Dagur - 17.12.1956, Qupperneq 10

10
JÓLABLAÐ D AGS
að aldri. í þessari fyrstu utanför
sinni lærði Magnús Jónsson úr-
smíði í Kaupmannahöfn hjá Lang-
balle úrsmíðameistara. En Lamt-
balle þessi hafði lært úrsmsíði lijá
Jörgen, föður J. Jörgensen „hunda-
dagakonungs". Langballe, meistari
Magnúsar, hefur verið orðinn
nokkuð roskinn maður, þegar
Magnús lærði hjá bonum. Það má
gera ráð fyrir því, að Magnús hafi
dvalið 'hjá Langballe, meistara síii-
um í Kaupmannahöfn, í 3 ár, því
að Jrað var sá tími, sem úrsmíða-
nemar þurftu í Jrá daga til Jress að
verða fullnuma úrsmiðir.
Þetta sama vor, 1878, sem Magn-
ús kom heim frá Khöfn, settist
’hann að á Akureyri og byrjaði þá
þegar að reka Jrar úrsmíða- og gull-
smíðaverkstæði, sem hann síðan.
vann á og stjórnaði til dauðadags.
Faðir úrsmíðaiðnarinnar.
Það iná með nokkrum sanni
segja, að Magnús sé faðir og braut-
ryðjandi úrsmiðaiðnarinnar hér
á landi, því að nálega allir, sem
lærðu þessa iðn seint á 19. öldinni,
lærðu hjá Magnúsi, að undantekn-
um Eyjólfi Þorkelssyni í Reykjavík,
sem lærði utanlands nokkru lyrir
aldamótin.
Nokkru eftir heimkomuna stækk-
ar Magnús verkstæði sitt og tekur 2
námssveina. Voru það þeir Þórður
Tltorarensen, er síðar var gullsmið-
ur um langt skeið á Akureyri, en
hann var faðir Ólafs bankastjóra,
Stéfáns úrsmiðs og þeirra systkina.
Hinn maðurinn var Páll Eiríksson,
ættaður úr Skagafirði. Hann fór að
loknu námi til Ameríku. Sigfús,
sonur séra Sigurðar á Skinnastað,
lærði og úrsmíði hjá Magnúsi um
líkt leyti. Hann stundaði úrsmíði í
Vopnafirði um allmörg ár. Hann
missti sjónina þar og átti síðan
heima í Hvammi í Þistilfirði, en
andaðist í Sjúkrahúsi Akureyrar ár-
ið 1917. Þá lærði og skömrnu fyrir
aldamótin síðustu hinn góðkunni
úrsmiður, Friðrik Þorgrímsson, úr-
smíði hjá Magnúsi, og stundar
hann enn iðn sína í hárri elli. Síð-
astur réðst til úrsmíðanáms hjá
Magnúsi, Sigmundur Sigurðsson,
ættaður úr Skagafirði. Hann var
drengur liinn bezti og góðum gáf-
um gæddur, hagorður vel og fynd-
inn í orði. Magnús bar gott traust
til lians og gerði liann að eftir-
manni sínurn við verzlun og verk-
stæði. Síðar kvæntist hann Hólm-
fríði Jónsdóttur, bróðurdóttur og
fósturdóttur Magnúsar. En hún var
einkaerfingi Magnúsar og erfði luis
hans, verkstæði og verzlun. Þau
Hólmfríður og Sigmundur eignuð-
ust einn son, er heitinn var Magnús
el'tir frænda sínum. Hann er nú
starfsmaður hjá SÍS í Reykjavík.
Sótti sjálfur vörur sínar.
Magnús Jónsson fór margar ferð-
ir til útlanda, aðallega til Danmerk-
ur, í verzlunarerindum. Jónína
Jónsdóttir, bróðurdóttir hans, sem
eg hef heimildir mínar frá, sagði
mér, að Magnús hefði farið 7 ferðir
til útlanda, og er það nokkuð mikið
á þeim árum, Jregar ferðir voru fá-
ar og skipakostur slæmur. Vörur
þær, er Magnús flutti inn, voru
fyrst og fremst úr og klukkur. Úr-
in frá G. T. verksmiðjunum í Sviss,
ýmist lykil-trekkt eða hald-trekkt,
með 4 til 10 steina „sylinder“-
verki eða 15 steina „ankergangs"-
verki. Úr þessi reyndust mjög vel
og eru enn í eigu margra og ganga
enn. Klukkurnar voru aðallega frá
þýzkum verksmiðjum, Junghaiís,
Hamburg-Amerikanische o. fl. —
iÞessar klukkur eru enn í eigu
margra og ganga vel. Magnús verzl-
aði með vörur bæði úr silfri og gull-
pletti, bæði útlendar og þær, sem
hann smíðaði sjálfur. Þá seldi liann
og byssur, saumavélar og fatnað.
Eina klukkan, sem hægt var að
treysta.
Magnús var fyrsti maður á Ak-
ureyri, sem kom fyrir rafmagns-
dyrabjöllu í liúsi sínu, og heyrðist
hringingin frá henni upp í íbúð
hans. Á verkstæðinu var hnappur,
sem lærisveinarnir þi*ýstu á, ef þeir
þurftu að finna hann til að segja
sér fyrir verkum, eða ef í búðina
komu gestir, sem þurftu að finna
Magnús. Stóra klukku setti Magnús
á framhlið hússins, og var hún
trekkt og sett rétt eftir tímatalning-
um innan frá búðinni. En tímann
tók Magnús eftir sólar-hæð með
sextanti, áhaldi, sem sjómenn nota
á höfum úti.
Klukka Jressi var eina klukkan í
bænum, sem menn gátu reitt sig á.
Því var Jrað, að margur haaðurinn
stanzaði fyrir framan liana til að
setja eftir henni úrið sitt. Af Javí
fékk hún nafnið „Akureyrar-
klukka“, Jdó aðallega lijá sveitafólki.
Þegar einhver kom úr Akureyrar-
kaupstað, var liann einatt spurður á
Jressa leið strax og hann kom heiin:
„Hvað er nú Akureyrarklukka? Þú
hefur líklega tekið rétta klukku í
kaupstaðnum." Svona var Jrað Jrá,
þegár fólk hafði hvorki síma né út-
varp og sumir ekki annað en sólina
að styðjast við eða klukkugarm.
Magnús var stórgjöfull.
í Sögu Akureyrar eftir Klemenz
Jónsson (útg. 1948) er Magnúsar
getið á þessa leið (bls. 114): „Hann
var úr- og gullsmiður, vandaður
maður, hæglátur í framkomu. . . .“
Ennfremur (bls. 212—213): „Magn-
ús var velmetinn borgari, stilltur
og gætinn, en þéttur fyrir, afskipta-
lítill um almenn mál, en stundaði
atvinnu sína vel, varð hann Jiví vel
auðugur maður. Hann andaðist
1905 og hafði í erfðaskrá sinni
ánafnað spítalanum 2000 krónur að
gjöf, og til íátækra barna í barna-
i
>