Dagur - 17.12.1956, Side 9

JÓLABLAÐ DAGS
9
KRISTJÁN HALLDÓRSSON,
úrsmiður, Stóru Tjörnum:
Brot úr ævisögu
Magnúsar Jónssonar, gullsmiðs á Akurcyri
MAGNÚS JÓNSSON (venjulega
nefndur Mag'nús gullsmiður) var
fæddur að Öxnafelli í Eyjafirði
hinn 15. júlí 1850. Foreldrar
Magnúsar voru þau hjónin séra Jón
Jónsson, prestur að Grund og
Möðruvöllum í Eyjafirði, og Guð-
rún Ragnheiður Magnúsdóttir
Árnasonar lrónda í Öxnafelli, og
konu hans, Hólmfríðar Jónsdóttur.
En Magnús Árnason í Öxnafelli
var afi Magnúsar Sigurðssonar stór-
bónda og kaupmanns á Grund.
Magnús Jónsson missti móður
sína, þá er hann var um 9 ára að
aldri. Fór hann þá skömmu síðar í
fóstur til hálfsystur sinnar, Þóru
Jónsdóttur, sem var af fyrra hjóna-
bandi séra Jóns, föður þeirra.. En
maður Þóru var Indriði Þorsteins-
son, gullsmiður, þá búsettur á Ak-
ureyri, en var lengst af kenndur við
Víðivelli í Fnjóskadal, þar sem
hann bjó alllengi og til æviloka.
„Þú ert svo fallegur, pabbi!“
kallaði hún. „Svo fallegur-“
Eg fann að mamma lagði hand-
legginn um herðar mér. Hún hafði
gengið fram á milli okkar Stebba.
Snerting handa hennar var nægileg.
Hún þurj'ti ekkert að skýra frá því,
að hún hefði farið ofan í borgina
og keypt handa pabba fyrir alla
peningana.
„Pabbi,“ sagði Stebbi. „Ætlarðu
nú að fara með okkur í kirkju?"
„Við förum öll saman,“ sagði
pabbi.
Meðan Magnús var enn á
bernskuskeiði, andaðist Þóra, systir
hans og fóstra. F.kki hafði þeim
hjónum orðið barna auðið. Indriði
kvæntist öðru sinni (um 1864) og
gekk að eiga Þóru Kristjánsdóttur
frá Sigríðarstöðum í Ljósavatns-
skarði. Þau bjuggu á Víðivöllum
frá 1864 til 1879, og um það leyti
dó Indriði. Ekkja hans bjó skamma
stund á Víðivöllum. Þeirn hafði
ekki orðið barna auðið.
Þóra giftist aftur. Maður hennar
var Jón á Espihóli, og var hún
seinni kona hans.
Hóf gullsmíðanám.
Á Víðivöllum gerðist Magnús
gullsmíðanemi hjá Indriða, og þar
mun hann hafa lokið gullsmíða-
námi. Enda ekki í kot vísað að læra
hjá Indriða, þ\ í að hann var talinn
mjög vel lærður í sinni iðn. Hann
„Good egg,“ sagði Stebbi (frb.
„gúdd egg“ = ágætt, fyrirtak).
Hann þreif í aðra höndina á
Jennýju, og eg í hina, og svo fórum
við að dansa utan um pabba.í hring
og í hring, og pabbi stóð í miðjurn
hringnum, bjartur og 1 jómandi eins
og jólatré, og leit þakklátum aug-
um á mömmu. En við sungum eins
hátt og við gátum:
„Jólin, jólin, — heims um ból!“
H. V. þýddi úr ensku.
lærði gull- og silfursmíði erlendis.
Ekki verður með nokkurri vissu vit-
að, hvort Magnús hefur kynnzt úra-
og klukkuviðgerðum hjá Indriða,
því að í þá daga var þannig ástatt
hér á landi, að enginn lærður úr-
smiður var þá til, að minnsta kosti
var það ekki hér norðanlands. — 1
gömlum Norðanfara, sem er frá
þeim tíma, er Magnús var um tví-
tugsaldur, eru auglýsingar frá gull-
smið á Akureyri, sem fengizt hefur
við það að gera við úr. Það er því
ekki ólíklegt, að þeir, senr áttu úr
eða klukku, sem þurfti aðgerðar
við, hafi leitað til Indriða á Víði-
völlum og síðar til Magnúsar, er
hann flyzt að Hrísum. Enda mun
það vera ástæðan fyrir því, að
Magnús ræðst í að sigla til Kaup-
mannahafnar til úrsmíðanáms eftir
nokkurra ára dvöl á Hrísum.
Árið 1871 fluttist Magnús frá
Indriða mági sínum á Víðivöllum
að Hrísum í Eyafirði til Jóns Jóns-
sonar bróður síns og hefur þá verið
fullnuma gull- og silfursmiður,
rúmlega tvítugur að aldri.
Á Hrísum tekur Magnús að
stunda iðn sína á eigin ábyrgð, og
þar tekur hann sína fyrstu læri-
sveina til náms. En það voru Magn-
ús Benjamínsson, síðar úrsmiður í
Reykjavík, og Páll Jónsson, skáld,
er síðar tók ættarnafnið Árdal. Báð-
ir þessir fyrstu nemendur Magnús-
ar urðu síðar þjóðkunnir menn.
Magnús Benjamínsson m. a. fyrir
smíði á klukkum, sem eru svo mik-
ið völundarsmíði að nákvæmni í
réttum gangi, að vart verður lengra
komizt, en Páll fyrir ljóð sín og
leikritagerð.
Úrsmíðanám í Höfn.
Ekki verður með fullri vissu sagt,
hvenær Magnús hefur farið frá
Hrísum. En áreiðanlegar heimildir
sýna, að hann kemur heim úr fyrstu
utanför sinni vorið 1878, þá 28 ára

I