Dagblaðið Vísir - DV - 18.05.1991, Page 15

15
LAUGARDAGUR 18. MAÍ1991,
í leit að borgarstjóra
Þaö ætlar ekki aö ganga þrauta-
laust að finna nýjan borgarstjóra.
Búið var að tilkynna að nýr borgar-
stjóri yröi útnefndur síðastliðinn
miðvikudag, en þess í stað var
ákveðiö að fresta málinu til mán-
aðamótanna júní/júlí. Var því borið
við að borgarfulltrúar Sjálfstæðis-
ílokksins þyrftu að tala betur sam-
an, rétt eins og sá hópur hafi ekki
ræðst við í langan tíma!
Ekki verður þó sagt að borgar-
stjóraskiptin komi mönnum í opna
skjöldu. Allt frá því á landsfundi
Sjálfstæðisflokksins í fyrri hluta
aprílmánaðar hefur verið ljóst að
hverju stefndi. Davíð Oddsson var
þar kosinn formaður flokksins og
hafði þar með tekið stefnuna til
annarra og æðri metorða. Nú er
rúmlega hálfur mánuður liðinn
síðan ríkisstjórn undir hans for-
ystu var mynduð. Tíminn hefur því
verið nægur til að ráðgast um eftir-
mann Davíðs í stól borgarstjóra og
ná um það samkomulagi.
Nokkuð til
síns ágætis
Ástæðan fyrir þeim drætti sem
nú verður við afgreiðslu þessa
máls er auðvitað sú aö borgarfull-
trúar Sjálfstæðisflokksins hafa
myndaö um það bandalag að kjósa
arftakann úr sínum hópi og hafa
síðan verið að bítast um embættið.
Enginn virðist hafa hreinan eða
öruggan meirihluta og hitt mun
líka vera skýring að ýmsir borgar-
fulltrúanna leggja meiri áherslu á
það hver verði ekki borgarstjóri,
heldur en hver verður borgar-
stjóri.' Allur er þessi dráttur pínleg-
ur og nokkur áhtshnekkir fyrir
þann meirihluta sem alla jafna er
þekktastur fyrir einingu og sam-
stöðu. Sannast hér hið fornkveðna
að enginn er annars bróðir í leik.
Aftur á móti er það hvorki rétt-
mætt né sanngjarnt að halda því
fram að togstreitan sé vegna þess
að enginn sé þar verðugur arftaki.
Allir þeir sem nefndir hafa verið
til sögunnar hafa nokkuð til síns
ágætis og ekki um að sakast þótt
fast sé sótt.
Að mörgu leyti er það skiljanlegt
hjá borgarfulltrúum meirihlutans
að þeir vilji velja arftakann úr sín-
um eigin hópi. Annars væri borga-
stjórnarflokkurinn óbeint að játa
það út á við að þar sé enginn hæf-
ur. Borgarfulltrúar eru sömuleiðis
þeir sem mest eiga að hafa vit og
þekkingu á borgarmálum og standa
í þeim efnum betur að vígi en utan-
aðkomandi. Sumir borgarfulltrú-
Einna hafa varið mestum vinnutíma
sínum til aö sinna borgarmálum,
nefndarstörfum og fundahöldum,
lifa og hrærast í þeim heimi og vilja
því gera tilkall til æðsta embætt-
isins þegar það er falt.
Pólitískur leiðtogi
Allt er þetta skiljanlegt en rétt-
lætir samt ekki þá ákvörðun að
binda vahð á næsta borgarstjóra við
þá sem nú sitja í borgarstjórn. Enda
er það athyghsvert að Davíð Odds-
son hefur haft þann fyrirvara í við-
tölum við fjölmiðla að hann úthoki
ekki mann eða konu utan borgar-
stjómar. Davíð veit sem er, að það
þarf að skyggnast th fleiri átta af
ástæðum sem nú skulu raktar.
Borgarstjórinn í Reykjavík er að
forminu til eins og hver annar
embættismaður. Borgarstjórn ræð-
ur hann th starfans. Það er ekkert
sjálfgefiö að borgarstjóri sé jafn-
framt pólitískur leiðtogi. Raunar
má fullyrða að í langflestum bæjar-
félögum sé bæjarstjórinn embætt-
ismaður og starfsmaður sem hlýðir
ákvörðunum meirihlutans hverju
sinni. Hann er sem sagt ekki odd-
viti stjórnmálaflokks og sá háttur
var einmitt hafður á, þegar vinstri
flokkamir náðu meirihluta í borg-
arstjóm Reykjavíkur á árunum
1978 th 1982.
Sjálfstæðisflokkurinn í Reykja-
vík hefur hinsvegar frá öndverðu
skipað svo málum að borgarstjóra-
efni og borgarstjórar hafa jafn-
framt veriö helstu talsmenn flokks-
ins, borið hitann og þungann af
pólitískri umræðu og setið sem
leiðtogar í valdastóli. Þetta fyrir-
komulag hefur reynst flokknum
vel. Hann hefur verið heppinn með
borgarstjóra, Reykvíkingar hafa
kunnað að meta það fyrirkomulag
að borgarstjórinn beri pólitíska
ábyrgð og oftar en ekki hafa ein-
mitt vinsælir borgarstjórar borið
lista Sjálfstæðisflokksins fram th
sigurs. Það hefur verið þungamiðj-
an í pólitískri baráttuaðferð sjálf-
stæðismanna í höfuðborginni, eins
og sjá má af því að Davíð Oddsson
hefur, viljandi og óviljandi, dregið
svo mikla athygli að sinni eigin
persónu að aðrir borgarfulltrúar
hafa gjörsamlega horfið í skugg-
ann.
Vegna þess að Davíð hefur pólitískt
aðdráttarafl. Hann hefur verið
meira en embættismaður, meira en
hæfur borgarfulltrúi. Hann hefur
höfðað th kjósenda í atkvæðum
talið. Hann hefur „apph“. Menn
mega ekki gleyma því að hann hef-
ur dregið níu aðra frambjóðendur
með sér inn í borgarstjórn, sem
ekki er sjálfgefið og gulltryggt
hverjum sem er.
Þar með er ekki verið að gera lít-
ið úr öðrum borgarfuhtrúum og
Laugardags-
pistiU
Ellert B. Schram
hæfileikum þeirra. Þeir hafa unnið
sitt verk vel en þeir hafa látið Dav-
íð eftir sviðsljósið, því þannig hafa
þeir sjálfir notið góðs af og haldið
sínu.
Þegar borgarfulltrúar Sjálfstæð-
isflokksins vilja einskorða val eftir-
mannsins við sinn eigin hóp er það
sjálfsagt gert í góðri trú um að þar
séu ýmsir og margir sem sinnt geta
starfmu. Hættan er hinsvegar sú
að í þeim þrönga hópi gleymist sá
pólitíski veruleiki að sá sem leiða
skal flokkinn í næstu kosningum,
þarf á ýmsum fleiri eiginleikum að
halda en góðu viti á borgarmálum.
Það er enginn dómari í eigin sök
og ekki á valdi annarra en kjósend-
anna sjálfra að kveða upp úr með
pólitískt aðdráttarafl frambjóðand-
ans. í stjórnmálasögunni hafa
margir verið kahaðir en fáir út-
valdir einmitt vegna þess að það
eru kjósendurnir, en ekki fram-
bjóðendurnir, sem eiga síðasta orð-
ið.
Borgarstjóri hvers?
í annan stað, og í framhaldi.^i
þessum ábendingum, má minjia á
að Sjálfstæöisflokkurinn viðhafði
ekki prófkjör fyrir síðustu sveitar-
stjórnarkosningar. Kjósendur
flokksins fengu ekki tækifæri til
að raða mönnum á listann og velja
þannig óbeint eftirmann Davíðs.
Borgarfulltrúarnir, sem nú bítast
um embættið, hafa í rauninni aldr-
ei fengið tækifæri th að sanna sinn
pólitíska þyngdarflokk.
Og einnig hitt að vegna þess að
listanum var ekki sthlt upp að und-
angengnu prófkjöri, gafst ekki öðr-
um færi á að komast í þann hóp
borgarfulltrúa sem nú telur vaUð
standa um sjálfa sig. Hvorki Reyk-
víkingar né kjósendur Sjálfstæðis-
flokksins hafa verið spurðir álits á
því hver eigi að vera pólitískur leið-
togi í höfuðborginni, en það eru jú
þeir sem eiga að kjósa og kjósa rétt
þegar þar að kemur.
Þegar landsfundur Sjálfstæðis-
flokksins var haldinn í aprh og það
spurðist að Davíð Oddsson gæfi
kost á sér til formennsku gegn Þor-
steini Pálssyni, ráku margir upp
ramakvein og töldu að shk mál
ætti að afgreiða á bak við tjöldin.
Menn vildu láta Davíð og Þorstein
semja um það sín í mhli hvor yrði
formaður og hvenær.
Þá skrifaði ég grein hér í blaðið
og færði rök fyrir því að heppileg-
ast væri fyrir flokkinn, og for-
mannskandidatana báða, að kosn-
ing færi fram á landsfundinum. Þar
væru mættir vel á annað þúsund
sjálfstæðismenn, þverskurður
flokksins, trúnaöarmenn og áhrifa-
menn og þeirra væri valið. Þannig
taldi ég lýðræðinu og réttlætinu
best borgið.
Þegar upp var staðið og kosning
hafði farið fram milli þeirra Þor-
steins og Davíðs, sýndust flestir
vera sáttir við þau málalok. Ekki
endilega kosningaúrslitin, heldur
aðferðina sem beitt var. Styrkur
Davíðs Oddssonar sem formanns
liggur einmitt í því að hann var
kjörinn á opnum lýðræðislegum
fundi í stað þess að fá formennsk-
una á silfurfati eftir samninga-
makk tveggja eða þriggja manna.
Það sama hefði gilt um Þorstein.
Látum
Reykvíkinga ráða
Ég er enn þeirrar skoðunar að
kosningar séu eina færa og rétta
leiðin til að velja leiðtoga, jafnt í
formannssæti sem borgarstjóra-
embætti. Meðan Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur meirihluta í borginni
er borgarstjórinn einn áhrifamesti
maður flokksins. Slíkan áhrifa-
mann á ekki að velja bak við tjöld-
in.
Þess vegna set ég fram þá skoðun
og þá tillögu að Sjálfstæðisflokkur-
inn í Reykjavík leiti álits kjósenda
sinna og stuðningsmanna þegar
velja á nýjan borgarstjóra. Efni til
kosningar með sama hætti og próf-
kosningar hafa farið fram. Til þess
er bæði timi og tilefni.
Þar geta borgarfulltrúarnir, sem
sækjast eftir starfinu, boðið sig
fram og þar geta aðrir boðið sig
fram og enginn nýtur forréttinda
og enginn dæmdur úr leik.
Shk kosning fyrir opnum tjöldum
mundi vekja athygli og mælast vel
fyrir meðal almennings. Hún skap-
ar möguleika til að laða nýja fylgis-
menn að Sjálfstæðisflokknum og
ekki má gleyma því að borgarstjór-
inn í Reykjavík er ekki einasta full-
trúi flokksins. Hann er æðsti emb-
ættismaður borgarbúa, hvar í
flokki sem þeir standa. Reykvík-
ingar fá þannig að hlutast beint til
um það hver verður skipstjóri á
skútunni.
Það eru margir sem hafa metnað
til að taka að sér borgarstjóraemb-
ættið. Sjálfur er ég í þeim hópi. Ég
get vel hugsað mér að gefa kost á
mér í kosningu eins og að framan
er lýst. Og þeir eru eflaust margir,
margir fleiri. Hver hefur ekki
áhuga á því að vera borgarstjóri?
Nú gæti margur haldið að þessi
grein sé skrifuð til að koma sjálfum
mér á framfæri. Gott og vel, það
er þá ekki verra en hvað annað
enda nenni ég ekki að þykjast vera
áhugalaus þegar fólk nefnir þenn-
an möguleika í mín eyru.
Auðvitað skiptir metnaður ein-
stakra manna minnstu máh. Aðal-
atriðið er að með almennri kosn-
ingu er tekinn af vafi um stöðu og
styrk þess manns sem endanlega
hlýtur hnossið. Það er ekki vænt-
anlegum borgarstjóra til stuðnings
ef hann er vahnn úr þröngum hópi
fólks og veit ekki hvar hann stend-
ur. Hann á ekki að vera khkufor-
ingi.
Auk þess sem slegnar eru tvær
flugur í einu höggi. Leiðin er opnuð
fyrir aðra þá sem vhja og geta boð-
ið Reykvíkingum og flokknum
krafta sína þegar valið stendur
ekki einvörðungu um fyrirfram
útvalda kandidata. Þá ræður lýð-
ræðið en ekki einkasamtöl þeirra
einna sem sjálfir hafa ákveðið að
eiga síðasta orðið.
Ellert B. Schram
Enginn dómari
í eigin sök
Af hveiju hefur þetta gerst?