Dagblaðið Vísir - DV - 21.12.1992, Síða 22

22
MÁNUDAGUR 21. DESEMBER 1992.
JOLASVEINAR
ÁJÓLABÖLL
SÍMI 621643
JÓLATILBOÐ
Á HVERJUM DEGI TIL JÓLA
BJÓÐUM VIÐ EINA GERÐ AF
DÖMU- OG HERRASKÓM Á
kostnaöarverbi
GLEÐILEG JÓL
SKÓBÚÐIN
LAUGAVEGI97 K^'*knrinn k
SÍMI624030 LIKormn -
GLÆSIBÆ • SIMI 812966
■ ■IHíihiihmhiM
E 24TC kr. 2600.-
Q
PC400ER
kr. 5450.-
400 w
aftur/áfram
stiglaus rofi
10 mm patróna
JUÐARI
PV240 kr. 3750.
130wmeð tengimöguleika
fyrirryksugu
Reykjavík og nðgrennl
Ásborg - Kópavogi • BB, Byggingavörur - Suðurlandsbraut 4
Brynja - Laugarvegi 29 • Byggingamarkaðurinn - Mýrargötu 2
Byggingavörur-Ármúla 18 • Dröfn Hafnarfirði
Ellingsen - Grandagarði 2 • G. J. Fossberg - Skúlagötu 63
Gos - Nethyl 3 • Húsasmiðjan - Skútuvogi 16
Húsasmiðjan - Halnarfirði • Húsið - Skeifunni 4
(sleifur Jónsson - Bolholti 4 • Vald. Poulsen - Suðurlandsbraut 10
Verslunin Krían - Kópavogi
Vesturland
Byggingahúsið - Akranesi • Verlsunin Vík - Úlafsvík
Axel Sveinbjörnsson - Akranesi • Verslunin Hamrar - Grundarfirði
Vestfirðir
Jón Fr. Einarsson - Bolungarvík • Pensillinn - ísafirði
Kaupfélag Steingrímsfjarðar - Hólmavík • Byggir - Patreksfirði
Norðurland
Kaupfélag V-Húnvetninga - Hvammstanga • Hegri - Sauðárkróki
Verslunarfélag Raufarhafnar • Verslunin Torgið - Siglufirði
Kaupfélag Þingeyinga - Smiðjan - Húsavfk
Kaupfélag Eyfirðinga Lónsbakka - Akureyri • Valberg - Úlafslirði
Austurland
Kaupfélag Fáskrúðsfjarðar
T. F. Búðin - Egilsstöðum
Verslun Elíasar Guðnasonar - Eskifirði
Fram Kaupfélag - Neskaupstað
K.A.S.K. Höfn
Suðurland
Byggingavöruverslun Hveragerðis
Brimnes - Veslmannaeyjum
Kaupfélag Rangæinga - Hvolsvelli
Kaupfélag Árnesinga - Selfossi
S.G. Búðin - Selfossi
Stoð - Þorlákshöfn
Þrýhyrningur - Hellu
Suðurnes
Bláfell - Grindavík
Málmey - Grindavík
Stapalell - Keflavfk
Menning
Myndir úr Irfi
nóbelsskáldsins
Samin hafa verið síðustu áratugina margvísleg rit
um Halldór Laxness þar sem verk hans og lífshlaup
hefur verið krufið frá óhkum sjónarhomum. Þá hefur
ævi hans og skoðunum verið gerð ítarleg skil í mörgum
sjónvarps- og útvarpsþáttum hin síðari ár. Samt er þaö
fyrst núna, er skáldið stendur á níræðu, sem gefin er
út sérstök bók þar sem fyrst og fremst er byggt á ljós-
myndum úr lífi hans.
Engan þarf að undra að íslendingar sýni nóbels-
skáldinu mikinn áhuga. Hann samdi ekki aðeins skáld-
verk sem enn gnæfa upp úr öliu því sem íslendingar
hafa ritað á öldinni, heldur skapaði hann um leið per-
sónur sem lifa sjálfstæðu lífi í þjóðarsálinni. Salka
Valka, Bjartur í Sumarhúsum, Olafur Kárason og
Snæfríður íslandssól eru sterklega mótuð í vitund
þjóðarinnar ekki síður en Gunnar á Hlíðarenda, Hali-
gerður, Skarphéðinn og Njáll.
í þessari hók er hins vegar skáldið sjálft, nánustu
ættingjar, vinir og samferðamenn til umfjöÚunar.
Myndin í fyrirrúmi
Og myndin er hér í fyrirrúmi.
Höfundamir, Ólafur Ragnarsson og Valgerður Bene-
diktsdóttir, hafa náð að safna ljósmyndum frá öllum
Bókmenntir
Elías Snæland Jónsson
æviskeiðum Halldórs enda ber myndaskráin með sér
að víða hefur verið leitað fanga. Hér eru margar for-
vitnilegar myndir af skáldinu, einu eða með félögum,
vinum og vandamönnum, teknar í mörgum löndum
og við hin óhkustu tækifæri. Einnig myndir úr verkum
hans, handritum, bréfum og dagbókum.
Bókin, sem er 223 blaðsíður í stóru broti, hefst við
fæðingu Hahdórs árið 1902 og endar í stofunni heima
Halldór Laxness á 75 ára afmæli sínu.
níutíu árum síðar. Henni er skipt í sex meginkafla og
er rétt hálfnuð þegar nóbelsverðlaunin eru í höfn.
Myndunum fylgja stuttur, aðgengilegur texti þar sem
oft er vitnað beint í rit Hahdórs þar sem hann hefur
rifjað upp atburði í lífi sínu, en einnig í bréf hans og
skrif annarra um skáldið. Við upphaf hvers kafla er
lesandinn leiddur með almennum upplýsingum og
táknrænum myndum inn í íslenskan veruleika þess
tíma sem við á hverju sinni. í bók af þessu tagi er að
sjálfsögðu ekki kafað í einstaka þætti skáldferilsins
heldur stiklað á því helsta sem ljósmyndimar gefa th-
efni th.
Bókin er hönnuð af smekkvísi og næmu auga fyrir
möguleikum myndarinar og ahur frágangur er til
sóma. Þetta er því virkilega faheg og vönduð mynd-
saga manns sem tókst það ætlunarverk sitt „að sigra
svo eftirminnhega að ég eigi ahskostar við heiminn,"
eins og hann orðar það í bréfi sem hér er vitnað th.
Lífsmyndir skálds.
Höfundar: Olafur Ragnarsson og Valgerður Benedlktsdóttir.
Vaka-Helgafell, 1992.
Þegar Biblían
varð almenningseign
Hið íslenska Bibhufélag er elsta starfandi félagið hér
á landi. Það var stofnað á prestastefnu 10. júh 1815.
Aðalhvatamaðurinn að stofnun þess var Skotinn
Ebenezer Henderson, sem kom færandi hendi th ís-
lands árið 1814, dreifði rúmum 4000 eintökum af Bibl-
íunni og um 6600 eintökum af Nýja testamentinu. En
fram að þeim tíma var mikih skortur á Bibhum hér á
landi. Kunnastur er Henderson þó fyrir Ferðabók þá
sem hann skrifaði um íslandsdvöl sína, en hún kom út
í íslenskri þýðingu árið 1957 og er ómetanleg heimhd
um íslenskt þjóðlíf í upphafi 19. aldar. Er því óhætt
að segja að Henderson hafi unnið fyrir því að lífssaga
hans sé skráð á íslensku.
Höfundur þess rits, sem hér er th umsagnar, séra
Felix Ólafsson, prestur í Kaupmannahöfn, hefur áður
skrifað hcentíatsritgerð á dönsku um Ebenezer Hend-
erson. Hér er þó ekki um að ræða þýðingu á dönsku
bókinni þó óhjákvæmhega sé þeim margt sameigin-
legt. En þessi bók er samin fyrir íslenska lesendur og
athyglinni því fyrst og fremst beint að störfum Hender-
sons hér á landi eða fyrir málstað íslendinga.
Henderson dvaldist á íslandi í 13 mánuði, hafði vetur-
Bókmenntir
Gunnlaugur A. Jónsson
setu í Reykjavík, en var á sífehdum ferðalögum um
landið í fjóra og hálfan mánuð. Sjötíu ár voru þá hðin
síðan Lúðvík Harboe hafði farið um landiö, og á þeim
tíma hafði íslenska prestastéttin enga erlenda heim-
sókn fengið. Þýðing Hendersons fýiir íslenska kristni
fólst vitaskuld í því að nú varð Biblían almenningseign
í ríkari mæh en nokkru sinni áður. En sú Biblía, sem
Henderson hafði í farteskinu, varð þegar frá leið þekkt-
ust fyrir meinlega prentvihu. Ahs staðar þar sem
standa átti „Harmagrátur Jeremía" stóð „Harmagrút-
ur Jeremía“. Hefur Bibha Hendersons löngum síðan
verið köhuð Grútarbibha. Ekki fjallar Felix Ólafsson
um það að öðru leyti en því að vitnað er í orð sr. Áma
Helgasonar þar sem hann segir: „Hann skenkti mér
algyllta Bibhu, hvar sem í stendur þessi meinlega
viha: harmagrútur fyrir harmagrátur." En Bibha
Hendersons var frábrugðin eldri íslenskum Biblíum á
annan og þýðingarmeiri hátt. í hana vantaði nefnhega
hin svoköhuöu apókrýfu rit Gamla testamentisins, og
Séra Felix Ólafsson, höfundur bókarinnar um
Ebenezer Henderson.
þar var ekki um að kenna neinum mistökum heldur
ákveðinni stefnu Breska og erlenda Bibhufélagsins að
hafa ekki hin apókrýfu rit í þeim Biblíum sem félagið
kostaði eða styrkti útgáfu á. Og þannig hefur það ver-
ið síðan að apókrýfu bækumar hafa ekki verið í þeim
Bibhum hér á landi sem Hið breska og erlenda bibúufé-
lag hefur kostað. En ætlunin er að þær verði í næstu
útgáfu Bibhunnar sem nú er unnið að í thefni af þús-
und ára afmæh kristnitökunnar árið 2000.
Henderson var ahs staðar tekið fagnandi hér á landi,
og hann lýsir því víða hver áhrif hafði á fólk að kom-
ast yfir Bibhuna, meðal annars þannig: „Tár mnnu
af hvörmum þeirra, á meðan á lestrinum (úr Bibl-
íunni) stóð, og vom ahir sýnhega snortnir. Ég get
ekki lýst þeim fognuði sem gagntók mig á þeirri
stundu. Ég gleymdi öhu erfiði ferðarinnar."
Eins og óhjákvæmhegt hlýtur að teljast þá er rit
þetta á köflum útdráttur úr Ferðabók Hendersons, en
það er vandaður útdráttur, og við hann er verulega
aukið úr öðrum heimhdum. Það er mikih fengur í
þessu riti fyrir aha áhugamenn um íslenska kirkju-
sögu. Umbrot bókarinnar og útht er sérlega smekklegt
og greinhegt að mikh vinna hefur verið lögð í að hafa
upp á sem flestum myndum. Nafnaskrá hefði aukið
enn á notagildi þessa vandaða rits.
Fellx Ólafsson
Ebenezer Henderson og Hið íslenska Biblíufélag.
Útg. Hið íslenska Bibliufélag.
Rvk. 1992 (222 bls.)