Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.1994, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 14. MAÍ 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF, ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð I lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Er líf milli kannana?
Stjómmálamenn fara eftir skoöanakönnunum, þótt
þeir lasti þær stundum. Þeir skipta jafnvel um borgar-
stjóraefni í miöri á, ef skoðanakannanir eru ekki nógu
hagstæöar. Með sama áframhaldi hætta stjórnmálamenn
aö stjóma og gerast sporgöngumenn skoöanakannana.
Erlendis hefur mátt sjá, að áhrif skoðanakannana á
framgöngu stjómmálamanna hafa hægt og sígandi verið
að aukast í nokkra áratugi. Þetta ósjálfstæði stjómmála-
manna er orðið svo ráðandi, að sumir valdamenn gera
nánast ekkert án þess að spyrja skoðanakannanir fyrst.
Þetta gengur út í þær öfgar, að langtímasjónarmið
víkja fyrir skammtímasjónarmiðum. Stjómmálamenn
fara að hugsa í stuttum tímaeiningum milh skoðana-
kannana í stað þess að hugsa í heilum kjörtímabilum;
eða það, sem bezt er, í heilum stjómmálaferli sínum.
Flestir stjómmálamenn hafa meiri áhyggjur af næstu
skoðanakönnun en stöðu sinni í veraldarsögunni eða
landssögunni. Þetta veldur því, að þeir haga sér að vem-
legu leyti eins og tízkufyrirbæri. Þeir endast illa og fá
léleg eftirmæh, þegar þeir hafa lokið ferh sínum.
Þetta er ekíd skoðanakönnunum að kenna, heldur
stjómmálamönnunum sjálfum. Þeir gætu haft meira hóf
í dýrkun sinni á skoðanakönnunum. Og skoðanakannan-
ir hafa líka mjög jákvæð áhrif. Þær koma til dæmis í veg
fyrir, að kosningastjórar mati fólk á ýktum fylgistölum.
Skoðanakannanir valda því, að við getum tiltölulega
nákvæmlega fylgst með gengi flokka og manna í kosn-
ingabaráttu og þurfum ekki að sæta bulh úr kosninga-
stjórum. Þær em viðbót við fyrri upplýsingar og sem
shkar auka þær við þekkingu fólks og heiha þjóða.
DV hefur í vetur lagt sérstaka áherzlu á birtingu niður-
staðna skoðanakannana um fylgi framboðshstanna í
Reykjavík. Þessar kannanir hafa orðið tíðari með vorinu
og verður sú næsta birt á mánudaginn. Spennandi verð-
ur að sjá, hvort hún sýnir marktæka breytingu.
Hingað th hafa kannanimar ekki sýnt miklar sveiflur
og raunar eindregna yfirburði R-hstans. Þær sýna hka,
að persónur borgarstjóraefnanna skipta meira máh en
nokkm sinni fyrr. Þær selja báðar svo vel, að segja má,
að kosningabaráttan snúist bara um tvær persónur.
Könnun DV hefur sýnt, að kjósendur hafa htla sem
enga skoðun á öðrum frambjóðendum hstanna og í sum-
um tilfehum er hún fremur neikvæð en jákvæð. Borgar-
stjóraefnin fá hins vegar mjög jákvæða útkomu, Ingi-
björg Sólrún 42% gegn 3% og Ámi 26% gegn 7%.
Hingað til hafa kannanimar sýnt, að óvenjulega stór
hluti kjósenda haföi þegar gert upp hug sinn, áður en
kom að kosningabaráttu. Aðeins 20% þeirra höföu ekki
afstöðu eða vildu ekki tjá sig. Yfirleitt hefur þetta hlut-
fah verið um og yfir 40% í upphafi kosningabaráttu.
Þegar kosningabaráttan var hafín, hækkaði hlutfah
óákveðinna og þeirra, sem ekki vildu tjá sig, úr 20% í
25%. Það bendir til, að kosningabarátta geti lítillega hrært
upp í sumu fólki. En það sannar ekki, að kosningar vinn-
ist á að kasta tugmihjónum króna í þær í örvæntingu.
Þessar staðreyndir einkenna kosningabaráttuna. R-
hstinn reynir að halda sjó og forðast mistök. D-hstinn
leitar nýrra hhða, sem geti framkahað slík mistök. Báðir
fiska hstamir sem óðast í þeim fimmtungi kjósenda, sem
ekki hafði gert upp hug sinn í síðustu skoðanakönnun.
Hitt er svo önnur saga og gleðileg, að hvemig sem
úrsht verða, fá Reykvíkingar borgarstjóra, sem verður
mun betri en hefðbundnir stj ómmálaforingj ar landsins.
Jónas Kristjánsson
Forustukreppa í
stóru flokkun-
um í Bretlandi
Bresk stjómmál hafa lent í mesta
uppnámi í manna minnum. For-
ustukreppa ríkir í báðum stóm
flokkunum, Ihaldsflokki og Verka-
mannaflokki.
íhaldsmenn biðu aíhroð í borgar-
og héraðsstjómarkosningunum
fyrir rúmri viku. Hljóti þeir svip-
aða útreið í kosningum til Evrópu-
þingsins 9. júni, eins og aflar líkur
benda til, verður John Major for-
sætisráðherra vart sætt á foringja-
stóli íhaldsflokksins fram yfir
flokksþing í haust.
Á uppstigningardagsmorgun
varð svo John Smith, foringi
Verkamannaflokksins, bráðkvadd-
ur af hjartaáfalli. Þar með er horf-
inn stjómmálamaðurinn sem talið
var víst að ætti fyrir að liggja að
mynda stjóm 1 Bretlandi eftir
næstu þingkosningar.
Um langt skeið hefur Verka-
mannaflokkurinn haft ekki minna
en 15 hundraðshluta fylgis fram
yfir íhaldsflokkinn í skoðanakönn-
unum. Kemur það heim við niður-
stöðuna úr héraðsstjómarkosning-
unum, þar sem Verkamannaflokk-
urinn fékk 41 %, Frjálslyndir demó-
kratar komu næstir með 28% og
íhaldsflokkurinn rak lestina með
einungis 27%.
Ekki em full tvö ár síðan John
Smith tók við forustu fyrir Verka-
mannaflokknum. Á þeim tíma
hafði honum tekist að lægja þrálát-
ar innanflokkserjur, jafnframt því
sem hann knúði fram á síðasta
flokksþingi breytingu á atkvæða-
vægi sem hnekkti óvinsæUi drottn-
unaraðstöðu forastumanna stóra
verkalýðsfélaganna við ákvarð-
anatöku 1 flokknum.
Lát Smiths myndar mikið tóma-
rúm í flokki hans. Hann einn í
núverandi forastusveit flokksins
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Óiafsson
hafði verulega ráðherrareynslu úr
síðustu stjómum sem Verka-
mannaflokkurinn myndaði. Engan
óraði fyrir öðra en að hans myndi
njóta lengi við og því er engu sjálf-
sögðu, nýju foringjaefni tfl að
dreifa.
Smith hafði á skömmum tíma
tekist að lægja deilur í Verka-
mannaflokknmn, en þær magnast
í íhaldsflokknum því lengur sem
Jöhn Major fer þar með forustu.
Hann hófst tfl valda 1990 þegar
Margaret Thatcher hafði gengið sér
tfl húðar með ofstopa og ein-
þykkni. Deilumar þá snerust eink-
um um afstöðuna í Evrópumálum,
og stefnan gagnvart Evrópusam-
bandinu er enn tflefni svæsinna
innanflokksátaka hjá íhaldsmönn-
um.
Þar að auki hefur íhaldsflokkur-
inn setið að völdum samfleytt í 15
ár og er nú á fjórða kjörtímabili.
Stj ómarsetuþreyta er orðin áber-
andi í forastuliðinu. Þegar viö bæt-
ist að Major hefur reynst afar sein-
heppinn, bæði í ákvörðunum og
málflutningi, er ekki furða að
keppinautar um forastuhlutverkið
séu famir að láta á sér kræla.
Fremstir fara þrír og er hver um
sig fufltrúi tfltekins arms í þing-
flokknum. Michael Heseltine, við-
skipta- og iðnaðarráðherra, fer fyr-
ir miðjumönnum. Kenneth Clarke
fjármálaráðherra hefur fylgi á
vinstra armi flokksins. Staðgengill
hans 1 fjármálaráðuneytinu, Mic-
hael PortiUo, er svo merkisberi
hægrisinnaðra Thatcher-aðdá-
enda.
Til tíðinda getur dregið í íhalds-
flokknum fljótlega eftir kosning-
amar til Evrópuþingsins. Hvenær
sem er geta menn komið fram í
þingflokknum með kröfu um að
gengiö verði til nýs leiðtogakjörs.
Fráfall Johns Smiths getur haft
áhrif á gengi Heseltine í forustu-
kapphlaupinu í íhaldsflokknum.
Þeir áttu sameiginlegt að hafa verið
taldir albata eftir hjartaáfoll, en
þessi nýfengna reynsla sýnir að
slíkar ályktanir geta veriö hæpnar.
Ein af óráönu gátunum í bresk-
um stjórnmálum er svo hver áhrif
óvissan um forastu stóra flokk-
anna hefur á gengi miðjuflokksins,
Frjálslyndra demókrata. Þeim hef-
ur gengið illa að nýta sér verulegt
kjörfylgi til að vinna þingsæti í ein-
menningskjördæmakerfinu
breska.
í héraðsstjórnarkosningunum
bættu Frjálslyndir demókratar
stöðu sína flokka mest. Fufltrúum
þeirra í héraðsstjórnum fjölgaði
um 388 og þeir hafa nú einir meiri-
hluta í 19 slíkum, fleiri en íhalds-
menn sem ráða 15. Verkamanna-
flokkurinn er þó áfram langefstur
á blaði í borgar- og héraðsstjórnum,
ræður 93 þeirra.

L. . . -
John Smith ásamt Elizabeth konu sinni (önnur f.v.) og dætrum þeirra þrem. Símamynd Reuter
Skoðanir annarra
Hýðingar í Singapore
„Margir Bandaríkjamenn standa í þeirri trú að
hýöingar eins og þær sem tíökaðar eru í Singapore
myndu bæta öryggið í Bandaríkjunum. Það myndu
þær svo sannarlega ekki gera.
Það er rétt að götur Singapore eru þekktar fyrir
hvað þær era hreinar og öraggar. Það er ekki aðeins
vegna þess að sérfræðingar fá að særa og meiða þá
sem hegða sér andfélagslega. Þær eru hreinar og
öraggar vegna þess að íbúar líða skort á réttindum.“
Úr leiðara USA Today 9. maí 1994.
Efnahagsþvinganir
„Það væri leitt ef hinar árangurslausu efnahags-
þvinganir sem Bandaríkjamenn hafa beitt gegn Ha-
ítí yrðu til þess að til hernaðaríhlutunar kæmi. Þaö
er ekki rétti tíminn til þess nú, sérstaklega ef litiö er
á þá staðreynd að almennilegum þvingunum hefur
aldrei verið beitt. Stjóm Clintons ætti að beita sterk-
um efnahagsþvingunum sem bitna á heldra fólki
Haítí en ekki fátæka fólkinu eins og verið hefur.“
Úr leiðara Herald Tribune 10. maí 1994.
Blóðbaðið í Rúanda
„Áður en ég ferðaðist tfl Rúanda og sá blóöbaðið
þar var ég þeirrar skoðunar að Vesturlandabúum
bæri skylda til að hjálpa þar sem þeir hefðu lagt sitt
af mörkum til aö svo væri komið fyrir fólkinu, þ.e.
með afskiptum sínum af álfunni með nýlendustefnu
sinni. Nú er ég hins vegar annarrar skoðunar. Ætt-
bálkasamfélag er nokkuð sem við ekki skiljum og
kannski er best fyrir okkur aö leyfa Afríku að leysa
vandamál sín upp á eigin spýtur."
Úr leiðara Sunday Times 8. maí 1994.