Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.1991, Qupperneq 5

4
LAUGARDAGUR 9. NÓVEMBER 1991.
Fréttir
Útgerðarstaðir á Vestflörðum þurfa að fá frið fyrir stjómvöldum:
Leika þessa staði eins
og Serbar leika Króata
- segir Matthías Bjamason, stjómarfonnaður Byggðastofnunar
Brottfluttir umfram
aðflutta á fjórum stöðum
á Vestfjörðum
Suðureyri
35
Heimild: Byggdastofnqy
DVJRJ
„Ef þessir staðir fá frið fyrir stjóm-
völdum og þau skipta sér ekki af
neinu þar þá ná þeir sér upp. Við
búum við auöug fiskimið og ef við
megum nýta þau þurfum við enga
styrki. Við þurfum bara að fá frið.
Það er farið að leika þessa staði eins
og Serbar leika Króata þótt ekki hafi
komið til vopnaviöskipta.“
Þetta sagði Matthías Bjamason,
alþingismaður og stjórnarformaöur
Byggöastofnunar, um afskipti stjóm-
valda af þeim stöðum á Vestfjörðum
sem eiga við vanda í atvinnulífi að
etja. Þeir staðir, sem em hvaö verst
staddir, eru Patreksfjörður, Bíldu-
dalur, Suðureyri og Bolungarvík.
Vanda þeirra má fyrst og síðast rekja
til niðurskurðar á aflakvóta undan-
farin ár.
Öll voru þessi pláss í uppgangi áður
en farið var að skerða þorskkvótann.
Þorskurinn var lífæð Vestfirðinga,
ef svo má að orði komast, miðin enda
við bæjardyr þeirra. Á þessum ámm
litu menn björtum augum til framtíö-
ar og fjárfestu grimmt í tækjum til
veiða og fiskvinnslu. Frægt er til að
mynda dæmið af athafnamanninum
sem festi kaup á karfalínu í fisk-
vinnsluna sína. Nú skyldi ganga glatt
að vinna karfann. Gallinn á gjöf
Njarðar var bara sá, að karfa er ekki
landað á Vestfjörðum.
Grálúöan var einnig stórt dæmi í
Vestfjarðaútgerðinni. Hún var utan
kvóta og togararnir veiddu vel. En
síöan var hún sett undir kvótahatt-
inn og þar með var farið að skera
niður veiðar Vestfirðinga, til þess að
hægt væri að úthluta öðrum bita af
kökunni.
Hugmyndir um samvinnu
Ekki er ýkja langt síðan atvinnulíf-
ið á Patreksfiröi var í rúst. Stórt og
glæsilegt frystihús staöarins fékk
ekki nógan afla til vinnslu. Nýtingin
varð því aldrei nóg til þess aö það
stæði undir rekstri. Saga þess endaði
í gjaldþroti. En menn bitu á jaxlinn
og stofnuðu nýtt hlutafélag, Odda
hf„ um reksturinn. Eru nú uppi hug-
myndir um samvinnu þess fyrirtæk-
is og útgerðarfélags Bílddælinga í
vinnslu afla.
Stjórnarformaður Byggðastofnun-
ar segir að nauðsynlegt sé að fisk-
vinnslustöðvar og útgerð reyni að
samræma eins og hægt er nýtingu á
þeim afla sem á land komi. Þó sé
ekki algilt að æskilegt sé að sameina
stöðvarnar. Aðalatriðið sé að það ríki
samvinna um að nýta sem best hrá-
efnið. „Það er af þvi góða og ég þori
að fullyrða að komi erindi þessa efn-
is til Byggðastofnunar muni því
verða vel tekið.“
Erfiðleikar í atvinnulífi Bíldudals
stafa einkum af vanda rækjuvinnsl-
unnar. Það er hins vegar loönan sem
leikið hefur Bolungarvík grátt. Einar
Guðfinnsson hf. byggði volduga
loðnubræðslu til að geta tekið við
þeim afla sem bærist á land. í þann
tíð kom loðnan upp að Vestfjörðum.
Fyrirtækið festi einnig kaup á lóðnu-
Fjörugt í helgarferðum
Það er aukning í helgarferöum ís-
lendinga til stórborga erlendis þetta
haustið. Þetta sést best á því að í
október komu tæplega fimmtán
hundruö fleiri íslendingar til lands-
ins en í sama mánuði í fyrra.
Á meðfylgjandi súluriti sést vel
hvernig aukning á utanlandsferöum
íslendinga skiptist niður á mánuði
miðað við sömu mánuði í fyrra.
Áberandi er að íslendingar ferðuð-
Aukning á utanlandsferðum
Islendinga
— á mánuði frá því í fyrra —
Ferðamannastraumurinn ’91
Til landsins
fyrstu tíu
mánuðina
■ íslendingar
□ Útlend.
131.893 133.851
120.604 122.534
J Dl
’90
’91
/
Erlendir ferða-
menn í okt.: 6.801
Bandarm.
Svíar
Bretar
Danir
Noröm.
Þjóðv.
Aðrir
12% |
11%i
18%
ust meira til útlanda í maí, júní, ág-
úst og október í ár en í fyrra. Hins
vegar er áberandi hve samdrátturinn
í utanferðum íslendinga var mikill í
febrúar og apríl.
Það sem af er árinu hafa íslending-
ar verið duglegri við að ferðast til
útlanda en í fyrra. Fyrstu tíu mánuð-
ina komu 122.534 íslendingar frá út-
löndum miöað við 120.604 í fyrra.
Aukningin er 1.930.,
- -Fleiri-útlendingar- diafa- komið- til—
landsins en í fyrra en þá var þó met-
ár í komu erlendra ferðamanna.
Samtals komu þá 141.718 útlendingar
til landsins.
Metið er í mikilli hættu. Fyrstu tíu
mánuðina kom 133.851 útlendingur á
móti 131.893 á sama tíma í fyrra. Það
þurfa því aðeins tæplega 8 þúsund
útlendingar að koma í nóvember og
desember samtals til að metið falli.
- -JGH
skipinu Júpíter, til að gera veitt í
vinnsluna. En þá tók loönan upp á
því að veiðast út af Kolbeinsey, en
lét Vestfirðinga lönd og leið. Þar með
var styttra að sigla meö hana til
Siglufjarðar eða Raufarhafnar.
Einar Guðfmnsson hf. á nú við all-
verulega rekstrarerfiöleika að etja.
Fyrirtækið hefur verið sameinað
þrem öðrum, þ.e. Höldi hf„ íshúsfé-
lagi Bolungarvíkur og Völusteini hf.
Segja þeir sem til þekkja að fyrirtæk-
ið rambi á barminum og skammt sé
í greiðslustöðvun eins og málum sé
nú háttað.
Síðustu atburðina í sögu Suður-
eyrar þekkja allir. Fiskiðjan Freyja
hefur verið seld Norðurtanganum á
ísafirði 'og Frosta á Súðavík. Með í
kaupunum fylgdi togarinn Elín Þor-
bjarnardóttir. Öllu starfsfólki fiskiðj-
unnar, um 100 manns, var sagt upp
við söluna.
íbúum ferfækkandi
Þróun íbúafjölda á öllum þessum
stöðum hefur verið sú að alls staðar
hefur fækkað á undanförnum árum.
Á Patreksfirði og Bíldudal hefur íbú-
um farið fækkandi síðastliðin tvö ár.
Á Suðureyri hefur fækkunin verið
vel merkjanleg síðustu þrjú árin. Þá
hefur íbúum Bolungavíkur fækkaö á
síðasta ári.
„Þó aö mörg fyrirtæki standi illa
núna og útlitið sé ekki gott, þegar er
um samdrátt í afla að ræöa auk auk-
innar miðstýringar í fiskveiðistjórn-
un, þá skiptir mestu máli að nýtt fjár-
magn komi inn til að renna styrkari
stoðum undir efnahag fyrirtækj-
anna. Æskilegast er að það komi frá
einstaklingum, sér í lagi starfsfólki
fyrirtækjanna," segir Matthías
Bjamason. „Það er óæskileg þróun,
að mínu mati, aö pína sveitarfélög,
sem eru illa stæð, út í áhættusaman
atvinnurekstur. Þau geta þá minna
gert til að sinna hinum sameiginlegu
verkefnum íbúanna.
Svo er nauðsynlegt að koma á nýj:
um atvinnugreinum og auðvitaö eig-
um við að auka þjónustu í öllum
þessum byggðarlögum í stað þess að
halda henni allri á einum stað. Það
má gera með því að færa verkefni
og hluta stofnananna út í byggðirn-
ar.“
Með nefið í hvers manns
koppi
Matthías er harðorður um stefnu
ríkisstjórnarinnar í málefnum lands-
byggðarinnar.
„Þessi stefna rekst á lífiö sjálft. Það
þýðir ekkert fyrir þessa menn að
hlaupa beint á veggina. Það þýðir
ekkert fyrir þá að halda því fram að
heildarstjórn landsins komi þeim
ekkert við þegar erfiðleikar steðja
aö atvinnulífinu. Ríkið er með nefið
ofan í hvers manns koppi. Hver stýr-
ir því hveijir mega veiða og hvaða
tegundir ef ekki ríkið.
Eigum við ekki bara að hætta að
veiða fisk og hætta öllum atvinnu-
rekstri því hann þarf svo mikið fiár-
magn. Af hverju ætlar þetta sama
fólk þá að lifa. Þetta þjóðfélag getur
þá ekki eytt einum milljarði í dag-
peninga og ferðastyrki út um allan
heim, fyrir allt heila klabbið.
Ég gef ósköp lítið fyrir þetta fólk
sem talar svona. Þaö eru alls staðar
sérfræðingar á öllum sviðum um allt
land. Það á engin þjóð í heiminum
eins marga sérfræðinga því komi
eitthvað upp á þá hafa allir betra vit
á því heldur en þeir sem eru að fialla
um þaö. Þessi þjóð er sennilega þras-
gjarnasta þjóð heimsins, ekki miðað
við fólksfiölda heldur miðað við þras-
afköst." .jss
Verkfall háseta á kaupskipum Jiafið:
Þeir leiddu okk-
urútíþetta
- segir Birgir Björgvinsson hjá Sjómannafélaginu
„í tillögu sáttasemjara fólst að til kröfu farmanna um að fá ereidda
hagræðingarfærumennniðuríyél fæðispeninga á frídögum Birgir
og þá væru vínnuveitendur tilbún-
ir að láta okkur hafa þessi tæpu 3
prósent sem við misstum um síð-
ustu áramóL Svo var líka smávegis
hækkun á álagi á verslunarfrídaga,
sem er einn dagur í mánuði, en það
gerir ekkert í peningum. En liðina
sem stóðu eftir, sem viö töldum aö
við yrðum að fá eitthvað út úr, tók
sáttasemjari ekki með í sína til-
lögu,“ segir Birgir Bj örgvinsson hjá
Sjómannafélagi Reykjavíkur.
Verkfall háseta á kaupskipum
skall á í gærdag eftir að slitnaði upp
úr viðræðum samningamanna hjá
ríkissáttasemjara. Hann lagði fram
sáttatillögu sem farmenn höfnuöu.
Birgir segir að þótt samninganefnd
farmanna heföi samþykkt tillög-
una hefði neíhdin aldrei komist
meö tillöguna í gegnum atkvæða-
greiöslu hjá Sjómannafélaginu.
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdasfióri Vinnuveitendasam-
bands íslartds, sagði í DV í gær aö
viðræðumar heföu strandað á
segir þaö aírangt.
„Sjómenn vinna sér inn frídaga á
laugardögum og sunnudögum úti á
sjó og taka þá daga út þegar þeir
koma í land í frí. Það er fordæmi
fyrir því að menn fái fæðispeninga
þessa daga og við viljum fá þá. En
það er ekkert heilagt hjá okkur.
Þaö eru um 15 þúsund krónur á ári
sem við fengjum í fæðispeninga en
við erum alveg tilbúnir aö skoða
aðra hluti."
Birgir sagði aö hann yrði ekki
hissa þott verkfalliö yröi í tvær vik-
ur.
„Þessir menn eru búnir að leiða
okkur í eintómu helvitis rugli frá
því í mars og viö höfum margspurt
þa hvort þeir ætli aö leiða okkur
ut í einhverja djöfulsins þvælu. Og
þeir leiddu okkur ut í þetta. Við
höfum reynt eins og viö getum að
koma i yeg fyrir verkfall en það er
alveg a hreinu að við gefum ekkert
efhrnúna.-' _ns
LAUGARDAGUR 9. NÓVEMBER 1991.
5
Fréttir
Fyrrverandi háskólarektor:
Hef ekki mælt með
inntökuprófum
„Ég hef almennt ekki verið hrifinn
af þeim hugmyndum að koma á inn-
tökuprófi í Háskólann og hef ekki
mælt með þeim,“ sagði Sigmundur
Guðbjarnason, fyrrverandi háskóla-
rektor, við DV.
Háskólayfirvöld íhuga nú mögu-
leikann á aö koma á eins konar inn-
tökuprófi í Háskóla íslands. Er eink-
um rætt um að prófa nemendurí ís-
lensku, færni í lestri, rökhugsun,
meðferð gagna og orðaforða.
Sigmundur kvað hugmyndir um
inntökupróf hafa komið upp í rekt-
orstíð sinni en þær hefðu þó verið
annars eðlis en þær sem nú væru á
ferðinni. Hann kvaðst álíta að allar
slíkar hugmyndir væru erfiðar í
framkvæmd. Framhaldsskólamir
væru margir og aðstaðan ólik þannig
að það kynni að vera erfitt fyrir nem-
endur að fá undirbúning samkvæmt
þeim kröfum sem ýmsar deildir
myndu gera.
„Hitt er svo annað að sé eingöngu
um að ræða athugun á vinnulagi og
hæfni til þess að vinna úr kann vel
að vera að menn vilji huga að slíku
vegna þess að viöleitnin er auðvitað
sú að bæta undirbúning nemenda
þannig að þeir og kennarar þeirra í
framhaldsskólunum viti hvað skuli
leggja áherslu á í þeim efnum. Slík
athugun gæti komið að gagni."
Sigmundur sagði að mikil óánægja
hefði víða skapast með inntökupróf
í háskóla erlendis. Þar væri aðeins
tekið tillit til prófsins að hluta. Einn-
ig væri rætt við nemendur og reynt
að taka mið af ýmsum þeim eiginleik-
um sem taldir væru skipta máli þeg-
ar nemendurnir sæktu um tilteknar
greinar. Þetta hefði ekki gefist sem
skyldi.
-JSS
RektorMH:
Ekki hægt að
vaðaútíaðnota
það sem síu
„Ég ætla ekki að fordæma þetta
fyrirfram. En ég vil sjá hvernig að
þessu verður staðið og legg á það
áherslu að ég tel ekki að það sé hægt
að vaða út í það aö nota þetta sem
síu áður en ljóst er hveija það síar,“
sagði Örnólfur Thorlacius, rektor
menntaskólans við Hamrahlíð, um
hugsanlegt inntökupróf í Háskóla
íslands,
„Mér sýnist að þetta sé fremur
færnipróf heldur en beint inntöku-
próf,“ sagði Örnólfur. „Ef í þetta
verður ráðist sýnist mér auðsætt að
það yrði að prófa það nokkuð ræki-
lega um tíma án þess að það hefði
eitthvert gildi. Þær tölur sem fengj-
ust yrðu geymdar sem trúnaðarmál
og hefðu engin áhrif á inntöku við-
komandi í skólann. Síðan mætti
fylgjast með námsgengi þessara
nemenda og sjá hvort prófið hefur
eitthvað að segja. Ef í ljós kæmi að
allir þeir sem illa færu út úr prófinu
væru hættir í námi eftir hálft ár
væri verið að gera nemendum greiða
með þessu.“
Örnólfur sagði að það færi veruleg-
ur meirihluti nemenda hvers ár-
gangs inn í framhaldsskólana. Þetta
fólk hefði svolítið aðrar forsendur til
náms heldur en þeir sem hefðu verið
settir í stranga síu í landsprófi.
„Raunar höfðum við hugsað okkur
að taka upp nýtt kerfi hér í Hamra-
hlíðinnni þannig að mismunandi
áherslur yrðu á námi eftir því hvaða
grein viðkomandi nemandi veldi.
Þetta var stöðvað í haust eins og
kunnugt er.“
Aðspurður um skoðun á því hvort
bekkjakerfið undirbyggi nemendur
sína betur heldur en áfangakerfið
undir háskólanám, kvað Örnólfur
svo ekki vera. Það væri að vísu hægt
að komast í gegnum áfangakerfið
með minni fyrirhöfn ef nemandinn
réðist alltaf á garðinn þar sem hann
væri lægstur. En nemandi, sem
kæmi inn í áfangakerfið og notaði
valgreinakerfið til þess að velja sér
krefjandi námsefni, kæmi út með
betra próf heldur en nokkur bekkja-
skóli á landinu gæti boðið upp á. -JSS
Akureyri:
Skautasvelliðopið
Gylfi Kristjánsson, DV, Akureyii
Skautasvelliö á Akureyri hefur
verið opnaö fyrir almenning og er
það opið alla daga.
Að sögn Jóns Hjaltasonar hefur
verið ákveðið að bjóða almenningi
upp á að hafa það opið frá kl. 13 alla
virka daga. Er svellið þá opið fram
eftir degi og svo aftur á kvöldin. Um
helgar er það opið kl. 13-16 og á
kvöldin kl. 20-22.
Vbrðlækkun veqna
hagstæðra samiiinga
á farsímum frá
MITSUBISHI
Bíleining:
________________________________
Mitsubishi FZ-129 D 15 farsími ásamt
simtóli. tólfestingu, tólleiSslu (5 mj,
sleoa, rafmagnsleiSslum, hana-
frjálsumhljóönema, loftneti
• og loftnetsleiöslum.
Verö áður: 4-l-5r4237‘
eöa-99r90ö^ star
Jólatilboðsverð nú: 89.900,- eða
79.900,-
Ferðaeining:
Mitsubishi FZ-129 D 15 farsími ásamt
símtóli, nettri burðargrind. rafhlöðu
1,8 AH, loftneti og leiðslu í vindlakveikjara.
Verð áður: 4-26:980:- eða -4096990:- stgr.
Jólatilboðsverð nú: 93.100,- eða
83.600,-
Bíl- og ferðaeining:
Upplýsingar:
Mitsubishi FZ-129 D 15 farsími ásamt símtóli, tólfestingu, tólleiðslu (5 m),
sleða, rafmagnsleiðslum, handfrjálsum hljóðnema, loftneti og loftnetsleiðslum,
nettri burðargrind, rafhlöðu 1,8 AH, loftneti og leiðslu í vindlakveikjara.
Verð áður: 438^007 eða 426^007- stgr. Jólatilboðsverð nú: 105.800,- eða
95.200,-
SKIPHOLTI 19
SÍMI29800
Fullkomin tvíátta handfrjáls notkun.
(Símalínan er opin í bábar áttir í
einu vib símtöl).
Styrkstillir fyrir öll hljób sem
fra símanum koma s.s.hringing,
tónn frá tökkum o.fl. Einnig er
hægt að slökkva á tóninum frá
tökkum símtólsins.
Fullkomib símtól í réttri stærö.
Léttur, meöfærilegur, lipur í notkun.
Bókstafa- og talnaminni. Hægt er
aö setja 98 nöfn og símanúmer í
minni farsímans.
Tímamæling á símtölum.
Cjaldmæling símtala. Hægt er aö hafa
veröskrá inni í minni símans og láta hann
síöan reikna út andvirði símtalsins.
Hægt aö láta símann slökkva sjálfvirkt á sér,
t.d. ef hann gleymist í gangi.
Getur gefið tónmerki með 1 mín. millibili á
meðan á samtali stendur.
Stillanlegt sjónhorn skjás þannig ab auöveldara
er aö sja á símtólið.
Tónval, sem er nauðsynlegt t.d. þegar hringt er í Símboba.
Stilling á sendiorku til ab spara endingu rafhlöðunnar.
Hægt er að tengja aukabjöllu eða flautu vib farsímann,
sem sfóan er hægt stjórna frá símtólinu.
6 hólfa skammtímaminni. Hægt er ab setja símanúmer
eba aðrar tölur í minni á meöan verið er ab tala í farsímann.
Endurval á sföasta númeri.
Langdrægni og öryggi Mitsubishi-farsímanna er þegar landsþekkt.
japönsk gæbi tryggja langa endingu.
EUROCARD
▼
Bjóöum hin
vinsælu
Munalán, sem er
greiösludreifing á
verðmætari
Greiöslukjör til allt aö 12 mán. MUNÁLÁN t7aZö30mán.