Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.1994, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 14. MAÍ1994
Erlendbóksjá
Metsölukiljur
Bretland
Skáldsögur:
1. Jilly Cooper:
The Man Who Made Hus-
bands Jealous.
2. Thomas Keneally;
Schindler's Líst.
3. Jeffrey Archer:
Honour among Thieves.
4. Vikram Seth:
A Suitable Boy.
5. James Clavell:
Gal-Jin.
6. P.D. James:
The Children of Men.
7. Jackie Collins:
American Star.
8. Catherine Cookson:
The Year of the Virgins.
9. Terry Pratchett:
Johnny and the Dead.
10. Anthony Burgess:
A Dead Man in Deptford.
Rit almenns eðlis:
1. J. McCarthy & J. Morrell:
Some Other Rainbow.
2. Jung Chang:
Wíld Swans.
3. Alan Clark:
Diaries.
4. Gordon West:
Jogging round Majorca.
5. Brian Keenan:
An Evil Cradllng.
6. William Dalrymple:
City of Djinns.
7. Blake Morrison:
And When Díd You Last See
Your Father?
8. Stephen Fry:
Paperweight.
9. James Gleick;
Genius.
10. Stephen Jay Gould:
Eíght Uttle Piggies.
(Byggt á The Sunday Times)
Danmörk
Skáldsögur:
1. Peter Hoeg:
Freken Smilias
fornemmelse for sne.
2. Michael Críchton:
Kuglen.
3. Bjarne Reuter:
En rem af huden.
4. Christopher Davis:
Philadelphia.
5. Amy Tan:
Kokkengudens hustru.
6. Kazuo Ishiguro;
Resten af dagen.
7. Amy Tan:
Klub Held og Glaade.
(Byggt é Politiken Sondag)
„Ný" saga
eftir Camus
Franska nóbelsskáldið Albert Ca-
mus fórst í bílslysi árið 1960. Meðal
þess sem lögreglan fann í flaki bílsins
var dagbók hans og uppkast að sjálfs-
ævisögulegri skáldsögu sem fjallaði
um æskuár skáldsins.
Handritið var auðsýnilega fyrsta
uppkast. Mikið var um útstrikuö orð,
eyður og stafavillur. Ekkja skáldsins
taldi líklegt að birting þessarar ófull-
gerðu skáldsögu myndi skaöa álit
Camus sem höfundar og neitaði því
að leyfa útgáfu þess.
í síðasta mánuði, 34 árum eftir hið
sviplega fráfall Camus, er skáldsag-
an loksins komin út í Frakklandi.
Og viðbrögðin voru allt önnur en
ekkjan hafði óttast. Le Premier
Homme, en svo heitir sagan, varð
snarlega metsölubók. Fyrstu tvær
vikurnar seldist allt upplagið, 125
þúsund eintök. Ný prentun er á leið-
inni.
Sagan er stutt, aðeins 144 blaðsíð-
ur. Og hún er birt með öllum þeim
villum og eyðum sem voru í upphaf-
lega handritinu. Þar er barnæsku
Camus í fátækt í Alsír lýst á áhrifa-
mikinn hátt, að sögn franskra gagn-
rýnenda.
Unga fólkið
dýrkar Camus
„Þaö er eins konar Camus-dýrkun
í Frakklandi núna,“ segir menning-
arritstjóri dagblaðsins Libération,
Antoine de Gaudemar, í viðtali við
Financial Times. „Hann hefur alltaf
verið vinsæll meðal ungra lesenda.
Umsjón:
leiðtoga fransks menningarlífs eftir-
stríðsáranna, Jean-Paul Sartre og
Simone de Beauvoir. Ástæðan var
fyrst og fremst pólitísk; hann var
ekki reiðubúinn að fylgja í blindni
pólitískri forskrift þeirra í afstöðu til
alþjóðamála.
Hefurfengið
Albert Camus; ófullgert handrit hans
að sjálfsævisögulegri skáldsögu er
orðin metsölubók í Frakklandi 34
árum eftir að hann fórst i bílslysi.
Elías Snæland Jónsson
En nú nýverið hafa gagnrýnendur
endurmetið verk hans. Vinsældir Le
Premier Homme eru ótrúlegar. Við
höfum eiginlega aldrei séð annað
eins.“
En álit Camus var allt annað meðal
gagnrýnenda og almennings í Frakk-
landi þegar hann lést. Sem kunnugt
er hlaut Camus í upphafi mikið lof,
ekki síst meðal menntamanna, fyrir
fyrstu skáldsögu sína, L’Estranger,
sem kom út árið 1942. En hann lenti
smám saman í andstöðu við ókrýnda
uppreisn æru
Þetta hafði áhrif á stöðu hans sem
rithöfundar meðal franskra mennta-
manna. Blaðamaður við Le Monde,
Florence Noiville, segir að þegar
Camus lést hafi mátt ætla „að hann
væri búinn að vera“. Verk hans hafi
verið lítils metin af gagnrýnendum
og afstaða hans til Alsírstyrjaldar-
innar hafi kallað yfir hann óvinsæld-
ir almennings.
En nú er önnur tíð. Sartre og de
Beauvoir eru komin í ónáð meðal
franskra menntamanna en Camus
hlýtur uppreisn æru. Antoine de
Gaudemar telur að þar sé samhengi
á milli.
Þar að auki höíði stíll Camus og
svartsýnin í verkum hans til lesenda
samtímans. „Þetta er stíll sem erfitt
er að finna annars staðar vegna þess
að svo margir skáldsagnahöfundar
eru ennþá fastir í móti nouveau
roman,“ segir hann.
Mikill áhugi virðist vera meðal út-
gefenda í öðrum löndum á þessari
ófullgerðu skáldsögu Camus. Að
sögn Financial Times liggja þegar
fyrir tilboð um útgáfu verksins á
sextán tungumálum.
Metsölukiljur
Bandaríkin
Skáldsögur:
1. Mury Higgins Clark:
ITI Be Seeiftg You.
2. John Grísham:
The Client.
3. Sue Grafton:
,,J" Is for Judgement.
4. Belva Plain:
Whispers.
5. Thomas Keneally:
Schindler's List.
6. Sandra Brown:
Where there's Smoke.
7. Amanda Qulck:
Deception.
8. Nora Roberts:
Private Scandals.
9. Larry McMurtry:
Streets of Laredo.
10. Susan Isaacs:
After Alt These Years.
11. Patricia D. Cornwell:
Cruel & Unusual.
12. W.R. Thompson:
Debtor's Planet.
13. William Diehl
Primal Fear.
14. Isabel Allende;
The House of the Spirits.
15. John Jakes:
Homeland.
Rit almenns eðlis:
1. Thomas Moore:
Care of the Sout.
2. M. Scott Peck:
The Road Less Travelled.
3. Joan W. Anderson:
Where Angels Walk.
4. Maya Angelou:
I Knowwhythe Caged Bird
Sings.
5. Cornel West:
Race Matters.
6. Ðeborah Laake:
Secret Ceremonies.
7. Robert D. Kaplan:
Balkan Ghosts.
8. Peter Mayte:
A Year in Prövence.
9. Gail Slieehy:
The Silent Passage.
10. Aphrodite Jones:
Cruel Sacrifice.
11. Deborah Tannen:
You Just Don't Understand.
12. Benjamin Hoff:
The Tao of Pooh.
13. Berníe S. Siegel:
Love, Medicine, and
Miracles.
14. Gerry Conton:
In the Name of the Father.
15. Rush Limbaugh:
The Way Things Ought
to Be.
(Byggt á New York Times Book Revíew)
Vísindi
Umhverfisvæn orka
úr trjám og gróðri
Sá dagur kann að koma að tré verði sérstaklega ræktuð fyrir raforkufram-
leiðslu.
gleraugunum
Bandaríski vorkfræðingurínn
Peter Purdy er búinn aö smiða
gleraugu með innbyggöum sjón-
varpsskjá, strandljónum til mik-
illar ánægju því þau geta nú sam-
tímls sólað sig og horft á uppá-
haldsþættina sína í sjónvarpinu.
Sjónvarpsslýjárinn er bara öðr-
um megin. Það þykir kostur þar
sem gleraugnaberinn getur þá
bæði horft á sjónvarpið og fylgst
með því sem er að gerast í kríng-
um hann.
Gleraugu þessi hafa verið á
markaði í : Bandaríkjunum. í
nokkra mánuði en þau éru enn
svo dýr aö eftirspurn er mjög tak-
mörkuð.
Geimvísindastofhun Banda-
ríkjanna, NASA, hefur Iátið gera
sérstakan lendíngarhermi sem
geimfarar um borö í geimfeijum
stoinunarinnar geta æft lending-
. . ■ Geimfaramir fá nákvæmlega
sömu upplýsingar í herminum og
þeir fá við raunverulega lend-
ingu. Þá er hemirinn tengdur við
stýripinna geimferjunnar þannig
að æfingin verður enn raunveru-
legri fyrir bragðið.
Umsjón
Guðlaugur Bergmundsson
Breskur sérfræðingur í orkumál-
um, Walt Patterson, segir að hægt sé
að nýta tré og annan lífmassa til að
framleiða rafmagn á hreinan og
umhverfisvænan hátt við brennslu.
Það leiði þó ekki til aukinna gróður-
húsaáhrifa þar sem tré drekki í sig
jafnmikið magn koldíoxíðs og þau
gefi frá sér.
„Ef lífmassaorka stendur undir
þeim fyrirheitum sem hún gefur
gætu afleiðingamar oröið gífurlega
miklar fyrir orkumálin, landbúnað,
umhverfismál, landnotkun og
byggðaþróun," segir Patterson í
skýrslunni Orka úr plöntum sem
breska Konunglega alþjóðamála-
stofnunin hefur gefið út. Patterson,
sem starfar við stofnunina, bendir á
að tré séu endumýjanleg orkulind
sem kolin séu ekki.
Hann segir aö notkun trjáa til orku-
framleiðslu búi yfir augljósum kost-
um fyrir landbúnaðinn þar sem
bændur geti með því aflað sér auka-
tekna með trjárækt. Þá geti orku-
framleiðsla af þessu tagi létt á ríkis-
styrkjum til landbúnaðar þegar og
ef hún verður samkeppnisfær við
aðra orkuframleiðslu.
„Lífmassaorka gæti orðiö miklu
mikilvægari í nokkrum þróunarríkj-
um. Notkun innlendrar lífmassa-
orku gæti dregiö úr orkuinnflutn-
ingi, létt á erlendri skuldabyröi land-
anna og á sama tíma mætt sívaxandi
orkueftirspurn," segir í skýrslunni.
Patterson, sem er kjameðlisfræð-
ingur að mennt, hefur gagnrýnt
kjarnorkuver en hann hefur líka
lengi verið mikill efasemdarmaður
þegar óhefðbundnir orkugjafar eru
annars vegar. Lífmassaorkan er hins
vegar á góðri leið með að fá hann til
að skipta um skoðun.
„Raforkuiðnaðurinn er mjög
íhaldssamur. En lífmassaorkan er
ekki nærri eins mikið menningarfrá-
vik og vindorkan," segir hann og
bendir á að tæknin sem notuð sé í
lífmassa- og kolaorkuverum sé mjög
áþekk.
Patterson segir að þróunin í líf-
massatækninni sé ör. Líklegt er tahð
að orkuverin verði lítil, framleiði allt
frá tæpu megavatti til um 150 mega-
vatta. Það er í takt við þá tilhneig-
ingu innan orkuiðnaðarins að reisa
smærri orkuver.
Rannsóknir á lífmassaorku fara
fram í Bandaríkjunum, Evrópusam-
bandinu, á Norðurlöndunum og í
Brasilíu. Reiknað er með að fyrsta
verið þessarar gerðar veröi tekið í
notkun í Svíþjóð í sumar.
Olía fram-
leidd með
örverum
Vísindamenn við háskólann í
Osaka í Japan hafa uppgötvað
örveru sem framleiðir olíu og er
þaö fyrsta lífveran sem vitað er
tmi að sé gædd þeim hæfileika.
í hverju grammi af öi'verum
eru aðeins tíu milligrömm af oliu
og því er harla ólíklegt að farið
vorði aö nýta þær til olíuvinnslu
í bráð. Vísindamonnirnir eru
hins vegar að reyna aö fóndra við
aríhera örverunnæ- til að fá hana
til að framleiða meiri oliu. Þá
útiloka þeir heldur ekki að fleiri
olíulramleiðandi lífverur kunni
að finnast.
Plönturót
gegn
ofdrykkju
Vísindamenn hafa loksins við-
urkennt þúsund ara gamalt ráð
gegn óhófiegri drykkj u. Um erað
ræöa rótina af kudzu-vínplönt-
unni og er talið að hún geti. verið
jafnvel enn áhrifameiri en efnið
antabus sem nú er notað.
: Kínverjar hafa notað rót þossa
frá því um árið 200 fyrir okkar
tímatal og notkun hennar hefur
ekki neinar aukaverkamr í för
með sér.
Til þessa hefur rótin aðeins ver-
ið prófuð á hömstrum en vísinda-
menn eru ekki í nokkrum vafa
um að tilraunir á mönnum muni
gefa góða raun.
Þegar hömstrum var gefin rótin
sýndu þeir mikla óbeit á áfengi.