skrifar reyndar
formála bókarinnar. Þótt Gra-
ham þyki augljóslega vænt um
bróður sinn fjallar hann á hrein-
skilinn hátt um vandamálin og
erflðleikana í lífi þessa mikia
leikara sem varð áfenginu. pen-
ingum og lélegum kvikmyndum
að bráð.
RICHARD BURTON,
MY BROTHER
Höfundur: Graham Jenkins
Sphere Books, 1988
jBRlNG
-\íf
IIRROES
Fanganýlendan
í Ástralíu
Bretar notuðu Ástralíu um
langt árabil sem fanganýlendu.
Lífskjör sakamanna, jafnt sem
gæslumanna þeirra, voru löng-
um hin ömurlegustu í harðbýlli
nýlendu þar sem mannfyrirlitn-
ing og hrottaskapur var gjarnan
í fyrirrúmi.
Ástralski rithöfundurinn
Thomas Keneally, sem annars er
kunnastur fyrir skáldsöguna
Schindler’s Ark sem hlaut Boo-
ker-verölaunin bresku árið 1982,
tekst á við þetta ömurlega tíma-
skeiö í sögu þjóðar sinnar í nýj-
ustu skáldsögu sinni. Söguhetj-
urnar eru ungur hermaður, Hall-
oran að nafni, og þjónustustúlka
sem hann fellir hug til. Eymd og
miskunnarleysi mannlífsins í
fanganýlendunni hrindir af stað
atburöarás sem hlýtur aö enda
með ósköpun fyrir þessa ungu og
ógæfusömu elskendur.
’ Keneally dregur upp ljósa og
áhrifamikla mynd af hrottalegu
samfélagi þar sem einstaklingur-
inn má sín lítils gegn máttarvöld-
um nýlenduherranna og hlýtur
því að verða undir.
BRING LARKS AND HEROES
Höfundur: Thomas Keneally
Penguin Books, 1988
Undur alheimsins og
myrlíraverk mannanna
Vestur í Bandaríkjunum hafa rit-
stjórar bókablaðs New York Times
valið bestu bækur ársins 1988. í þeim
hópi eru að þessu sinni sjö skáld-
verk. Þar er að fmna sum þeirra
verka sem eru kunn af metsölulist-
um ársins. en einnig bækur sem hlot-
ið hafa viðurkenningu gagnrýnenda
fremur en bókakaupenda.
Skáldverkin á lista ritstjóranna
yfir bestu bækur ársins eru eftir
skáld úr mörgum heimshornum.
..Arabesques" eftir Anton Shamm-
as. israelskgn rithöfund sem er krist-
inn og af arabískum ættum. er sjálfs-
ævisaga í skáldsöguformi. ..Love in
the Time of Cholera" er sem kunn-
ugt er mögnuð ástarsaga eftir nóbels-
skáidið suður-ameríska Gabriel
Garcia Marquez. ..The Tenants of
Time" er söguTeg skáldsaga með
breiöu sögusviði og íjölda söguper-
sóna eftir írska rithöfundinn Thom-
as Flanagan. Þá eru valin tvö smá-
sagnasöfn bandarískra höfunda:
..Stories in an Almost Classical
Mode". eftir David Brodkey og
..Where I'm Calling from" eftir Ray-
mond Carver.
Sú skáldsaga á þessum lista sem
vakið hefur mesta athygli og umtal
er ..Libra" eftir Don DeLillo. Við-
fangsefni hans er sögulegs eðlis: Lee
Harvey Oswald og morðið á John F.
Kennedy. forseta Bandaríkjanna.
Söguhetja DeLillo er sagnfræðingur
sem starfar á vegum bandarísku
leyniþjónustunnar og hefur um langt
árabil reynt að fá botn í Kennedy-.
morðið. Hvert smáatriði varðandi
þessa amerísku harmsögu og þær
persónur. sem þar komu einkum við
sögu. er skoðað ofan í kjölinn og end-
irinn er óvæntur.
Lögmál alheimsins
Það kom mörgum á óvart að bók
bresks vísindamanns um líklega til-
urð alheimsins skyldi verða ein af
metsölubókum ársins í hinum
enskumælandi heimi. En höfundur-
inn er sérstæður og bók hans vel
sniðin að þörfum almennra lesenda.
Að sjálfsögðu er þessi bók, ,.A Brief
History of Time“ eftir Stephen W.
Hawking, á lista New York Times-
manna yfir bestu bækur ársins.
Hawking, sem er að mestu lamaður

m í\ nrn ** l\ nm_
vegna sjúkdóms. er í fremstu röð
þeirra vísindamanna sem reyna að
leysa gátuna um lögmál alheimsins,
sköpun hans og líkleg endalok. í bók-
inni rekur hann hugmyndir sínar
um þau efni..
„Coming of Age in the Milky Way“
eftir Timothy Ferris er líklega góð
lesning með bók Hawkins því þar er
fjallað um skoðanir visindamanna á
alheiminum gegnum tíðina, en þær
hafa löngum borið mikinn keim af
fáfræði og fordómum.
Bandarísk saga
Ritstjórar bókablaðsins hafa valið
nokkrar bækur sem fjalla um átaka-
tíma í sögu bandarísku þjóðarinnar.
„Battle Cry of Freedom" eftir James
M. McPherson segja þeir líklega
bestu bók sem gefrn hafi verið út um
bandarísku borgarastyrjöldina, og er
það eigi svo lítið hrós ef hafður er í
huga sá gífurlegi fjöldi bóka sem
saminn hefur verið um það efni. „A
Bright Shining Lie“ eftir Neil Shee-
han fjallar um annað bandarískt
stríö, það sem háð var í Vietnam, og
kenna ritstjórarnir þar hómerskra
takta hjá höfundinum. Þeir eru ekki
síður hrifnir af „Parting the Waters"
eftir Taylor Branch, en þar er fjallað
um Martin Luther King og mannrétt-
indabaráttu þeldökkra manna -í
Bandaríkjunum á árunum 1954 til
1963.
„Original Intent and the Framers’
Constitution" eftir Leonard W. Levy
er innlegg í umræður, sem hafa ver-
ið fyrirferðarmiklar meðal banda-
rískra sagnfræðinga, um stjórnar-
skrá Bandaríkjanna og hugmyndir
þeirra sem hana sömdu og sam-
þykktu á sínum tíma. Og „The Rise
and Fall of the Great Powers“ snert-
ir einnig að hluta til bandaríska sögu,
en í þessari bók fjallar Paul Kennedy
um stórveldistíma þjóða eins og
Spánverja, Frakka og Breta og
hvernig Bandaríkjamenn geta lært
af þeirra reynslu um orsakir hnign-
unar stórvelda.
Ævisaga Bergmans
Aðeins ein hefðbundin ævisaga er á
lista ritstjóranna. Þar er sjálfsævi-
saga hins snjalla sænska leikstjóra
Ingmars Bergman, „The Magic Lant-
ern“.
í rökstuðningi segir að Bergman
hafi að vísu ekki skrifað hefðbundna
ævisögu, heldur afhjúpi hann ýmis
brot úr ævi sinni, ekki síst barn-
æsku, sem gefi lesendum heiðarlega
mynd af mjög tilfmningaríkum og
sérlunduðum manni. Þetta sé bók
sem komi á óvart: sú mynd sent hún
gefi af höfundinum sé ef til vill ekki
þægileg en hún hverfi seint úr huga.
Danir og Norðmenn
Gagnrýnendur sumra dagblaða á
Norðurlöndum eru líka farnir að
velja bestu bækur ársins hver í sínu
landi. Þeirra á meðal eru norska
Dagbladet og Politiken í Danmörku.
Þrjár bækur njóta mestra vinsælda
hjá Dagbladet í Osló. „Hvem har ditt
ansikt", sem er skáldsaga eftir Liv
Költzow um ástir, vináttu og skilnað
æskufólks á áttunda áratugnum,
„Gjensyn fra en fremtid“, skáldsaga
eftir einn af þekktustu nútímarithöf-
undum Norðmanna, Finn Carling,
og „Portrett av et magisk liv“, sem
er ævisaga Claes Gill rituð af Kjartan
Flögstad og minnir að sögn eins
gagnrýnandans á íslenskar ættar-
sögur frá fyrri tíö.
Gagnrýnendur Politiken eru ekki
eins sammála i vali sínu, en þeir
nefna bækur þekktra norrænna höf-
unda svo sem Dag Solstad, Olof Lag-
ercrant og Ivan Malinowski. Einn
gagnrýnendanna nefnir „Glödende
Mos“ Thors Vilhjálmssonar og telur
hana einn af hápunktum norrænna
nútímabókmennta.
Metsölubækur
Bretland
Söluhæstu kiljurnar:
1. Stephen King:
MISERY.
2. Terry Pratchett:
MORT.
3. Spike Milligan:
THE LOONEY.
4. Maeve Binchy:
FIREFLY SUMMER.
5. Len Deighton:
w.WINTER.
6. Tom Clancy:
PATRIOT GAMES.
7. Clare Francis:
WOLF WINTER.
8. Catharine Cookson:
BILL BAILEY'S LOT.
9. Heten Forrester:
YES, MAMA.
10. Jasper Carrott:
SHOP! OR A STORE IS BORN.
Rit almenns eðlis:
1. Giles:
CARTOONS.
2. Christabel Bielenberg:
THE PAST IS MYSELF.
3. James Oram:
NEIGHBOURS: BEHIND THE
SCENES.
4. Peter Wríght:
SPYCATCHER.
5. Jones & Smith:
JANET LIVES WITH MEL AND
GRIFF.
6. Michael Jackson:
MOONWALKER: THE STORY-
BOOK.
7. M. & A. Roux:
AT HOME WITH THE ROUX
BROTHERS.
8. Harry Enfield:
WAD & PEEPS.
9. Maureen Lipman:
SOMETHING TO FALL BACK ON.
10. Angela Holdsworth:
OUT OF THE DOLL'S HOUSE.
{Byggt á The Sunday TJmes)
Bandaríkin
Metsölukiljur:
1. Stephen King:
THE TOMMYKNOCKERS.
2. Danielle Steel:
KALEIDOSCOPE.
3. Tom Wolle:
BONFIRE OF THE VANITIES.
4. Clive Cussler:
TREASURE.
5. Dean R. Koontz:
THE MASK.
6. Johanna Lindsey:
SILVER ANGEL.
7. Stephen King:
THE DARK TOWER: THE
GUNSLINGER.
8. Herman Wouk:
WAR AND REMEMBRANCE.
9. Susan Howatch:
GLITTERING IMAGES.
10. John Jakes:
HEAVEN AND HELL.
11. Toni Morrison:
BELOVED.
12. Barbara Michaels:
SEARCH THE SHADOWS.
13. Marilyn French:
HER MOTHER’S DAUGHTER.
14. Steve Sohmer:
FAVORITE SON.
15. Gail Godwin:
A SOUTHERN FAMILY.
Rit almenns eðlis:
1. Cleveland Amory:
THE CAT WHO CAME FOR
CHRISTMAS.
2. Bernie S. Siegel:
LOVE, MEDICINE & MIRACLES.
3. Erma Bombeck:
FAMILY: THE TIES THAT BIND
... AND GAG!
4. Bill Cosby:
TIME FLIES.
5. Joseph Campbell, Bill Moyers:
THE POWER OF MYTH.
6. M. Scott Peck:
THE ROAD LESS TRAVELED.
7. Joseph Campbell:
THE HERO WITH A THOUSAND
FACES.
8. Ann Rule:
SMALL SACRIFICES.
9. Allan Bloom:
THE CLOSING OF THE AMERI-
CAN MIND.
10. Ravi Batra:
THE GREAT DEPRESSION OF
1990.
11. Peter Wright/Paul Greengrass:
SPYCATCHER.
(Byggl á New York
Tlmes Book Revlew)
Danmörk
Metsölukiljur:
1. Johannes Möllehave:
H. C. ANDERSENS SALT. (1).
2. Isabel Allende:
ANDERNES HUS. (2).
3. Bitt Cosby:
MIT LIV SOM FAR. (-).
4. H. Alfredsson:
EN LILLE BOG OM AFBRÆND-
ING. (-).
5. Jean M. Auel:
HULEBJÖRNENS KLAN. (5).
6. Jean M. Auel:
HESTENES DAL. (7).
7. Kirsten Thorup:
HIMMEL OG HELVEDE. (3).
8. Jean M. Auel:
MAMMUTJÆGERENE. (4).
9. Isabel Allende:
KÆRLIGHED OG MÚRKE. (8).
10. Rachel og I. Rachlin:
SKÆBNER I SIBIRIEN. (-).
(Tölur innan sviga tákna röð bókar vikuna
á undan. Byggt á Polltiken Sondag)
Umsjón: Elías Snæland Jónsson
DV
Pt:NC3UIN^|iE3UíalME:SS
FRAUD
INTHE
CITY:
TOO
GOOD
TOBE
TRUE
•n 115 AimiOR EXPOSJS
KV tlltY TttlCK Tl IrVT St lAltl
Fjársvik
í London
í fjármálaheimi Lundúna, sem
kenndur er við „The City“, eru
margir skúrkar á ferð. Markmið
þeirra er að græða peninga á auð-
trúa fjármagnseigendum - al-
menningi sem og stjórnendum
fyrirtækja. Og þeim tekst það
ótrúlega vel. Þannig er talið að
bresk fyrirtæki tapi hátt í hundr-
að milljörðum á ári vegna íjár-
svika af ýmsu tagi.
Fyrrum starfsmaður í íjár-
svikadeild lögreglunnar i Lund-
únum (The Fraud Squad) hefur
samið bók þar sem lýst er helstu
aðferðum sem skúrkarnir nota til
þess að hafa peninga af fólki, lög-
lega og ólöglega. Hann lýsir aö-
feröum þeirra með ljósum dæm-
um úr raunveruleikanum.
Sú spurning sækir á hvers
vegna fólk er reiðubúið að treysta
mönnum, sem það þekkir ekkert,
fyrir peningum sínum, jafnvel án
þess að fá neinar raunverulegar
upplýsingar um hvernig miðlar-
inn ætlar að nota peningana.
Svarið er einfalt: ílestir þessara
auðtrúa einstaklinga vilja fá mik-
ið fyrir lítið og spyrja því ekki
um aðferðir. Græðgin verður
þeim hins vegar oft á tíðum dýr
þegar þeir vakna upp við að pen-
ingarnir þeirra eru horfnir.
FRAUD 1N THE CITY:
TOO GOOD TO BE TRUE
Höfundur: Rowan Bosworth-
Davis
Penguin Books, 1988

i:
Samsæri
í Ameríku
Samsæriskenningar eru afar
vinsælar í Ameríku, bæði í pólit-
ískum veruleika og skáldskap.
Er skemmst að minnast allra
þeirra samsæra sem afhjúpuð
hafa verið á síðustu áratugina í
tengslum við morðið á Kennedy
Bandaríkjaforseta.
Spennusagnahöfundurinn Ro-
bert Ludlum er iöinn við samsær-
issmíðina. í nýjustu sögu sinni
fjallar hann um samsæri sem
hefur þaö að markmiði að finna
heppilegan mann, að áliti sam-
særismannanna, til þess að ná
kjöri sem forseti Bandaríkjanna.
Fyrir valinu verður ungur þing-
maður, Kendrick að nafni. Með
skipulögðum hætti er hónum att
út í sviðsljósiö án þess að hann
hafi þó mikla löngun til þess sjálf-
ur.
En í spennusögu af þessu tagi
er auðvitað ekki allt sem sýnist.
Ludlum býður upp á mörg óvænt
hliðarspor þar sem svik og ástir
gera strik í reikninginn.
Þetta er spennandi lesning þótt
sagan sé í lengra lagi eins og tíðk-
ast í alltof ríkum mæli hjá banda-
rískum spennusöguhöfundum
um þessar mundir.
THE ICARUS AGENDA
Höfundur: Robert Ludlum
Bantam Books, 1988