Dagblaðið Vísir - DV - 07.11.1992, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 7. NÓVEMBER 1992.
Otgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Fávísleg styrjaldaraðild
Bandaríkjastjóm hefur ákveðið að svara tollmúra-
stefnu Evrópusamfélagsins með 100% refsitollum á
franskar lúxusvörur. A sama tíma eru íslenzk stjórn-
völd að stíga fyrsta skrefið í átt til viðskiptastríðs gagn-
vart Bandaríkjunum og öðrum ríkjum utan Evrópu.
í stjómkerfinu ér verið að vinna að nýjum reglum,
sem fela í sér flutning gjalda frá vörum Evrópusamfé-
lagsins yfir til vamings frá öðrum stöðum, svo sem
Bandaríkjunum og Japan. Þetta getur til dæmis komið
niður á japönskum og bandarískum bílum í innflutningi.
Með þessum hættulegu ráðagerðum íslenzkra stjóm-
valda er verið að taka upp þau vinnubrögð Evrópusam-
félagsins að leggja ekki minni áherzlu á að reisa toll-
múra út á við heldur en að lækka tolla inn á við. Þessi
vemdarstefna stríðir gegn hugmyndafræði fríverzlunar.
Ef íslenzk stjómvöld vilja halda óbreyttum tekjum,
er bezt að gera það með gjöldum, sem leggjast jafnt á
vöruna, hvort sem hún er framleidd hér heima og hvað-
an sem hún kemur úr heiminum, en vera ekki að hossa
Evrópusamfélaginu á kostnað annarra viðskiptavina.
Okkur hefur verið sagt, að þátttaka í Evrópska efna-
hagssvæðinu feh ekki í sér neina skylduaðild að toll-
múrastefnu Evrópusamfélagsins. Tilraunir í stjómkerf-
inu til að gera íslendinga að sjálfboðahðum í þágu þess-
arar stefnu stinga í stúf við slíkar fuhyrðingar.
Það er stjóm Bush Bandaríkjaforseta, sem ákvað að
leita heimildar til gagnaðgerða vegna þvergirðingshátt-
ar Evrópusamfélagsins. Flestir eru sammála um, að
stjóm Chntons Bandaríkjaforseta muni að minnsta kosti
ganga jafn langt í að halda úti viðskiptastríði.
Evrópusamfélagið á mesta sök á, hvemig komið er
fyrir tilraunum til að efla fríverzlun í heiminum. Það
semur reglugerðir, sem stríða gegn því, er ríki þess
hafa samþykkt í Alþjóðlega tollaklúbbnum GATT. Og
það hefur franskan landbúnað fyrir heilaga kú.
Forstjóri Evrópusamfélagsins er franskur miðstýr-
ingarsinni, Jacques Delors, sem ætlar sér stóra hluti í
franskri póhtík, þegar Evrópa hefur losað sig við hann.
Landbúnaðarforstjóri Evrópusamfélagsins hefur ekki
fengið að semja um frið vegna ofríkis Delors.
Afstaða Delors og Evrópusamfélagsins gegn tilraun-
um Alþjóðlega tohaklúbbsins til að efla fríverzlun 1
heiminum hefur sáð frækomum viðskiptastríðs, þar
sem ríki munu raða sér í fylkingar til að hefna sín hvert
á öðm. Afleiðingin verður ennþá meiri kreppa en nú er.
Bandarísk stjómvöld hafa nú ákveðið að láta ekki
bjóða sér meira af þvergirðingi Evrópusamfélagsins.
Líklegt er, að miðstýringarmenn þess muni reyna að fá
aðildarríkin til að svara með auknum verndartollum
af sinni hálfu. Þetta verður strax að viðskiptastríði.
íslenzk stjómvöld mega ekki glepjast th að reisa neina
þá tollmúra, sem stríðandi aðhar í útlöndum geti tahð
beint gegn sér. Hagsmunir íslendinga felast í sem víð-
tækastri fríverzlun í heiminum, en ekki í óvhjandi aðhd
að atkvæðaveiðum Delors á frönsku landsbyggðinni.
í tæka tíð verður að stöðva tilraunir í stjómkerfinu
th að færa tekjustofna í innflutningi frá afurðum Evr-
ópusamfélagsins th afurða Bandaríkjanna og Jaþans.
Tilraunimar stríða gegn hagsmunum íslendinga sem
þeirrar þjóðar heims, sem mest er háð fríverzlun.
Þátttaka okkar í viðskiptakerfum má undir engum
kringumstæðum leiða th þess, að við fómm að taka
óbeinan þátt í flokkadráttum, sem verða okkur dýrir.
Jónas Kristjánsson
Einn isminn
enn hverfur við
lítinn orðstír
Þar fór Reaganisminn. Veldi hans
stóð í tólf ár í Bandaríkjunum og
við getum verið viss um að hann
kemur aldrei aftur. Hnignunin
hófst þar sem stefna Ronalds Reag-
an og manna hans náði sér á strik,
í Kalifomíu. Þar voru fyrst settar
í allsherjaratkvæðagreiðslu ramm-
ar skorður við skattlagningu til al-
mannaþarfa. Um það leyti sem
prófkjörum var að ljúka í vor fyrir
forsetakosningamar var Kaliforn-
ía á barmi gjaldþrots. Pete Wilson,
fylkisstjóri úr flokki repúblíkana,
og fylkisþing undir stjóm demó-
krata tókust á um úrræði þangað
til allt stefndi í óefni.
Afleiðingin af þessu og síðan
sprengingunni í fátækrahverfum
Los Angeles var að framboð demó-
kratanna Bills Clintons og Als Gore
átti vísan sigur í Kalifomíu_ frá
upphafi. George Bush átti aldrei
neina möguleika í þessum kosning-
um í því fylki Bandaríkjanna sem
ræður fimmta hluta þess atkvæða-
magns sem þarf til forsetakjörs, 54
kjörmönnum. Fyrirrennari hans,
Reagan, reyndi ekki einu sinni að
veija málstað sinn og eftirmanns
síns í heimafylki sínu þegar dró að
kjördegi heldur þótti frekar gagn í
að hann kæmi fram á kosninga-
fundum í suðurríkjum austur-
strandarinnar, Karólínunum báð-
um.
í þessu blaöi og öðrum birtast af
og til pistlar frá fólki sem neitar
að viðurkenna sannleiksgildi þess
sem undirritaður eða leiðarahöf-
undar Morgunblaðsins hafa haft
að segja upp á síðkastið um stöðu
mála í Bandaríkjunum. Því verður
þessu rúmi variö í dag til aö birta
lesendum bandaríska úttekt á
stöðu mála. Þetta er álit Wiliiams
Pfaffs, dálkahöfundar á vegum Los
Angeles Times, rétt fyrir kjördag:
„Þýðingarmesta kosningamálið
er hvort stefnuleysi í efnahagsmál-
um og hrörnun að tiltölu í iðnaði
verða stöövuð og Bandaríkjunum
beint í nýja stefnu þar sem tillit til
félagslegs réttlætis fær í fyrsta
skipti í tólf ár að hafa marktæk
áhrif á stefnumótun.
Á stjórnarárum Reagans og Bush
hefur kenning um eintrjáningslega
markaöshagspeki og afnám reglu-
setningar elda fært hagkerfmu
þann aflvaka sem lofað var heldur
afiðnvæðingu og glæpsamlegt
gróðaball, til hags erlendum keppi-
nautum en óhags bandarískum
neytendum og vinnandi fólki.
Vinnulaun fóru lækkandi þar
sem sérhæfð störf hurfu en í stað-
inn komu láglaunuð þjónustustörf.
Lífeyristryggingar og heilsutrygg-
ingar töpuðust í fjölda „endur-
byggðra" fyrirtækja. Því fylgdi
fækkun staifa í heild og vöxtur
örbirgðar og heimilisleysis sem
ekki eiga sér líka síðan í kreppunni
miklu. Öllu þessu átti svo að fylgja
aukin skilvirkni. Staðreyndin er að
hagkerfi og iðnaður Bandaríkj-
anna hafa verið á undanhaldi fyrir
helstu iðnvæddum keppinautum
en enginn þeirra aðhyllist hug-
myndafræði fijálshyggju í þessari
mynd og allir veita þjóðum sínum
félagslega vemd á háu stigi og opin-
ber þægindi. Meðfram aðalgötum
Parísar raða sér ekki betlarar með
heimkynni í pappakössum og dyra-
skotum eins og víða um Bandarík-
in. Atvinnuleysingjar í Frakklandi
fá stuðning og endurþjálfun. Sjúkir
í Þýskalandi njóta allir trygginga,
svo og í Hollandi. Þessi lönd eru í
hópi þeirra sem jafnt og þétt ganga
á markaðshlutdeild bandarísks
iönaðar.
Kenningasmiðimir, sem færðu
okkur slíka og þvílíka stefnu, bera
það enn blákalt fram, í berhögg við
sönnunargögnin, að sérhver ríkis
afskipti af mörkuðum eða alvarleg
tilraun til að breyta tekjuskiptingu
eyðileggi samkeppnisaðstöðu þjóð-
ar. Þeir neita að viðurkenna að
Þýskaland, Japan og Frakkland,
ásamt öðrum löndum, sameina
meö góðum árangri afar sam-
keppnishæfa iðnaðarframmistöðu
og félagslegt réttlæti.
Auðvitað er ekki í tísku að tala
um félagslegt réttlæti. Þeir sem
hafa tekið markaðinn í guðatölu
neita aö viðurkenna að með þjóð
verður að ríkja félagslegur sáttmáli
Erlendtíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
þar sem þeir sem sljóma fyrirtækj-
um og þeir sem vinna verkin viður-
kenna sameiginlega hagsmuni og
gagnkvæmar skuldbindingar."
Þetta skal látið nægja frá William
Pfaff. Hann telst til fijálslyndari
dálkahöfunda í bandarískum
blaðaheimi. Úr hópi hinna íhalds-
samari má taka A.M. Rosenthal,
fyirum einn af ritstjórum New
York Times og nú dálkahöfund við
sama blað. Hann tók í hnakka-
drambið á frambjóðendum rétt fyr-
ir kosningar og bar þeim á brýn
að leiöa hjá sér skæðustu þjóðfé-
lagsmeinin. Rosenthal segir meðal
annars:
„Fíkniefni, glæpir, lamað dóms-
kerfi; jú, frambjóðendur senda frá
sér einhver stefnuplögg. Þau vekja
litla athygli af því þau bera ekki
með sér skelfinguna.
Hefur nokkuð frá frambjóðend-
unum sýnt að þeir skilji hvað
„borgarmálefni" þýða núorðið?
Hvernig það er að búa í hverfi sem
fikniefnabófaflokkar ráða og vita
að þeir geta drepið að geðþótta eða
af handahófi? Eða þar sem foreldr-
ar taka börn sín úr skólunum til
að reyna að koma í veg fyrir að þau
séu skotin niður á götunni?
Og hver frambjóðenda eða hvaða
stefnuplagg fjallar um karla og
konur, biluð á geði, sem búa, ráfa
og gera öll sín stykki á götum úti.
Frambjóðendurnir útskýra að
með því að efla hagkerfið í heild
eigum við auðveldara með að afla
íjár til að fást við fíkniefni, glæpi,
ofbeldi, jafnvel að hjálpa nokkrum
Bosníumönnum og Sómölum.
Gott og vel. En frambjóðendur
ættu að útskýra annað atriði.
Hvernig fara önnur lýðræðisríki
að því að hafa götumar hreinni,
meira öryggi í borgahverfum og
bönkum, minna um fíkniefni, eng-
ar byssur, betri sjúkratryggingar,
færri niðumídda leigukassa og nið-
urbrotið fólk, án þess að bíða eftir
að allt mikla, heildar, ofurstóra,
altæka efnahagsviðfangsefnið sé
komið á koppinn, með einhverri
ótiltekinni afbragðsstefnumótun?"
Reaganisminn reyndist ekki úr-
ræði við vandamálum, hann magn-
aði þau verstu sem fyrir vom og
skapaði ný. Því fór svo að forset-
inn, sem hélt uppi merki hans í
lokin, mátti sætta sig viö rétt rú-
man þriðjung atkvæða.
Magnús T. Ólafsson.