Dagblaðið Vísir - DV - 30.10.1989, Blaðsíða 18

18
MÁNUDAGUR 30. OKTÓBER 1989.
Menning
Bókavertíðin styttist ár frá ári:
Útgefendur veðja allir
á vikuna fyrir jólin
„Þaö er tilgangslaust aö ætla enda-
laust að dreifa útgáfunni á allt árið
þegar markaöurinn er þannig aö
mest vit er í að stytta útgáfutímann.
Bækur á íslandi eru jólagjafir í sam-
keppni viö aðra gjafavöru og illa
gengur að þreyta því,“ sagöi Steinar
J. Lúövíksson hjá Frjálsu framtaki.
Bókaútgáfa virðist ætla aö vera
með seinni skipunum fyrir þessi jól.
Útgefendur eru sammála um aö
óráðlegt sé að gefa bækur út á öðrum
tíma en síðasta mánuðinn fyrir jólin.
Útgáfutíminn virðist því vera að
styttast fremur en hitt.
Útgefendur, sem DV ræddi við, eru
sammála um að tvennt valdi þessu
öðru fremur. í fyrsta lagi viija útgef-
endur ekki að bækur þeirra teljist
gamlar þegar aðalösin í bóksölunni
hefst að áhðnum desember. „Augun
mega ekki vera orðin vön bókunum
þegar vertíðin hefst,“ sagði Önundur
Björnsson, útgefandi hjá Tákni.
„Halldór Laxness sagði eitt sinn að
ekkert í heiminum væri eldra en
dagblað frá í gær. Þetta viröist hka
eiga við um bækur."
Útgefendur kvarta undan því að
bækur, sem koma út snemma árs,
liggi til jóla og ekkert gerist annað
en að á þær safnist kostnaður og að
þær veki htla athygli þegar bóksalan
hefst loks fyrir alvöru. Reynsla síð-
ustu ára sýnir að bróðurparturinn
af bóksölu í landinu fer fram dagana
frá því nýtt greiðslukortatímabil
hefst, 17. desember, til aðfangadags.
„Útgefendur geta kennt sjálfum sér
um hve iha gengur að dreifa bóka-
útgáfunni á árið. Þeir eru ekki nógu
kjarkmiklir sölumenn til að breyta
heíðinm,“ sagði Þórarinn Friðjóns-
son, útgáfustjóri hjá Vöku-Helgafelh.
Annað atriði, sem hvetur útgefend-
ur th að stytta útgáfutímann, er aö
flestir þeirra verða að fá lán hjá
prentsmiðjunum til að koma bókun-
um út. Yfirleitt fá prentsmiðjumar
ekki greitt fyrir sitt verk fyrr en eftir
áramót. Útgefendur sjá engan tilgang
í að skulda prentsmiðjunum í marga
mánuði þegar tekjumar af bóksöl-
unni koma hvort eð er næstum allar
í desember.
„Prentsmiðjurnar eru eiginlega
okkar bankar og einkum eru þær
stærri mjög hðlegar við að lána
prentkostnaðinn en þetta hvetur
óneitanlega útgefendur til að stytta
útgáfutímann,“ sagði Önundur
Bjömsson.
-GK
Skrif uð í aftokustfl
- segir Hannes Hólmsteinn um nýja flölmiðlabók
Hannes Hólmsteinn Gissurarson: „Það er aftökustíll á bókinni en ekki jaröarfarar-."
DV-mynd GVA
„Ég tel að fjölmiðlar séu svo mikilvægir að
þeir verðskuldi umfjöllun. Auk þess eru íslensk-
ir fjölmiðlar sérstaklega áhugaverðir," segir
Hannes Hólmstéinn, lektor í stjómmálafræði.
Nú er væntanleg frá honum bók um íjölmiðla
þar sem rýnt er í stöðu íslenskrar fjölmiðlunar.
Stofnun Jóns Þorlákssonar gefur bókina út.
„Ég vona að bókin geti í senn verið til fróð-
leiks fyrir upplýstan almenning og til kennslu
í framhaldsskólum og í háskólum. Ég reyni að
hafa bókina skemmtilega. Það er aftökustíh á
henni en ekki jarðarfarar-,“ segir Hannes.
Leikreglur um fjölmiðia
„Sumt af efni bókarinnar hef ég lengi átt í
fórum mínum en ég skrifaði hana að mestu leyti
á þessu ári. Ég hafði mjög gaman af þessu. Það
hefur ótrúlega margt driflð á daga íslenskra fjöl-
miðla.
í bókinni eru íjölmiðlar gagnrýndir þegar þeir
eiga það skhið. Ég mæh hka með því aö ríkið
láti þá afskiptalausa. Það er langt mál í bókinni
um þær leikreglur sem eiga að ghda um fjöl-
miðla.
Ég held að við séum ekki nægilega vakandi
um prentfrelsi og almennt um tjáningarfrelsi
eins og Spegilsmálið og mál fijálsu útvarpstöðv-
anna í verkfahi BSRB árið 1984 sýna.
Ég segi frá atburðarásinni í fjölmiðlaslagnum
í þessu fræga verkfalli og hvað gerðist að tjalda-
baki. Ég hygg hka að mörgum þyki forvitnilegir
tveir kaflar um Ríkisútvarpið.
Neytendur eiga að gefa fjölmiðlum einkunnir
en ekki stjórnmálamenn. Það er fáránlegt að
skylda menn th að kaupa þjónustu íjölmiðla sem
þeir kæra sig ekki um. Ég tel að fjölmiðlar eigi
að vera jafnábyrgir og neytendur vhja hafa þá
þó aö vitaskuld eigi þeir að lúta landslögum, þar
á meðal meiðyrðalöggjöf.
Ég vh hka að stjómmálamenn taki krumlurn-
ar af fjölmiölunum. Stjórnmálamenn mega ekki
hafa geðþóttavald yfir þeim. Það er til dæmis
fáránlegt ef virðisaukaskattur er lagður á og
síðan veittar undanþágur frá ári til árs þannig
að íjölmiðlarnir éti úr lófa fjármálaráðherra."
Viðbrögð stjórnmálamanna
Hannes skiptir bókinni í þrjá hluta. Fyrsti
hlutinn fjallar um prentmiölana frá upphaii og
þá sérstaklega um íslensk blöð. Annar hlutinn
fjallar um ljósvakamiðlana og hinn þriðji um
fréttamenn.
„Ég ræöi mikið um íslenska tungu í bók-
inni,“ segir Hannes. „Þróun fjölmiðlanna er líka
rakin og ég hygg að mönnum þyki forvitnhegar
hugleiðingar mínar um viðbrögð íslenskra
stjórnmálamanna við fjölmiðlabyltingunni. Ég
ræði hverjum hefur tekist og hverjum hefur
mistekist að glíma við fjölmiðlana.
Ég er með sérstaka kafla um tvo aðsópsmestu
fjölmiðlamenn tuttugustu aldarinnar, þá Jónas
Jónsson frá Hriflu og Vilmund Gylfason. Ég
geri og þróun Morgunblaðsins sérstaklega að
umtalsefni og einnig framtíð flokksblaðanna.
Ég gagnrýni einnig töluvert kenningar ís-
lenskra fjölmiðlafræðinga. Þar á meðal eru Þor-
björn Broddason og Stefán Jón Hafstein.
í bókinni er einn kafli sem heitir Tvö hneyksli.
Ég safna líka saman fjölda mistaka og glappa-
skota sem fjölmiðlamenn hafa gert. Þama eru
líka myndir af kunnum atvikum sem vakið hafa
umtal.“
Fjölmiðlabók Hannesar er önnur bókin sem
hann gefur út í ár. Hin er um sögu Sjálfstæðis-
flokksins í 60 ár og var dreift á nýhðnum lands-
fundi Sjálfstæðisflokksins. Hannes hefur skýr-
ingu á reiðum höndum á því hvemig honum
hefur tekist að koma tveimur bókum frá sér á
einu ári.
„Ég færi samkennurum mínum í stjórnmála-
fræði sérstakar þakkir í formálanum fyrir að
hafa sthlt kennslubyrði minni svo í hóf að ég
hef nægan tíma th rannsókna og ritstarfa," seg-
ir hann.
Fjölmiðlapistlar
Síðastliðið sumar byrjaði Hannes aö skrifa
pistla um fjölmiðla í DV við misjafnar vinsældir
þeirra sem um var skrifað. Nú hefur verið hlé
á skrifum Hannesar um skeið en hann byijar
aftur 1. nóvember.
„Þetta er skemmtheg dægrastytting," segir
Hannes um pistlaskrifm. „Fjölmiðlamenn verða
að hafa hitann í haldinu. Að stjórnmálamönnum
undanteknum eru þeir sjálfumglaðasta stétt á
íslandi.
Sumir segja að ég líti á það sem hlutverk mitt
að reisa mér vélbyssuhreiður og skjóta á aht
kvikt sem nálgast. Kannski eiga menn þá ekki
von á góðu með bókinni," sagði Hannes Hólm-
steinn Gissurarson.
-GK
Thor Vllhjálnisson vinnur út frá
þekktu sakamáli i nýju skáldsög-
Jón Örn Marinósson, fyrrum
tónlistarstjóri Ríkisútvarpsins,
er húmoristi góður eins og þeir
vita sem undanfarin ár hafa
fylgst með flutningi hans á ís-
lendingabók og Ódáinsvallasögu
í útvarpinu. Jón hefur nú tekið
sögur sínar saman í bók sem
kemur út hjá Tákni senn hvað
höur.
Bókin hefur fengið: nafnið ís-
lendingathvera og í undirtitli -
byrðin og brosið. Litið hefur
heyrst til Jón Arnar eftir að hann
yfirgaf útvarpið og fór að seipja
auglýsingatexta en nú geta aðdá-
endur hans riíjað upp tóninn í
Jóni Erni.
á tréfæti
Stefán Jónsson, sem alltaf er
kallaður fréttamaður, heidur
áfram að birta endurminningar
sínar fyrir þessi jól. Nýja bókin
heitir hvorki meira né minna en
Lífsgleöi á tréfæti með byssu og
stöng. Það er Forlagið sem gefur
út.
í bókinni segir hann sögu
ástríðu sinnar aö veiða en Stefán
hefur ura árabil verið einn ötul-
asti veiðimaöur landsins. Gilchr
þá einu hvort hann er með byssu
eða stöng.
Fyrri endurmitmingabók Stef-
áns heitir Að bre>Ta fjalli og kom
út fyrir tveimur árum. Þar sagði
hann einkum frá uppvexti sínum
á Djúpavogi og í Þingeyjarsýslu.
Æskustöövarnar eru þó aö sögn
ekki langt undan í þessari bók.
Fóiskuverk á
Ymsar sögur hafa gengið um
að Thor Vilhjálmsson sæki sögu-
efni sitt í skáldsögunni Náttvígi
til umtalaðs sakamáls hér á landi.
Því hefur hann neitað en sagt að
í nýju sögunni Qalli liann um
fólsku - í hverri mynd sem hún
birtist.
Hann nýtir sér lflta að hluta
fólskuverk sem framið var á Sel-
tjarnarnesi á síöasta ári þegar
þrh' ungir menn réðust á gömul
hjón og böröu þau th óbóta. At-
burður þessum líkur kemur fyrir
undir lok sögunnar og fer ekkert
milli mála við hvað er átt.