Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.1991, Page 14

14
LAUGARDAGUR 9. NÓVEMBER 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÚLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11.105 RVlK, SÍMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Ódýrari handboltalausn
Komið hafa í ljós hugmyndir um ódýrari leiðir til að
halda hér heimsmeistarakeppni í handbolta en áður
hafði verið ákveðið að fara. Þessar leiðir ber að skoða
í alvöru, því að leiðinlegt er fyrir ísland að geta ekki
staðið við samninga, sem á sínum tíma voru harðsóttir.
Þegar menn fóru að óttast, að framkvæmdir yrðu
dýrari en 500 milljónir og færu hugsanlega langleiðina
upp í milljarð, kom í ljós, að dæmið var byggt á sandi.
Ríkið hafði bara lofað sem svarar 350 milljónum á núver-
andi verðlagi og Kópavogur réð ekki við afganginn.
Nýir valdhafar í Kópavogi telja dæmið farið úr bönd-
um og hafa stuðning meirihluta bæjarbúa í skoðana-
könnun um máhð. Enda er auðvelt að sýna fram á, að
hagsmunum Kópavogs sé betur borgið með annars kon-
ar íþróttahöllum eða annars konar framkvæmdum.
Bæjarfélög á borð við Kópavog þurfa yfirleitt lítil eins
vallar hús með takmörkuðu áhorfendasvæði, fremur
en stór hús með mörgum völlum og umfangsmiklu
áhorfendasvæði. Þau þurfa hús, sem börn og unglingar
geta sótt um skamman veg, fremur en langan.
Af þessum ástæðum er hætt við, að um sjálfsblekk-
ingu sé að ræða, ef ráðamenn bæjarfélaga halda, að
heimsmeistarahöll nýtist í íjárfestingu að fullu sem
skóla- og íþróttahúsnæði. Alltaf verður einhver kostnað-
armunur, sem lendir á þeim, sem tekur að sér ábyrgð.
Athyglisvert er, að ráðamenn Hafnarfjarðar vilja
ekki taka að sér hlutverk Kópavogs, heldur vilja, að
frumkvæðið komi frá ríkinu og að Hafnarfjörður verði
meðreiðarsveinn. En ríkið hefur haldið fast við samn-
inginn, sem felur ekki sér ríkisfrumkvæði í máhnu.
Hugsanlegt er að fara megi aðra leið og hengja máhð
á sýningarskála, sem einkum væri ætlaður fyrir vöru-
sýningar. Slíkur skáh væri hagkvæmastur í Laugardal
í Reykjavík, þar sem slík aðstaða er fyrir í smærri stíl
og þaðan sem stutt er th hótela og veitingastaða.
Raunar þarf fyrr eða síðar að leggja út í kostnað við
að gera Reykjavík að öflugri sýninga- og ráðstefnuborg
en nú er. Hótel og veitingahús eru þar fjölmörg, fundar-
salir dálítið takmarkaðir og sýningaraðstaða lítil.
Ráðstefnu- og sýningagestir eru þeir ferðamenn, sem
skila þjóðarbúinu mestum tekjum. Til að verða gjald-
gengt á því sviði vantar ísland enn, helzt í Laugardal,
öfluga ráðstefnu- og sýningarmiðstöð, sem getur þjónað
mjög misstórum hópum og einkum þó stórum hópum.
Erlend reynsla er fyrir, að ekki þýðir að hafa slíka
miðstöð í hálfgerðum svefnbæjum á borð við Kópavog.
Hún þarf að vera þar sem eru barirnir og bölhn, hótelin
og veitingahúsin. En ráðamenn Reykjavíkur hafa ekki
enn sett shka miðstöð efst á óskalista sinn.
í varfærni sinni taka þeir tillit til, að núverandi að-
staða til ráðstefna og sýninga er fremur lítið notuð.
Þeir reikna með, að langan tíma taki fyrir borgina að
ná til baka kostnaði við enn meiri aðstöðu, enda mundi
hagurinn af henni dreifast til margra óskyldra aðila.
í erfiðri stöðu er freistandi að reyna að semja við
Flugleiðir um skammtímaleigu á væntanlegu flugskýli
á Keflavíkurvehi, innrétta það sætum og hreinlætisað-
stöðu, sem síðan má flytja annað og nýta. Enda hafa
Flugleiðir gagn af, að heimsmeistarakeppni verði hér.
Þetta er engin óskalausn. En skólahúsnæðislausn í
svefnbæ hefur reynzt veikburða að mati Kópavogs og
sýningarsalarlausn í höfuðborg virðist því miður ekki
enn hafa náð fylhngu tímans að mati Reykjavíkur.
Jónas Krisfjánsson
—------------------------------------
Demókratar finna
höggstað á Bush
Úrslit aukakosninga á þriðjudag
um öldungadeiidarsæti á Banda-
ríkjaþingi fyrir Pennsylvaníu, tólf
milljón manna iðnaðarfylki
skammt frá austurströndinni, hafa
farið eins og jarðskjálftakippur um
bandaríska stjómmálasviðið. Áður
lítt þekktur demókrati bar sigurorð
af fyrrum fylkisstjóra og nánum
samstarfsmanni George Bush for-
seta sem sagði af sér ráðherraemb-
ætti í stjórn hans til að halda öld-
ungadeiidarsætinu fyrir repúbhk-
ana.
Richard Thornburgh þótti eiga
sigur vísan þegar hann sagði af sér
ráðherraembætti ríkislögmanns og
formennsku í innanlandsmálaráði
forsetans til að bjóða sig fram til
Öldungadeildar. Hann hafði veriö
fylkisstjóri Pennsylvaníu í tvö
kjörtímabil og getið sér góöan
orðstír.
Viö fráfall Johns Heinz öldunga-
deildarmanns skipaði demókratinn
á fylkisstjórastóh í Pennsylvaníu
flokksbróður sinn, Harris Wofford,
til að taka sæti hans fram að auka-
kosningunum. Hann hefur lengst
gegnt skólastjórn við Bryn Mawr
College, virta menntastofnun, en
tók á yngri árum þátt í stofnun
Friðarliðsins (Peace Corps) sem
sendir unga Bandaríkjamenn sjálf-
boðahða út um heim að vinna í
þróunarlöndum og er sérfróður um
Mahatma Ghandi og baráttu án
valdbeitingar.
Wofford er orðinn hálfsjötugur
og hefur aldrei háð kosningabar-
áttu fyrr. Hann þótti því ekki sigur-
stranglegur enda sýndu skoðana-
kannanir fyrst í stað yfirburðafylgi
við Thornburgh, allt upp í 44
hundraðshluta umfram andstæð-
inginn. Úrslitin urðu hins vegar að
Wofford vann góðan sigur, hlaut
58% atkvæða.
Eftir á þykir sýnt að það sem reið
baggamuninn var að Wofford ein-
beitti málflutningi sínum gegn
stefnu, eða nánar tiltekið stefnu-
leysi, stjórnar Bush forseta í þeim
málum sem heitast brenna á
bandarískum almenningi og and-
stæðingnum Thomburgh sem full-
trúa þeirrar afstöðu. Hann sakaði
forsetann og stjórn hans um að láta
sér fátt finnast um hag og heill
bandarísks almennings. Nefndi
hann einkum til sannindamerkis
að Bush beitti neitunarvaldi til að
ónýta lagasetningu þingsins um
lengdan greiðslutíma atvinnuleys-
isbóta og andstöðu forsetans og
hans manna viö almennt heilbrigð-
istryggingakerfi.
Sigur Harris Wofford rekur enda-
hnútinn á sannanakeðju fyrir því
Erlend tídindi
Magnús Torfi Ólafsson
að almenningsáht í Bandaríkjun-
um hefur með skjótum hætti snúist
Bush forseta verulega í óhag. Skoð-
anakannanir í haust leiða í ljós að
70% aðspurðra telja að þjóðin sé á
rangri braut og 71% að landinu sé
stjórnað í þágu fárra sérhagsmuna-
aðila. Nær tveir þriðju svarenda
telja efnahagsástand „afar slæmt“
eða „frekar slæmt“. Þetta er hæstu
óánægjutölur sem sést hafa um
árabil.
Samtímis þessum vitnisburði um
hugarástand Bandaríkjamanna
kemur fram flóð af hagtölum sem
skýrir viðhorfið sem skoðanakann-
anirnar birta. Síðan snemma á átt-
unda áratugnum, þegar hagvaxtar-
aukning rénaði til muna, hafa
Bandaríkin verið á efnahagslegri
niðurleið. Kaupmáttur vikutekna
almennra starfsmanna í iðnaði var
fimmtungi lægri 1990 en 1972. Ráð-
stöfunartekjur almennra launþega
eru nú lægri en við valdatöku
Bush. Veðskuldagreiðslur meðal
millistéttaríjölskyldu eru komnar
upp í 41% af heildartekjum og hafa
tvöfaldast á þann mælikvarða á 16
árum.
Ráðgjafarfyrirtækiö ISI Group í
New York hefur reiknað út „sár-
indavísitölu" sem sýnir hvert hlut-
fall af tekjum fólks fer í skatta, líf-
eyristryggingagjald, vaxtagjöld og
lækniskostnað. Vísitalan sú hefur
hækkað jafnt og þétt frá 1960, þegar
hún var innan við 24%, í rúm 40%
sem stendur. Rúmur helmingur
hækkunar „sárindavísitölunnar"
átti sér stað á stjómarárum Reag-
ans og Bush.
En þeir hafa líka hagað stjóm
ríkisfjármála þannig að ekki er
auðvelt að finna úrræði tii að örva
hagvöxt og breyta samdráttar-
skeiði í hagvaxtartíma. Spákaup-
mennskan og sukkið á fjármagns-
markaðinum á stjórnarárum Reag-
ans lagði sparisjóðskerflð í rúst og
verður ríkissjóður þar að standa
straum af hundraða milljarða doll-
ara skuldbindingum. Bankar og
tryggingafyrirtæki standa höllum
fæti og halda að sér höndum í út-
lánum.
Gífurlegan fjárlagahalla verður
því að flármagna að verulegu leyti
með því að selja erlendum fjár-
magnseigendum, aðallega japönsk-
um, bandarísk ríkisskuldabréf. Það
gerir að verkum að vaxtalækkun
umfram viss mörk myndi lækka
gengi dollarans að því marki að
erlenda fjármagnið fengist ekki
lengur nema með afarkjörum á
langtímalánamarkaði. Fjárlaga-
hallinn á nýloknu fjárhagsári er
talinn 285 milljarðar dohara og
búist við að hann geti farið upp í
360 milljarða á því næsta, sem yrði
met.
í ríkisstjórn Bush og forustu
repúblikana á þingi ríkir klofning-
ur um hvað til bragðs skuh taka
til að örva hagvöxt og verður ekk-
ert aðhafst meðan sá ágreiningur
ríkir. Sumir vilja setja fram tillögur
um skattalækkanir, hvað sem öll-
um halla líður. Aðrir vara við slíku,
segja að meirihluti demókrata á
þingi myndi hrifsa skattbreytinga-
frumvarp og sníða það eftir sínu
höfði og kosningahagsmunum.
Úrslitin í Pennsynvaníu eru reið-
arslag fyrir Bush sem brást við með
því að aflýsa löngu ákveðnu ferða-
lagi í opinberar heimsóknir í Jap-
an, Suður-Kóreu, Singapore og
Ástralíu. Eitt af því sem forsetinn
hefur hlotið ámæli fyrir er að þeyt-
ast um heiminn sí og æ að sinna
alþjóðamálum en láta innanlands-
vandamálin sitja á hakanum.
Ekki mæltust þó þessi viðbrögð
vel fyrir hjá öllum flokksmönnum
forsetans. Washington Post hefur
eftir einum þingleiðtoganum: „Við
gefum af okkur þá mynd að við
flögrum um eins og hálshöggnir
kjúkhngar."
Demókratar hugsa sér aftur á
móti gott til glóðarinnar í forseta-
kosningunum 3. nóvember að ári.
Skoðanakannanir segja að 37%
kjósenda hafi þegar ásett sér að
kjósa hvern demókrata sem vera
skal frekar en George Bush. Sex
demókratar sækjast nú þegar eftir
útnefningu til forsetaframboðs en
enginn þeirra er þjóðþekktur. Nú
er þess beðið með eftirvæntingu
hvort Mario Cuomo, fylkisstjóri í
New York, gerir loks upp hug sinn
og stígur fram á völlinn.
Magnús T. Ólafsson
George Bush Bandarikjaforseti kemur til Rómar á fund æðstu manna NATO. Á móti honum tekur Virgilio
Rognoni, landvarnaráðherra ítaliu. Símamynd Reuter